حفظ قرآن کریم یک عمل دقیق و فکری میباشد و نیازمند داشتن تمرکز بالا و آسودگی خاطر است. شروع حفظ بدون داشتن تمرکز لازم سبب حفظ بیکیفیت آیات و در نتیجه فراموشی آیات در کوتاه مدت میشود. برای داشتن پیشرفت لازم در حفظ قرآن شخص حافظ نیازمند داشتن فراغ بال و فراغ ذهن است. بنابراین شخص حافظ باید عوامل بر هم زننده تمرکز خود را پیدا کرده و مهارت های لازم جهت داشتن تمرکز کافی را بیاموزد.
6 عامل بر هم زننده تمرکز در حفظ قرآن
حفظ قرآن کریم یک کار دقیق و اصولی میباشد که باید همواره در آرامش خاطر کامل انجام شود. حفظ قرآن با ذهنی آشفته موجب از دست دادن انرژی حافظ شده و مدت زمان حفظ نیز طولانیتر میشود. عوامل بسیاری در به هم خوردن تمرکز در زمان حفظ دخیل هستند. از جمله این عوامل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. حفظ قرآن در مکان نامناسب: شخص حافظ باید مکانی را مخصوص حفظ خود در نظر بگیرد و این مکان باید در سکوت کامل باشد و از نور خوبی نیز برخوردار باشد. مکان های شلوغ و پر رفت و آمد موجب به هم خوردن تمرکز شخص میشوند.
2. زمان نامناسب: انتخاب زمان مناسب حفظ امری سلیقهای میباشد و بستگی به شرایط زندگی هر فرد دارد. اما به طول کلی انتخاب زمانهایی که فرد دچار خستگی و خوابآلودگی میباشد سبب حفظ بیکیفیت آیات میشود.
3. پراکندگی نگاه: در زمان حفظ قرآن باید نگاه حافظ تنها به آیات قرآن باشد. تغیر مداوم مسیر نگاه به اطراف موجب به هم خوردن حواس در زمان حفظ میشود.
4. ذهن آشفته: اینکه در زمان حفظ ذهن فرد به موضوعات مختلفی فکر کند موجب حفظ نامناسب آیات میشود. امر حفظ کاری تمرکزی است و نیاز به تفکر و حواس جمع دارد.
5. سرعت نامناسب حفظ: همانطور که عجله در حفظ قرآن کاری اشتباه است، حفظ قرآن با سرعت بسیار پایین نیز موجب به هم خوردن حواس حافظ میباشد. باید اعتدال رعایت شود و سرعت تلاوت مناسب باشد.
6. عدم مرور محفوظات: برخی حافظان بر این باورند که همیشه زمان برای مرور محفوظات وجود دارد. این امر موجب انباشت محفوظات در ذهن و آشفتگی ذهن میشود.
این موارد جزو متداولترین دلایل به هم خوردن تمرکز حافظ در هنگام حفظ قرآن میباشد که باید بهدقت بررسی و رفع شود.
7 راه مؤثر برای ایجاد تمرکز در حفظ قرآن
قبل از شروع به حفظ قرآن باید شخص حافظ تمرکز لازم برای حفظی دقیق و موفق را ایجاد کند. اینکه فقط جسم حافظ در محضر قرآن کریم حاضر باشد و روح او در جای دیگری، عملاً انگار هیچ حفظی صورت نگرفته است. همانطور که گفته شد برای داشتن تمرکز کافی باید ابتدا عوامل بر هم زننده تمرکز شناسایی و برطرف شوند.
راهکارهای بسیاری برای ایجاد تمرکز در حفظ قرآن وجود دارد که در اینجا به چند مورد اشاره میکنیم:
1. داشتن پیش مطالعه کافی قبل از شروع به حفظ قرآن: یکی از مواردی که موجب کاهش استرسهای شخص حافظ برای شروع حفظ قرآن میشود داشتن پیش مطالعه است. این کار به این صورت انجام میشود که شخص حافظ روز قبل از حفظ خود صفحاتی را که قرار است فردای آن روز حفظ کند را بهصورت روزنامه وار مطالعه میکند. با این کار چشم شخص با آیات آشنا شده و از ایجاد استرسهای بعدی پیشگیری میشود.
2. خواندن معنی و مفاهیم قرآنی: شایسته است که شخص حافظ علاوه بر حفظ آیات روی ترجمه و مفاهیم آیات نیز تمرکز کند. اهمیت دادن به این موضوع سبب ایجاد یک پویانمایی واضح و مشخص از آیات در ذهن شده و از فراموشی آیات در بلندمدت پیشگیری میشود.
3. تخلیه افکار ذهنی: این مورد جزو مهمترین موارد قبل از شروع به حفظ قرآن است. در هنگام انجام کار های تمرکزی معمولاً ذهن و حواس انسان به افکار مختلفی پرت میشود. قبل از شروع به حفظ باید حدوداً 20 دقیقه زمان به تخلیه این افکار و مزاحمتهای فکری اختصاص داده شود و با ذهنی آرام حفظ قرآن آغاز گردد.
4. داشتن حضور قلب کافی: همانطور که در هنگام نماز خواندن برخی از اعمال موجب باطل شدن نماز میشوند باید شخص حافظ عمل حفظ را برای خود واجب دانسته و مزاحمتهای خارجی را در هنگام حفظ کاملاً برطرف سازد و آن ها را جزو مبطلات حفظ خود در نظر بگیرد. حافظ قرآن باید خود را در محضر خدا ببیند و با آرامش خاطر کامل حفظ خود را آغاز کند.
5. استراحت و تفریح در طول حفظ قرآن: انجام حفظ طولانی مدت موجب خستگی ذهن و حافظه میشود و درنهایت شخص حافظ بازخورد مناسبی را دریافت نخواهد کرد. بهتر آن است که بعد از گذشت 30 یا 40 دقیقه از تمرینات حفظی حتماً یک زمان کوتاه حداقل 15 ای دقیقه برای استراحت و آرامش حافظه در نظر گرفته شود تا حافظه دچار خستگی و فشار بیش از اندازه نشود. علاوه بر استراحت های میان تمرینات حفظی باید در طول هفته نیز زمان هایی برای تفریح و استراحت جسم و روح در نظر گرفته شود چرا که حافظه نیاز به تنوع و شادی برای دریافت اطلاعات باکیفیت دارد.
6. برنامه زمان بندی شده حفظ: اینکه در چه ساعتی از روز حفظ آغاز گردد بستگی به شخص حافظ دارد. اما به طور کلی حتماً باید طبق یک برنامه زمان بندی شده حفظ انجام شود. اگر شخص حافظ تصمیم دارد روزی یک ساعت حفظ انجام دهد نباید در انجام آن سهلانگاری کند چرا که این کار موجب تنبلی حافظه میشود. حفظ باید در زمان مناسب و به اندازه کافی انجام شود؛ علاوه بر آن مرور محفوظات نیز باید به موقع و دقیق انجام شوند. حافظ باید برنامه زمان بندی شده و منظمی را برای حفظ خود ایجاد کند.
7. زمان، مکان و تغذیه مناسب: همانطور که در بالا هم اشاره کردیم انتخاب زمان و مکان نامناسب موجب به هم خوردن تمرکز فرد میشود. حتماً شخص حافظ باید مکانی آرام، مرتب و با نوردهی مناسب را انتخاب کرده و در زمانی که انرژی کافی و لازم را دارد شروع به حفظ قرآن کند. علاوه بر آن تغذیه باید کافی و بهاندازه باشد گرسنگی و یا سیری بیشازحد هر دو عوامل بر هم زننده تمرکز میباشند.
انتخاب روش مناسب، عامل ایجاد تمرکز در حفظ قرآن
همانطور که گفتیم عوامل مختلفی در به هم خوردن تمرکز حافظ نقش دارند. اما یکی از مهمترین عوامل انتخاب روش حفظی اشتباه است. حافظ قرآن باید در هنگام انتخاب روش حفظ دقت بالایی داشته باشد. متأسفانه در برخی روشهای حفظی توجه زیادی بهمرور محفوظات نمیشود و همین امر موجب ضعف حافظه و تمرکز و انباشت بیش از حد محفوظات در ذهن میشوند.
برای انتخاب روش حفظ مناسب ابتدا باید شخص حافظ نوع حافظه خود را به خوبی شناخته و مهارتهای کافی جهت داشتن تمرکز لازم را فرا گیرد. در این صورت میتواند یک انتخاب اصولی و درست داشته باشد.
یکی از روشهای حفظی که توجه ویژهای به آموزش مهارتهای تمرکزی و حافظهای دارد، روش حفظ تصویری است. در این روش شخص به خوبی نوع حافظه خود را شناسایی کرده و مهارتهای لازم جهت ارتقا حافظه و تمرکز را به صورت تخصصی میآموزد. علاوه بر آن با یادگیری مهارتهای مدیریت زمان، کنترل واردات ذهنی و نحوه صحیح ثبت آیات در ذهن، حفظی موفق و ماندگار را آغاز و تجربه میکند.
روش حفظ تصویری قرآن هماکنون توسط موسسه قرآنی علیین بهصورت سراسری و آنلاین در حال تدریس میباشد. جهت آشنایی بیشتر با این روش میتوانید به سایت eliyeen.com مراجعه بفرمایید.
گردآوری: گروه خدمات و محصولات سیمرغ
seemorgh.com
منبع:eliyeen.com