مهم‌ترین فیلم‌های سینمای وحشت ایران از دیروز تا امروز

  

جیغ‌های وطنی
ژانر وحشت از آن سبک فیلم‌هایی است که ما ایرانی‌ها بیشتر به دیدن نسخه‌های خارجی‌اش عادت کرده ایم و تقریبا ً توی ذهنمان نمونه کاملا ً موفق ایرانی از آن سراغ نداریم. ساموئل خاچیکیان اولین کارگردانی بود که در دهه 40 _ 30 برای تماشاگر ایرانی فضای ترسناک ایجاد کرد؛ فیلم‌هایی که البته المان‌های وحشت ‌ورش نمونه برداری از فیلم‌های ترسناک خارجی بودند. این سبک فیلمسازی در دهه 70 کمرنگ‌تر شد و تماشاگرهای ایرانی که با فیلم ترسناک خارجی آشنا شده بودند دیگر از فیلم‌هایی مثل «مردی در آیینه» نترسیدند. اما همان سال‌ها «شب بیست و نهم» توانست تماشاگرها را با فضای کاملا ً ایرانی بترساند. از «شب بیست و نهم» تا فیلم بعدی که در ژانر وحشت ساخته شد 10 سالی فاصله افتاد تا کارگردان‌های ایرانی جرأت کردند فیلم‌هایی بسازند که بشود رویشان اسم «ترسناک» گذاشت. البته بعضی از این فیلم‌های ترسناک برای ترساندن از المان‌های ترسناک‌هالیوودی استفاده کردند و بعضی‌ها ترجیح دادند ایرانی‌ها را با خرافات و تخیلات و افسانه‌های ایرانی شان بترسانند. نمونه‌های زیر موفق‌ترین فیلم‌های ایرانی هستند که مستقیم یا غیر مستقیم لقب فیلم ترسناک گرفته اند.

به زودی می‌بینیم
 آل/ بهرام بهرامیان/ 1388
داستان فیلم:  یک مهندس جوان (مصطفی زمانی) به دستور مدیر شرکتی که در آن کار می‌کند باید به مأموریتی در ارمنستان برود. زن مهندس باردار است. آنها با هم راهی این سفر می‌شوند و در ارمنستان اتفاق‌های عجیب و غریبی برایشان می‌افتد که همه زندگی‌شان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
از چه می‌ترسیم: به نظر می‌رسد «آل» _ تازه ترین فیلمی ‌که در ژانر وحشت در حال ساخت است _ از عوامل ترسناک فیلم موضوعی شبیه شب بیست و نهم است؛ همان داستان زن باردار و موجودی خرافی به اسم «آل» که زن‌های باردار را آزار می‌دهد. با توجه به مهارتی که از بهرام بهرامیان در سریال «ساعت شنی» دیدیم، نوع معماری و فضای خاکستری کشور ارمنستان که بخش زیادی از فیلم در آن ساخته شده و حضور بهرام عظیمی‌نژاد که سابقه ساخت یک انیمیشن ترسناک موفق را دارد به عنوان کمک کننده در خلق فضای ترسناک صحنه‌ها، احتمالا ً با یک فیلم ترسناک کم نقص ایرانی رو به رو خواهیم برد. علی معلم تهیه کننده فیلم هم پیش بینی کرده «آل» یک فیلم موفق در ژانر وحشت از آب در بیاید.

پستچی 3 بار .../ حسن فتحی/ 1387
داستان فیلم: قصه از یک گروگانگیری شروع می‌شود. محمدرضا فروتن کارگر یک کارخانه است و دختر صاحب کارخانه را گروگان می‌گیرد تا با او تسویه حساب کند. از جایی که معلوم نیست کجاست صدای ترسناک خنده یک بچه می‌آید؛ تابلوهای روی دیوار خانه جا به جا می‌شوند و صداهای عجیب و غریب ادامه پیدا می‌کند. در 2 طبقه دیگر ساختمان آدم‌هایی از زمان گذشته زندگی می‌کنند که با باران کوثری و محمدرضا فروتن درگیر می‌شوند ...
از چه می‌ترسیم: فتحی در «پستچی سه بار در نمی‌زند» مثل تجربه‌های قبلی اش سعی کرده یک فضای کاملا ً ایرانی نشان دهد. دیالوگ‌های فیلم مسجع و موزون هستند؛ مثل دیالوگ‌های اشک‌ها و لبخندها. اما قسمت‌هایی که باعث می‌شوند بترسیم چندان ایرانی نیستند. گوی آهنی فلزی که یکهو از جلوی فروتن رد می‌شود، آدم‌هایی که مربوط به زمان گذاشته اند و با آدم‌های زمان حال درگیر می‌شوند، المان‌هایی هستند که بیشتر در فیلم‌های ترسناک خارجی می‌بینیم؛ گرچه خود فتحی اصلا ً معتقد نیست فیلمش یک فیلم ژانر وحشت است و ترجیح می‌دهد برای فیلمش عنوان معمایی _ جنایی را انتخاب کند.

خواب لیلا/ مهرداد میر فلاح / 1386
داستان فیلم: لیلا دختری 26 ساله است که در خانه ای که از پدر و مادرش به ارث برده، زندگی می‌کند. مدتی است یک دختر 6 ساله که قدرت خارق العاده دارد شدیدا ً به او حمله می‌کند و لیلا نمی‌تواند از خودش دفاع کند. لیلا برای حل این ماجرا سراغ دکترها می‌رود و آنها تصمیم می‌گیرد که او را هیپنوتیزم کنند تا با ضمیر ناخودآگاهش ارتباط برقرار کند و بفهمد دختر 6 ساله از کجا آمده.
 از چه می‌ترسیم: یک انسان با قدرت فوق العاده که می‌تواند به دیگران آسیب برساند به خودی خود وحشتناک است به خصوص اگر کسی نتواند جلویش را بگیرد. این طور که از قصه فیلم پیداست عامل ترسناک «خواب لیلا» که همه گروه سازنده اش آن را یک فیلم وحشتناک می‌دانند. شبیه ترسناک‌های ‌هالیوودی است.

قبلا ً دیده ایم
اقلیما/ محمد مهدی عسگر پور/ 1385
داستان فیلم: سارا و عماد دارند مثل آدم زندگی شان را می‌کنند اما یکهو عماد به دلیل ناراحتی قلبی سر از بیمارستان در می‌آورد. توی این وضعیت اتفاقات عجیب و غریبی برای سارا می‌افتد. سارا کم کم فاز توهم برمی‌دارد که یک موجود دارد اذیتش می‌کند؛ تازه از یک جایی به بعد هم احساس می‌کند که موجود دیگری این بار در درونش دارد شکل می‌گیرد. با این که تا آخر فیلم شما هم دچار توهم حضور موجودات ماورایی خطرناک هستید اما آخر کار با شناختن عوامل خارجی بدجوری رو دست می‌خورید.
از چه می‌ترسیم: توهم و مشکل‌های روانی همیشه خوراک ژانر وحشت بوده اند؛ چون در شرایط حاد روانی، اتفاقات ترسناکی می‌افتد و توهم‌های پیشرفته می‌توانند ترس بیشتری درست کنند. صحنه‌هایی مثل خود به خود روشن شدن تلویزیون و تکان خوردن پرده البته چندان ترسناک از آب درنیامده اند. چون نمونه‌های خارجی  این تصویرها بیشتر می‌ترسانند. البته عسگر پور هم گفته نمی‌خواسته یک فیلم وحشتناک بسازد و بیشتر دوست داشته تعلیق و معما را در فیلمش پر رنگ‌تر کند.

پارک وی/ فریدون جیرانی/ 1385
داستان فیلم: رها آزاد به طور اتفاقی در خیابان با جوان خوش تیپ و خوش چهره ای به نام کوهیار آشنا می‌شود و بعد از مدت کوتاهی با وجود مخالفت خانواده اش با کوهیار ازدواج می‌کند اما بعد از مدتی متوجه می‌شود کوهیار اخلاق‌های عجیب و وحشتناکی دارد و یک روان پریش است.
از چه می‌ترسیم: جز صحنه‌های پر خشونت فیلم مثل قطع شدن انگشت دست و پا با ساتور، وجود یک شخصیت روانی در فیلم باعث می‌شود در همه صحنه‌های فیلم دلهره داشته باشیم و منتظر یک اتفاق وحشتناک باشیم. شخصیت روانی فیلم خیلی شبیه به شخصیت مرد فیلم «روانی» هیچکاک است که مادرش روی شخصیتش خیلی تأثیر دارد؛ با این تفاوت که مادر در فیلم «روانی» هیچکاک مرده اما در «پارک وی» زنده است و با شخصیت روان پریش‌اش روی پسرش تأثیر منفی می‌گذارد. پارک وی اولین فیلم ایرانی بود که در ژانر «اسلشر» (ژانر فیلم‌های ترسناک دل و روده ای) ساخته شد و به همین خاطر درجه بندی سنی داشت و دیدنش برای افراد زیر 16 سال بدون خانواده ممنوع بود.

 شب بیست و نهم/ حمید رخشانی/ 1368
داستان فیلم: شبحی به محترم که در ماه‌های آخر بارداری است حمله می‌کند و ... .
 از چه می‌ترسیم: شاید بشود گفت شب بیست و نهم، بهترین نمونه از فیلم‌های قدیمی ‌سینمای ایران است که در ژانر وحشت ساخته شده اند. قصه فیلم در فضایی کاملا ً سنتی می‌گذرد و همه موضوعاتی که فیلم را ترسناک کرده اند ایرانی‌اند؛ از شبح و آل گرفته تا روابط سنتی بین آدم‌ها؛ ضمن این که کارگردان توانسته از کوچه‌های تنگ و تاریک محله‌های سنتی و خانه‌های قدیمی ‌و بزرگ برای ترسناک‌تر کردن فضا استفاده کند.

خوابگاه دختران/ محمدرضا لطیفی/ 1383
داستان فیلم: شیرین و رویا در دانشگاه یکی از شهرستان‌ها قبول شده اند اما خوابگاه دانشگاه جایی برای آنها ندارد. دخترها در خانه سرایدار خوابگاه زندگی می‌کنند که رو به روی یک ساختمان مخروبه قرار دارد که اهالی معتقدند جن زده است.
از چه می‌ترسیم: لطیفی در کنار موقعیت‌های ترسناکی که در همه فرهنگ‌ها مشابه اند مثل ترس از خانه متروکه. از المان‌های ایرانی هم استفاده می‌کند؛ موضوعات ترسناکی مثل قصه جن و گم شدن دخترها در شب عروسی‌شان و در نهایت باز هم سراغ یک موضوع مشترک یعنی ترس از قاتل زنجیره ای می‌رود. با این که ترسناک‌ترین صحنه این فیلم یعنی بیرون آمدن دست از دیوار کنار کوثری، باز هم مشابه فیلم‌های خارجی است اما خب، فضای فیلم ایرانی هم خوب از کار درآمد؛ گر چه به دلیل این که فیلم نامه را ایرج طهماسب نوشته و یکی از بازیگرهای اصلی هم مجید صالحی است فضا با کمدی قاطی شده.  
      

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ

www.seemorgh.com/culture

منبع: هفته نامه همشهری جوان/ شماره 112

بازنشر اختصاصی سیمرغ

 

ترسیدن به سبك ایرانی‌ها! 

برترین فیلمهای ترسناک تاریخ سینما (2)

دلهره آورترین فیلمهای تاریخ سینما