تكراری نمی‌شویم
حتما بعد از تمام شدن سریال‌های این شب‌های ماه رمضان، ریموت كنترل تلویزیون را به دست گرفته‌اید و كانال تلویزیون را تغییر داده‌اید. حتما نگاه‌تان به برنامه‌های مناسبتی این ماه افتاده است، برنامه‌ای مثل ماه عسل كه از شبكه سوم سیما پخش می‌شود و برنامه جشن رمضان كه از شبكه تهران پخش می‌شود و امسال سیزدهمین سال پخشش را می‌گذراند، برنامه‌ای كه دیگر فروغ گذشته‌ها را ندارد و مخاطبان هم پیگیر جشن رمضان نیستند. شاید علت این امر پخش سریال‌های گوناگون از شبكه‌های مختلف صدا‌و‌سیما باشد اما...
محمود شهریاری معتقد است جشن رمضان نسبت به سال‌های ابتدایی و حتی چند سال پیش خود ارتقا پیدا كرده است، اما سوال بزرگ این است كه تا چه زمانی بیننده باید این شوخی‌های بداهه، جوك‌های نه‌چندان دلچسب و مثل همیشه تكراری را در این برنامه تحمل كند، انگار عمر این برنامه با همین جوك‌ها ادامه پیدا كرده و به همین واسطه هم زنده است! محمود شهریاری مجری متعصب برنامه جشن رمضان می‌گوید: «كافی است شما به صحبت سخنران‌های مهم جهان نگاه كنید. مدتی پیش آقای آلن پیز، مرد اول مذاكرات جهان (كه به پوتین، ساركوزی و... آموزش فنون مذاكره داده است) به ایران آمده بود و من از نزدیك ایشان را دیدم. اگر به صحبت‌های او دقت كنید، رگه‌هایی از طنز را می‌بینید كه این رگه‌ها به جذابیت سخن كمك می‌كنند. در واقع این رگه طنز كارت دعوت برای مردم است كه با علاقه به جزئیات گوش دهند. در تمام سخنرانی‌های مهم جهان رگه‌هایی از ادبیات كلاسیك، شعر و... مشاهده می‌كنید كه به نمكین شدن و تاثیرگذاری بیشتر كلام كمك می‌كنند. منتهی این طنز باید در خدمت موضوع باشد.» اما اینكه این نمكین بودن سخنان مجری چقدر شور است یا بی‌نمك خودش می‌تواند یك برنامه را به افول یا صعود برساند.
برای این مسئله هم راه‌حل‌های زیادی وجود دارد، اینطور كه محمود شهریاری می‌گوید: «با توجه به محتوای برنامه از طنز كلامی استفاده می‌كنیم چون در این صورت نتیجه خوبی می‌دهد؛ اگر پراكنده باشد ذهن مخاطب را از فضا و محتوای برنامه دور می‌كند. من در تمام اجراهایم تلاش كردم رگه‌هایی از طنز در گفتارم باشد. این موضوع در ادبیات سعدی، عبید زاكانی و دیگر شاعران بسیار موجود است. من با توجه به موضوع برنامه از مجموعه این شاعران مطالبی را جمع‌آوری می‌كنم و به بحث درباره آنها می‌پردازم. مثلا در یكی از برنامه‌ها موضوع توكل بود. من سعی كردم حكایت شیرینی را در این باره از ادبیات مذهبی و كلاسیك انتخاب كنم تا درمورد این موضوع جامع و آگاهانه صحبت كنم.»
اما آنچه كه جشن رمضان را شاید برای عده‌ای عزیز كند و از آن طرف هم برای عده‌ای طعمش را از دهان بیندازد، شوخی‌های محمود شهریاری با كاظم احمدزاده است.
بعضی از شوخی‌های این مجری می‌تواند كمی تند و تیز به‌نظر بیاید اما محمود شهریاری مثل تمام حرف‌های دیگر ما با این نظریه نه موافق صد درصد است و نه مخالف: «نمی‌توان به‌طور قطع این برچسب را زد. ما در این برنامه قسمتی با عنوان «كاف.الف» داریم كه سه، چهار دقیقه است و من در این زمان ماجراهای واقعی و خاطرات شیرینی را كه از اجرای مشترك خودم با آقای احمدزاده داشتم و مرتبط با موضوع جشن رمضان هم هست برای مردم می‌گویم.» اما كاظم احمدزاده از این شوخی‌ها ناراحت نمی‌شود و انگار به این تكه‌پرانی‌های شهریاری عادت كرده است، شاید اگر هركس دیگری جای او بود گاهی از دوستش می‌خواست تا بیشتر رعایت حالش رابكند، اما احمدزاده خیلی خوب این بازی را درك كرده: «خوشبختانه همكار بسیار بردبار، صبور و فهیمی است. می‌داند وقتی آدم وارد این قالب كار می‌شود محبوبیتش حتی بالاتر هم می‌رود. زمانی كه تاچر نخست وزیر انگلیس بود من سفری به آنجا داشتم و برنامه طنزی را كه در كانال بی‌بی‌سی انگلیس پخش می‌شد دیدم. در این برنامه آنها كاریكاتور خانم تاچر را كشیده بودند و شوخی‌های دیگری هم با او می‌كردند كه بسیار جالب بود. یادم هست عوامل برنامه می‌گفتند خیلی مسائل درباره خانم تاچر هست كه از دید ما پنهان می‌ماند. آنها بعد از پخش هر قسمت از این برنامه آمار تماشاگران را می‌گرفتند و متوجه می‌شدند محبوبیت بیشتر از قبل شده. آقای احمدزاده هم به همین موضوع آگاه هستند و هر شب محبوبیت‌شان بیشتر می‌شود (با خنده).»
شوخی‌های مجری با رفیق شفیقش هم حتی ممیزی‌هایی دارد و سازمان حواسش هست تا شهریاری پا را فراتر نگذارد: «به هر حال ما در سازمانی كار می‌كنیم كه خط قرمزهای فراوانی دارد و نمی‌توانیم از آن عدول و عبور كنیم. مدتی قبل در یونان بودم و با همكارم كه در تلویزیون آنجا كار می‌كند، صحبتی كردم كه شرط می‌بندم مجریان برنامه تلویزیونی اینجا حتی با قدرت اپرا وینفری نمی‌توانند به ایران بیایند و با تمام خط‌كشی‌های موجود، برنامه موفقی اجرا كنند. ما در هر برنامه باید مراقب باشیم صحبت‌هایمان باعث آزار جناح‌ها، ادیان مختلف و... نشود. اگر با این شرایط مجریان مشهور جهان بتوانند عملكرد خوبی در كشورمان ارائه دهند من به آنها جایزه می‌دهم. این موضوعی بود كه مثلا همكار خود من موافق آن بود و تاییدش كرد.»
احمدزاده و شهریاری برای بیان نظرات‌شان و بیان مسائلی كه مطرح می‌كنند، با هم هماهنگ هستند. آنها خیلی راحت با روحیات هم آشنا هستند و می‌دانند كه چطور می‌توانند روی سن و با برنامه زنده گاف ندهند: «چون موضوعات برنامه از دعاهای ماه رمضان الهام گرفته شده و خواسته‌های مردم با خالق هستی مطرح شده، هماهنگی برای ما با این موضوعات آسان‌تر است. البته به‌طور كامل این اتفاق نمی‌افتد چون برنامه زنده مثل تئاتر گاهی اوقات نیازمند فی‌البداهه می‌شود. خاصیت برنامه این است، وقتی از نگاه مخاطب تشخیص میدهیم كه خسته شده، در لحظه، جابه‌جایی صورت میدهیم تا از افت برنامه و... جلوگیری كنیم.»
شهریاری می‌گوید كه در برنامه‌هایش نخواسته هیچ‌وقت كسی را نصیحت كند و از این كار دوری می‌گزیند: «در تمام این سال‌ها كه برنامه اجرا كرده‌ام، اعتقادی به نصیحت كردن نداشته‌ام و خودم را هم در مقامی نمی‌بینم كه نصیحت كنم. حتی فرزند خودم را هم نصیحت نمی‌كنم! آن چیزی را كه لازم باشد می‌گویم و فكر می‌كنم در درجه اول به خودم تلنگر می‌زنم. برای همین هیچ وقت در قالب نصیحت نرفتم. در بیان موضوعات این برنامه هم كه از میان دعاها انتخاب می‌شود، لحن نصیحت و انجام دادن و ندادن ندارم چون به نصیحت كردن صرف هم علاقه‌مند نیستم.»
با سپری شدن 13 سال از اولین روز پخش جشن رمضان، انگار هیچ فرقی در آن روی نداده است! انگار هنوز هم همان مجری‌ها و همان مردم 13 سال پیش پای این برنامه هستند. از این 13 سال 11 سال اجرای این برنامه برعهده محمود شهریاری بوده. تصور كنید یك نفر چقدر می‌تواند نبوغ داشته باشد، تا خودش را از افتادن در ورطه تكرار نجات دهد؟! محمود شهریاری این تكرار را قبول ندارد و خودش را خیلی متفاوت‌تر از آن چیزی كه شما می‌بینید، می‌داند: «ممكن است این برنامه به خاطر جزئیاتی كه دارد برای شما تداعی‌كننده تكرار چند سال گذشته باشد. ما در همه ماه رمضان‌های گذشته و الان دعای این ماه و دعای بعد از فرائض را كه در مفاتیح و... ذكر شده می‌خوانیم، در برنامه‌ای هم كه به مناسبت این ماه اجرا می‌شود باید این جزئیات باشد. شاید این جزئیات تكراری باشند اما هر سال تغییر داشتیم چون تهیه‌كننده‌های مختلف این برنامه را تهیه كردند كه بنا به نظر آنها قسمت‌های مختلف در برنامه گنجانده می‌شود.» در حقیقت محمود شهریاری تفاوت تهیه‌كننده‌ها را تفاوت خودش می‌داند! هم تفاوت خودش و هم تفاوت برنامه جشن رمضان: «قطعا این تغییرات به سبك اجرای من هم مربوط می‌شود، وقتی جزئیات تغییر كند، گفته‌های قبل و بعد از اعلام قسمت‌های مختلف برنامه هم فرق می‌كند؛ مخصوصا كه ما درباره دینداری برای قشر جوان حرف می‌زنیم و باید با روحیات آنها سازگار باشد. اگر به روند برنامه توجه كنید و گذشته را با الان مقایسه كنید، متوجه می‌شوید كه ادبیات گفتاری تغییر كرده و تكرار در سبك اجرایم را نمی‌پذیرم.»
نمی‌توان منكر این شد كه برنامه‌های مناسبتی رمضان هم مثل خیلی از برنامه‌های صدا و سیما كه در گفتارشان تغییر لحنی پیدا شده، تفاوت كردهاند. اما باید قبول داشت، برای بیننده ثابت تلویزیون همین برنامه جشن رمضان با همین نحوه اجراها تكرار گذشته است.
تعداد بیننده‌های جشن رمضان نسبت به سال‌های گذشته كاهش پیدا كرده: «بارها گفته‌ام كه بحث آمار در كشور ما بحث از یاد رفته‌ای است و تصور شما از كم بودن مخاطب این برنامه براساس ظن و گمان است. اگر یك شب به محل اجرای برنامه بیایید، می‌بینید كه نه در آنجا و نه در بازارچه جای سوزن انداختن نیست. یك عده هم هستند كه همیشه از اول تا آخر ایستاده برنامه را نگاه می‌كنند، شما در نظر بگیرید بعد از زمان افطار با اینكه ترجیح مردم استراحت است اما برای دیدن برنامه از نقاط مختلف به نمایشگاه می‌آیند كه جای نزدیكی هم برایشان نیست. این نشان می‌دهد كه جشن رمضان مخاطبان پر و پا قرص خود را دارد و هر سال هم بعد از سریال‌ها پربیننده‌ترین برنامه می‌شود.»
او معتقد است اگر این برنامه در داشتن مخاطب كاهش پیدا كرده بود، زمانی كه به خیابان قدم می‌گذاشت، نمی‌توانست نظرات مختلفی را در این‌باره بشنود: «با توجه به بازخوردی كه از مردم در خیابان‌ها می‌بینم و سیل جمعیتی كه هر‌شب به آنجا می‌آیند، بسیار خوب بوده.»
به هرحال جشن رمضان با ترفندهای گوناگونی سعی كرده است تا مردم را به تماشای این برنامه جلب كند، یكی از راه‌حل‌هایش هم داشتن مهمان‌هایی است كه بار فرهنگی، هنری، مذهبی و گاهی سیاسی برنامه را ارتقا می‌دهند، اما اینكه ملاك انتخاب این مهمانان چیست را شهریاری توضیح می‌دهد: «این موضوعی است كه تهیه‌كننده باید توضیح دهد ولی اكثر مهمان‌ها در ماه رمضان امسال یا گذشته مجموعه‌ای روی آنتن داشته‌اند و خوانندگانی هم كه به برنامه می‌آیند در این ماه خوانندگی كردهاند.
