عجیب نیست اگر چهره رضا بابك برای بسیاری از تماشاگران جوان سینمای ایران ناآشنا باشد. حال كه فرصتی دست داده تا «به رنگ ارغوان» اكران عمومی شود و حضور گذرای رضا بابك در آن اینقدر به چشم بیاید بهتر است در كنار پرداختن به فیلم و ویژگی‌های آن، یادی از بازیگرانی از جنس رضا بابك كنیم كه با وجود تحصیلات، تجربه و توان فراوان‌شان، مدت‌هاست خانه‌نشین شده‌اند و كسی یادی از آنان نمی‌كند.
درست است كه سینما بی‌رحم است و هر ستاره‌ای دوران افولی دارد اما یادمان باشد كه بازیگرانی مثل بابك هیچ‌گاه سودای ستارگی نداشته‌اند و همواره در سینما، تلویزیون و مهم‌تر از اینها بر روی صحنه تئاتر درخشیده‌اند و آبروی نمایش این سرزمین به حساب می‌آیند. هنوز خاطرمان هست كه پس از مرگ بزرگانی چون پرویز فنی‌زاده، جلال مقدم، اسماعیل محمدی و مهدی فتحی سینما و عرصه نمایش ایران دچار چه خسرانی شد. بازیگرانی هستند كه همواره بی‌جایگزین به نظر می‌رسند و رضا بابك قطعاً یكی از آنهاست. «به رنگ ارغوان» فیلمی است كه سوای همه چیز، بازیگرانی دارد كه بار عمده‌ای از ارزش و كیفیت اثر را بر دوش دارند. از چهره‌های مطرح و شناخته‌شده‌ای مثل حمید فرخ‌نژاد تا بازیگری كهنه‌كار و سرد و گرم چشیده به نام رضا بابك.
به نقل از كتاب «فرهنگ سینمای ایران» تألیف ارزشمند محقق گرامی غلام حیدری، رضا بابك با نام اصلی رضا فشنگچی در سال 1323 در تهران متولد شد. او از نسل بازیگرانی است كه دو راه بیشتر برای ورود به عرصه بازیگری نداشتند؛ یا باید با پیوستن به جریان غالب فیلم‌فارسی، صرفاً به حضور در فیلم‌های بی‌ارزش و بی‌خاصیت سینمای ایران قناعت می‌كردند یا باید به دنیای تئاتر و نمایش می‌گرویدند، تازه این پایان كار نبود. چرا كه در آن زمان نمایشی‌ها هم به 2 دسته تقسیم می‌شدند؛ یك گروه عمده، كارشان برپایی نمایش‌های عامه‌پسند بود و گروه دیگر كه در اقلیت بودند، با روی صحنه بردن نمایشنامه‌های خارجی و ارزشمند و گاه متونی از نویسندگان برجسته وطنی، درصدد شكل‌دهی به نمایش نوین ایران بودند. كار رضا بابك از اواخر دهه 40 آغاز شد؛ او از همان اوان جوانی به جریان نمایش روشنفكری ایران پیوست و رفته‌رفته استعدادهایش را بروز داد. همان زمان به تحصیل پرداخت و در رشته بازیگری و كارگردانی درس خواند و سرانجام در سال 1353 فارغ‌التحصیل شد. پیش از این كارش را در تلویزیون هم شروع كرده بود، اما نخستین فیلمی كه در آن به عنوان بازیگر حضور یافت «چریكه تارا» نام داشت. بهرام بیضایی كه برای ساختن فیلمش می‌خواست از نسل تازه‌ای از بازیگران تئاتر استفاده بكند، ابتدا از سوسن تسلیمی در نقش اصلی استفاده كرد و سپس رضا بابك را كه در آن زمان 34 ساله بود، مقابل او گذاشت. پیش از این، پروانه معصومی در فیلم‌های این كارگردان مطرح نقش‌های اصلی را عهده‌دار بود اما همچنان كه گفته شد، بیضایی از نسل تازه‌ای از بازیگران بهره برد؛ همكاری‌اش با سوسن تسلیمی تا نزدیك یك دهه بعد ادامه پیدا كرد اما رضا بابك كه در یكی از نقش‌های اصلی «چریكه تارا» خوش درخشیده بود، دیگر فرصت چنین همكاری‌ای نیافت و سال‌ها طول كشید تا بار دیگر در فیلمی از سینمای ایران بازی كند.
در صورت اعتماد به كتاب غلام حیدری، مشخص می‌گردد كه رضا بابك 10 سال پس از «چریكه تارا» یعنی در 44 سالگی و در سال 1367 برای دومین بار جلوی دوربین فیلمی از سینمای ایران رفت. نام این فیلم «سفر عشق» است و كارگردانش ابوالحسن داوودی. درباره دلایل این ده سال دوری از سینما می‌توان از رضا بابك پرسید، همچنین درباره این كه چرا از زمانی كه از دانشگاه فارغ‌التحصیل شد، تا زمانی كه برای اولین بار در فیلمی از سینمای ایران حاضر شود، این اندازه زمان طول كشیده است. در صورتی كه پاسخ بابك، بر عدم وجود متن‌های مناسب و فیلم‌های قابل تأمل دلالت داشته باشد یا اصلاً وجه بدبینانه ماجرا در این دوران نقش داشته باشد (به این معنا كه پیشنهادی برای كار وجود نداشته) آنگاه باید به حال سینمای ایران افسوس خورد كه چه سال‌های باارزشی از زندگی این هنرمندان دور از كار سپری شده است. «سفر عشق» حتی اگر فیلم ارزشمندی در كارنامه سازنده و بازیگرش نباشد، حداقل این حسن را داشت كه داوودی و بابك را در ادامه به فعالیتی حرفه‌ای‌تر واداشت. از این پس هم كارگردان و هم بازیگر سال‌های پركاری خود را آغاز كردند و آنچه درباره رضا بابك می‌دانیم و آنچه او را به شهرت و اعتباری نسبی رسانده، فعالیت‌هایش طی این سال‌هاست. نكته حائز اهمیت درباره این بازیگر این است كه در سال‌های اواخر دهه 60 كم‌تر پیش آمد تا در فیلمی مطرح بازی كند و نقشی آن‌چنان جدی و جذاب به او پیشنهاد نشد تا هنر بازیگری‌اش را به معرض نمایش بگذارد. پس از «سفر عشق» در «ارثیه» به كارگردانی كاظم بلوچی بازی كرد. «ریحانه» فیلم علیرضا رئیسیان بود كه با بازی رضا بابك روی پرده رفت و بیش از آن دو فیلم قبلی دیده شد. با این حال این فیلم‌ها آثاری نبودند كه توان بازیگری بابك را به نمایش بگذارند. «گربه آوازه‌خوان» و «لبه تیغ» دیگر فیلم‌های بابك بودند كه اولی اثری پرفروش بود. سپس فیلم‌های دیگری از راه رسیدند؛ «كودكانی از آب و گل» ساخته عطاالله حیاتی و «آقای شانس» كه در این دومی رضا بابك فیلم‌نامه‌نویس بود. «شریك زندگی»، «عاشق فقیر»، «مرد آفتابی»، «بزرگ خیلی بزرگ» دیگر فیلم‌های رضا بابك بودند كه نه آن‌چنان مورد پسند منتقدان قرار گرفتند و نه اعتباری به كارنامه بازیگر مورد نظر ما افزودند.
پس رضا بابك از چه زمانی رضا بابك شد؟ در پاسخ به این پرسش ابتدا باید گفت كه این فیلم‌ها با همه ضعف‌ها و مشكلات‌شان نمایشگر چهره‌ای تازه بودند كه مناسب نقش‌های مكمل فیلم‌ها بود و می‌توانست در قالب‌های گوناگونی گلیم خودش را از آب بكشد. پس رضا بابك پس از بازی در این فیلم‌ها دیگر چهره‌ای ناشناس نبود. اما در همین دوران مرضیه برومند بانوی هنرمند عرصه سریال‌سازی و كسی كه محبوب‌ترین آثار كودكان را طی این سال‌ها ساخته، تصمیم می‌گیرد سریالی درباره روابط مردم در یكی از محله‌های تهران بسازد. نام این سریال «آرایشگاه زیبا» است و بازیگر اصلی‌اش رضا بابك.
«آرایشگاه زیبا» یكی از پربیننده‌ترین و محبوب‌ترین سریال‌هایی است كه در سال‌های پس از انقلاب ساخته شده است. رضا بابك در این مجموعه در كنار جمعی از بهترین بازیگران مطرح سینما و تئاتر و تلویزیون نقش‌آفرینی فوق‌العاده‌ای داشت. او با این سریال به چهره محبوب خانواده‌ها تبدیل شد و از آن به بعد در هر فیلم یا سریالی كه بازی می‌كرد، جزو چهره‌های مورد توجه مردم بود. كسانی كه آثار مرضیه برومند را دنبال كرده‌اند، بخوبی می‌دانند كه این كارگردان خوب تلویزیونی، در نوع بازی گرفتن از بازیگرانش روش ویژه خود را دارد. او برای رسیدن به واقع‌گرایی و واقع‌نمایی موردنظرش، از بازیگران خود می‌خواهد كه هر چه بیشتر به الگوهای عینی نزدیك شوند و شاید مهم‌ترین دلیل محبوبیت سریال‌های این كارگردان، علاوه بر نگارش متن‌های بسیار خوب، همین نحوه كار با بازیگرانش باشد.
پس رضا بابك از چه زمانی رضا بابك شد؟ در پاسخ به این پرسش ابتدا باید گفت كه این فیلم‌ها با همه ضعف‌ها و مشكلات‌شان نمایشگر چهره‌ای تازه بودند كه مناسب نقش‌های مكمل فیلم‌ها بود و می‌توانست در قالب‌های گوناگونی گلیم خودش را از آب بكشد. پس رضا بابك پس از بازی در این فیلم‌ها دیگر چهره‌ای ناشناس نبود. اما در همین دوران مرضیه برومند بانوی هنرمند عرصه سریال‌سازی و كسی كه محبوب‌ترین آثار كودكان را طی این سال‌ها ساخته، تصمیم می‌گیرد سریالی درباره روابط مردم در یكی از محله‌های تهران بسازد. نام این سریال «آرایشگاه زیبا» است و بازیگر اصلی‌اش رضا بابك.
«آرایشگاه زیبا» یكی از پربیننده‌ترین و محبوب‌ترین سریال‌هایی است كه در سال‌های پس از انقلاب ساخته شده است. رضا بابك در این مجموعه در كنار جمعی از بهترین بازیگران مطرح سینما و تئاتر و تلویزیون نقش‌آفرینی فوق‌العاده‌ای داشت. او با این سریال به چهره محبوب خانواده‌ها تبدیل شد و از آن به بعد در هر فیلم یا سریالی كه بازی می‌كرد، جزو چهره‌های مورد توجه مردم بود. كسانی كه آثار مرضیه برومند را دنبال كرده‌اند، بخوبی می‌دانند كه این كارگردان خوب تلویزیونی، در نوع بازی گرفتن از بازیگرانش روش ویژه خود را دارد. او برای رسیدن به واقع‌گرایی و واقع‌نمایی موردنظرش، از بازیگران خود می‌خواهد كه هر چه بیشتر به الگوهای عینی نزدیك شوند و شاید مهم‌ترین دلیل محبوبیت سریال‌های این كارگردان، علاوه بر نگارش متن‌های بسیار خوب، همین نحوه كار با بازیگرانش باشد.
رضا بابك سال گذشته تقریباً سالی شلوغ و پركار را پشت سر گذاشت. پیش از نمایش «به رنگ ارغوان» بازی‌اش را در «دعوت» فیلم قبلی ابراهیم حاتمی‌كیا دیده بودیم كه در آنجا با گوهر خیراندیش هم‌بازی بود. البته «به رنگ ارغوان» پیش از «دعوت» ساخته شده بود و تأخیری كه در نمایش آن ایجاد شد باعث شد تا تماشاگران هنرنمایی بابك را چند سال بعد ببینند. او در «به رنگ ارغوان» ایفاگر نقش یك فرمانده امنیتی است كه پس از مشاهده كم‌كاری‌ها و غفلت‌های مأمورش، بی‌خبر به سراغ او می‌آید و غافلگیرش می‌كند. یكی از ویژگی‌های بازیگران بزرگ در این است كه در اندك زمانی كه در اختیار دارند، بازی‌شان می‌تواند بیشترین تأثیر ممكن را داشته باشد و به همین دلیل است كه حاتمی‌كیا 2 نقش كوتاه اما مؤثر فیلمش را به ترتیب به رضا بابك و فرهاد قائمیان می‌دهد. از بازی خوب بابك در سریال «گاوصندوق» هم نباید به سادگی گذشت چون در این سریال كه زیاد به كیفیت آن انتقاد شد، بازی‌ها یكی از موارد استثناء بودند و در این میان رضا بابك از همه استثنایی‌تر بود
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
www.seemorgh.com/culture
منبع:jamejamonline.ir
مطالب پیشنهادی:
كمال تبریزی، آرام و رو به صعود
همراه با بازیگر لبنانی «کتاب قانون»+ تصاویر
گزارش تصویری: بازیگری با آینده‌ای درخشان!
کیانیان مردی برای تمام فصول سینما
از سلطان و شبان تا روزگار قریب