ماجرای دستمزد بازیگران در گفت‌و‌گو با مدیر اداره نظارت و ارزشیابی، تهیه‌کنندگان و بازیگران سینما

 

دستمزد بازیگران. بحثی که با قرار داد یک میلیاردی محمدرضا گلزار با برادران آقاگلیان به اوج التهاب خود رسید. قرار دادی که با واکنش فوری علیرضا سجاد‌پور مدیر اداره نظارت و ارزشیابی، لغو و طرفین قرار داد توبیخ شدند. بعد از این اقدام سید محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در جمع خبرنگاران از لزوم منطقی شدن دستمزد بازیگران سخن گفت. حسینی گفت: «ما معتقدیم باید رقم‌ها و قیمت‌ها معقول و منطقی باشد و از این جهت دوستان ما وارد شدند.» این اتفاقات باعث شد تا بحث دستمزد بازیگران بار دیگر در کانون توجه رسانه‌ها قرار گیرد. بازیگرانی بوده‌اند که به خاطر درخواست دستمزد بالا در مقاطع مختلف توبیخ و گا‌هی حتی ممنوع‌التصویر شده‌اند. رسانه‌ها هم بار‌ها رقم‌هایی را به عنوان دستمزد بازیگران اعلام کرده‌اند که با تکذیب این بازیگران روبه‌رو شده. کار به جایی رسیده که این روز‌ها نزدیک به یک سوم بودجه فیلم‌ها صرف دستمزد بازیگران می‌شود. بازیگران این دستمزد‌ها را حق طبیعی خود دانسته و دلیلی برای رسانه‌ای شدن آن نمی‌بینند. نتیجه فیلم‌هایی شده که غیر از ویترینی از بازیگران هیچ چیز ندارند. برای رسیدن به یک نتیجه درست به سراغ تهیه‌کنندگان و بازیگران مختلفی رفتیم. سه سوال از مدیران و دست‌اندركاران سینمایی پرسیده شد. آیا دستمزد بازیگران در شرایط فعلی سینمای ایران منطقی است؟ آیا با دخالت معاونت سینمایی در این بحث موافقید؟ راه تفاهم تهیه‌کنندگان و بازیگران را در این بحث چه می‌دانید؟

 

زیاد در جریان این ماجرا‌ها نیستم. ترجیح می‌دهم اظهارنظری نکنم.

 

در این مورد خود صنوف باید اظهارنظر کنند. من همان‌طور که قبلا گفتم فقط در مقابل اتفاقات کاملا غیرمتعادل و غیرنرمال عکس‌العمل نشان می‌دهم. در این موارد هم عکس‌العملم رسانه‌ای نیست. یک موردی پیش آمد که رسانه‌ای شد من هم مجبور شدم رسانه‌ای اعلام موضع بکنم. وضعیت مسئولیت من به گونه‌ای است که بهتر است در ارتباط با خود افراد و به صورت خصوصی و غیر رسانه‌ای موضوعات را حل کنم.

در حال حاضر به علت داشتن مسئولیت دولتی نمی‌توانم درباره دستمزد‌ها اعلام نظر کنم. تنها موارد غیر عادی که پیش بیاید را از طریق صنوف یا مستقیما از طریق تماس با افراد و هشدار به آنها رفع می‌کنیم.

 

من قرارداد کسی را ندیدم که بگویم فلانی زیاد می‌گیرد یا کم می‌گیرد. اما آن قرارداد یک میلیاردی آنطور که من شنیدم مربوط به چند فیلم بود والا مگر می‌شود برای یک فیلم به یک نفر یک میلیارد بدهند؟ در کل زیاد در جریان این ماجرا‌ها نیستم اما نکته مهم اینجاست که اگر تهیه‌کننده نباشد که دیگر سینما نداریم. پس قاعدتا باید رعایت وضعیت تهیه‌کننده بشود. من نمی‌گویم کسی حقش را نگیرد اما گرفتن دستمزد بیش از حد نتیجه‌اش نابودی تهیه‌کننده است.

 

سید جمال ساداتیان

به نظرم لازم است یک تناسب بین تولید و عرضه به وجود بیاید. شاید یک تعداد از دوستانی که دستمزدشان را بالا می‌برند شاخصشان یکی دو تا فیلمی است که در طول سال می‌فروشد. اما واقعیت این است که وضعیت اقتصادی سینما به شدت بد است. در حال حاضر گیشه‌های سینما رونق ندارد. رایت ویدئویی فیلم‌ها به شدت نازل شده و از طرفی هزینه تولید فیلم دارد افزایش پیدا می‌کند. از طرفی بازیگران هم توقع دارند که از طریق دستمزدهایی که می‌گیرند بتوانند زندگیشان را اداره کنند. ولی قطع یقین باید یک تعادل بین هزینه‌های تولید یک فیلم و فروش آن فیلم به وجود بیاید.

بعید می‌دانم دخالت معاونت سینمایی خیلی کارساز باشد. این تعامل باید داوطلبانه بین خود بازیگران و عوامل تولید یک فیلم به وجود بیاید. از یک طرف بازیگر می‌گوید من یک دستمزدی را برای خودم تعیین می‌کنم اگر برای تهیه‌کننده مقرون به صرفه نباشد، می‌تواند قرارداد امضا نکند. ولی وقتی قرارداد را امضا می‌کند دال بر این است که این قرارداد برای تهیه‌کننده اقتصادی است. اما با این استدلال نمی‌شود به قضیه نگاه کرد چون یک تهیه‌کننده به هر صورت باید عوامل مورد نیاز یک فیلم را تامین کند. در نتیجه تهیه‌کننده بالاجبار شاید یک دستمزدی را بپردازد دستمزدی که در کوتاه مدت ممکن است برای آن بازیگر‌ها مفید باشد. ولی همین رویه در ‌‌نهایت تهیه‌کننده‌ها را از رده خارج می‌کند و تولید فیلم به شدت نزول خواهد کرد. بازیگر‌ها آمار و ارقام و فروش فیلم‌ها را می‌بینند اما فقط یک سوم فروش فیلم‌ها سهم تهیه‌کننده است و اکثر فیلم‌ها هم دارند ضرر می‌دهند. به نظرم دوستان بازیگر باید نگاهی به گردش مالی سینما داشته باشند و بر اساس آن دستمزد‌هایشان را تنظیم کنند.

 

من این بحث را بحث سبکی می‌دانم. به نظرم عدم تربیت صحیح همه ما باعث شده همه‌مان كمی فضول باشیم. این درآمدی است که هر کسی با زحمت شخصی خودش به آن می‌رسد. مثل این می‌ماند که من بخواهم راجع به خصوصی‌ترین مسائل خانوادگی یکی سوال کنم. خانه از پای‌بست ویران است، خواجه در بند نقش ایوان است. اصل سینمای ما مشکل دارد. این حرف‌ها به چه دردی می‌خورد؟

با دخالت معاونت سینمایی در این مسئله موافق نیستم و به نظرم بازیگر و تهیه‌کننده در این مورد همیشه تفاهم دارند. تهیه‌کننده اگر نخواهد پول نمی‌دهد. شما مطمئن باشید تهیه‌کننده می‌خواهد که پول می‌دهد.

 

فکر می‌کنم اکثر بازیگران از آدم‌هایی که تهیه‌کننده‌نما هستند دستمزد بالا می‌گیرند. بازیگر‌ها از تهیه کننده‌های واقعی تقاضای این دستمزد‌ها را نمی‌کنند. افراد بی‌لیاقتی هستند که اسم خودشان را تهیه‌کننده گذاشته‌اند. بازیگر هم وقتی تهیه‌کننده یک پولی را بدهد، بدش نمی‌آید و آن پول را می‌گیرد. به نظرم سینمای ما وضعش روشن هست و اصلا گنجایش دستمزدهای خارج از عرف را ندارد و بازیگر حرفه‌ای از تهیه‌كننده حرفه‌ای دستمزد آنچنانی نمی‌خواهد.

من صددرصد با نظر معاونت سینمایی موافقم به هر صورت معاونت سینمایی در این موارد باید دخالت کند. چون مسائلی است که نظم و آرامش سینما را به هم می‌زند و دولت به عنوان متولی فرهنگی کشور حق طبیعی‌اش است که در این ماجرا دخالت کند. نهایتا به نظرم تفاهم کامل در مورد دستمزد بین حرفه‌ای‌های سینما وجود دارد.

 

به نظرم اگر این دستمزد‌ها برای سینما بازده دارند، مشکلی نیست. اما نکته اینجاست که به دلیل کمبود مکان نمایش و سالن سینما و موانعی که بر سر راه نمایش هست، عرضه و تقاضای محصولات سینمایی روند طبیعی و درستی را طی نمی‌کند. اگر این روند شکل درستی داشت، من می‌توانستم بگویم که بازار می‌تواند تعیین‌کننده میزان دستمزد باشد اما اگر تهیه‌کننده‌ای تصور می‌کند با پرداخت دستمزدی به بازیگر می‌تواند این بازده را از سینما داشته باشد و این باعث لطمه خوردن روند طبیعی نمایش نمی‌شود، اشکالی ندارد اما فکر می‌کنم این کار روند طبیعی نمایش را دچار اشکال می‌کند.

فکر می‌کنم ورود معاونت سینمایی به این داستان کار درستی نیست. به‌این خاطر که وقتی می‌گوییم این رقم نه، باید بگوییم چه رقمی؟ آن وقت معاونت سینمایی باید یک رقمی بدهد اما رقم معاونت سینمایی هم رقم درستی نیست. اصولا رقم‌هایی که این روز‌ها رد و بدل می‌شود رقم‌های درستی نیست. همین الان در برخی مشاغل سینمایی دستمزد‌ها خیلی کم است. چرا معاونت سینمایی درباره آنها کاری انجام نمی‌دهد؟ به‌نظرم بهترین جا برای حل این مسئله خانه سینماست، خانه سینما باید به محل فکر درباره این مسائل تبدیل بشود اما تا زمانی که محدودیت‌های نمایش از بین نرود نمی‌شود به دستمزد طبیعی رسید. نهایتا تفاهم یک کلمه است که حادث می‌شود اما تهیه‌کننده فکر می‌کند با این تمهیدات و با این رقم می‌تواند فیلم را به درآمد مورد نظرش برساند در حالی که نمی‌داند خودش دارد مسیر تهیه فیلم را با دست خودش به مهلکه می‌اندازد و فضا را مریض می‌کند. دستمزد بالای یک بازیگر در خود پروژه‌ای که کار می‌شود هم خیلی از چیز‌ها را به هم می‌زند و به کلیت کار در سینما هم لطمه خواهد زد اما راه حلش دخالت دولتی نیست.

 

جامعه‌ای که بحران‌های متعددی دارد و به جای رسیدن به آن بحران‌ها مثل اشتغال، مثل تعطیل شدن واحد‌های تولیدی، مثل بحث ازدواج جوانان و بدون توجه به این بحران‌ها بحران‌های مصنوعی مثل داستان دستمزد بازیگران درست می‌کند باید به حالش تاسف خورد. می‌گویند: یکی می‌مرد از درد بی‌نوایی، یکی بهش گفت زردک می‌خواهی؟ شما به جای اینکه بروید ببینید در این جامعه جوان چرا برای همه جوان‌هایش شغل وجود ندارد و آنهایی هم که شغل دارند امکان ازدواج ندارند، به نظرتان در چنین جامعه‌ای مطرح شدن این بحث گریز از واقعیت نیست؟ به نظرم مطرح شدن این بحث در شرایط امروز جامعه ما مسخره است.

 

کاری به این حاشیه سازی‌ها ندارم و اساسا در جریان ریز ماجرا نیستم.

به نظرم دستمزد بازیگران سینما غیر منطقی است و یکی از دلایلش تولید تله فیلم‌های انبوهی است که صدا و سیما بعضی‌هایش را به دست آدم‌های ناشی می‌دهد و متاسفانه دستمزد بازیگران خیلی سطح پایین هم بالا آمده. متاسفانه بازیگران معمولی دستمزدهایی درخواست می‌کنند که بسیار مایه تاسف است و علتش هم این است که مدیران سازمان برای تله فیلم‌ها درخواست حضور بازیگر دارند و این درخواست باعث می‌شود که تهیه کننده یک پول هنگفتی بدهد تا با آوردن چند بازیگر مسئله‌اش را حل کند.

دوستان باید دقت کنند. من شخصا در طول یک سال ۲۶ تله فیلم ساختم و به هیچ وجه دستمزد بالا ندادم. به نظرم مشکل دستمزد‌ها را خود صنف و خانه سینما باید حل کنند و صنف باید از اعضایش بخواهد که دستمزدهای بالا را قرارداد نبندند. به نظرم اگر وزارت ارشاد و معاونت سینمایی با همکاری خانه سینما این کف و سقف را تعیین کنند بسیار موثر خواهد بود اما به نظرم در ‌‌نهایت این معضل خواهد ماند. چون تعدادی تهیه کننده که عضو هیچ‌گونه صنفی نیستند و از طریق رابطه در حال تولید تله فیلم هستند دوباره نرخ را می‌شکنند.

 

این بحث بسیار پیچیده‌ای است و متاسفانه راهکارهای قانونی هم ندارد و ضررهایی را دارد به کلیت سینما وارد می‌کند. به نظرم هر اتفاقی در این شرایط در سینما بیفتد، به هزینه‌های سینما خیلی فشار می‌آورد. یک نفر آزاد است و حقش است که چهار سال کار نکند و وقتی یک سال کار می‌کند فلان مقدار بگیرد، طبیعتا مملکتی است آزاد و راحت می‌توانند این کار را بکنند. ولی با این کار هزینه‌های مایحتاج سینما را بالا می‌برند. یادم است ۱۷-۱۸ سال پیش هم موردی بود که بازیگری دستمزدش را بالا برده بود و به دو، سه میلیون تومان رسانده بود و ما از ایشان در اتحادیه دعوت کردیم و از ایشان خواستیم دستمزدشان را پایین بیاورند اما ایشان نپذیرفتند و در سال بعد به یکباره همه دستمزد‌ها بالا رفت و تاثیرات منفی‌ای روی تولیدات سینمای ایران گذاشت. در نتیجه این وقایع در سینمای ما ایجاد نا‌امنی می‌کند. اگر روزی این سینما طاقت و توان دادن این مبلغ را داشته باشد چرا که نه؟ بحث دیگر این است که آیا در بخش‌های دیگر اقتصاد ما می‌شود چنین کاری کرد؟ اگر یک نفر برنج را از کیلویی دو هزار تومان بکند صد هزار تومان حتی اگر یک نفر در بازار این کار را بکند تاثیر بدی روی آن بازار می‌گذارد. به نظرم این قضیه باید به نوعی بین خود دوستان کنترل بشود. متاسفانه راهکارهای قانونی ما پیچیده‌تر از آن است که بتواند باعث حل این مشکل بشود. ایجاد یک تورم ناگهانی در سینما و به انحصار کشیدن شخصی به عنوان یک بازیگر پولساز به سینما ضرر می‌زند. نتیجه این می‌شود که بازیگرانی غیر ایشان و امثال ایشان دیگر نمی‌توانند کار کنند. به نظرم بازیگرانی که این دستمزد‌ها را می‌گیرند خودشان باید در این شرایط رعایت حال سینما را کنند. من در اصول هیچ مخالفتی با چنین دستمزدهایی ندارم امابا شرایط فعلی سینمای ایران این دستمزد‌ها را جایز نمی‌دانم. به نظرم دخالت معاونت در این بحث باید انجام می‌شد. هر چند معتقدم کار معاونت بیشتر باید به سمت نظارت کشیده بشود و اتحادیه باید این شرایط را کنترل بکند. در سینمایی که ۴۰۰-۵۰۰ میلیارد تومان گردش مالی داشته باشد دادن این رقم مشکلی نیست. اما سینمای ایران سینمایی است سوبسیدی و سینمای سوبسیدی با این ارقام هیچ سنخیتی ندارد. به نظرم این موارد باید به عهده اتحادیه باشد. اما تا زمانی که اتحادیه چارچوب‌هایش روشن نشود، حضور معاونت و کنترل اوضاع مشکلی ندارد.

 

بروید و به اصل و ریشه هنر بپردازید. این بحث‌ها را دنبال نکنید.

 

این دستمزدی که شما از آن اسم می‌برید ما تا حالا ندیده‌ایم و خیلی از رقم‌ها و عددهایی که گفته می‌شود غیر واقعی است.

در واقع مطرح شدن این بحث جز ایجاد دردسر برای سینما چیزی ندارد. اینکه علاقه مندان سینما به هوای دستمزد زیاد و به هوای درآمد بیشتر بخواهند به سینما بیایند جز ایجاد دردسر برای سینما نتیجه دیگری ندارد.

بازیگری سینما یک شغل است مثل سایر مشاغل و شغلی است بسیار سخت و دشوار و به نظرم اینقدر مسئله حاد نیست که معاونت سینمایی بخواهد وارد بشود. یعنی خود صنوف می‌توانند کف و سقف این دستمزد را تعیین کنند و قوانینی بگذارند که به صورت بی‌رویه این همه بازیگر سفارشی وارد سینما نشوند. چون سینمای ما پذیرش این همه بازیگر سفارشی را ندارد. به نظرم موضوع مهم‌تر برای ما موضوع سینماست تا موضوع دستمزد‌ها.

 

 

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ