گونه‌ هاى مختلف هنر معرق
در این شیوه، (تصویر: اثر شهرام امیری) تكه‌های برش خورده طرح معرق، بوسیله سوهان و مغار فرم داده می‌شود. حتی این شیوه می‌تواند در معرق های چند پلانه نیز انجام گرفته و طرح برجسته تری را ارائه نماید.... انواع معرق در این گزارش سعی داریم شما را با انواع تکننیک های معرق آشنا کنیم. با ما همراه باشید: ...

در این شیوه، (تصویر: اثر شهرام امیری) تكه‌های برش خورده طرح معرق، بوسیله سوهان و مغار فرم داده می‌شود. حتی این شیوه می‌تواند در معرق های چند پلانه نیز انجام گرفته و طرح برجسته تری را ارائه نماید....

انواع معرق

در این گزارش سعی داریم شما را با انواع تکننیک های معرق آشنا کنیم. با ما همراه باشید:

بیشتر بدانید : تاریخچه هنر معرق روی چوب

معرق و نازک کاری

این شیوه از معرق که هم اکنون در استانهای غربی کشور مثل کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی از رواج بیشتری برخوردار است و بیشتر بر روی جعبه و قاب عکس و نظایر اینها کار می‌شود. در این شیوه معمولا جدول بندیها و حاشیه‌ های موازی یا هندسی زیادی وجود دارد و در متن، طرحهای سنتی و بخصوص شطرنجی اجرا می‌کنند.

در این شیوه در لبه های تیز وسیله کاربردی مورد نظر قطعاتی هندسی به صورت مربع، مستطیل، متوازی الاضلاع و لوزی به صورت تکرار شونده نصب می‌کنند که اصطلاحا به آن "دندان موشی" و "جودک" گویند، البته این شیوه گاهی با منبت سنتی و مشبک همراه است. در این سبک گاهی به هنگام اجرای معرق، دور هر کدام از قطعات معرق را یک یا چند لایه روکش می‌چسبانند، که این لایه‌ها بعد از نصب قطعه و پرداخت به صورت یک خط محیطی در دور قطعات دیده می‌شود.
ضخامت قطعات معرق به کار رفته در این شیوه کمتر از معرق معمولی یا به عبارتی کمتر از 3 میلیمتر ( حدود 1 تا 3 میلیمتر ) است. به همین دلیل به آن نازک کاری می‌گویند. دقت و نظم هندسی و زوایای دقیق در برش قطعات و چسباندن صحیح لازمه کیفیت فنی این سبک می‌باشد. از نظر هندسی سعی می‌شود در این شیوه از رنگ‌های محدودتری استفاده شود تا ریزه کاری‌ها به خوبی خود را نشان دهند.

تکنیک های معرق کاری

معرق زمینه پلی استر

این نوع معرق به همراه یافتن تركیب خمیر مشكی به وجود آمد و ساده‌تر شدن روند كار به جهت  بی‌نیاز شدن از برش زمینه موجب شد رواج چشم گیری پیدا كند، تا جایی كه امروزه تعداد زیادی از این گونه آثار در دسترس كاربران قرار داده می‌شود. در حال حاضر در میان تابلوهای عرضه شده به بازار تابلو ها سهم بیشتری را به خود اختصاص داده‌اند.

   در این نوع معرق، پس از اتمام برش طرح مورد نظر بوسیله چوبها به استثنا زمینه، قطعات معرق شده بالاتر از سطح زیر كار می‌باشند، بنابراین زمینه با رنگ پلی استر به رنگ دلخواه پر می‌شود تا همسطح نقوش معرق شده شود. زمینه رنگ می‌تواند مشكی، رنگی و یا حتی بصورت ابر و باد بوسیله رنگهای مختلف باشد.

در این شیوه رنگ كاری اهمیت فراوانی داشته چرا كه كمترین سهل انگاری در شرایط محیطی (كم یا زیاد بودن دمای محیط) و مواد رنگی (عنوان مواد افزودنی و هارد نر به كار رفته) به كار رفته موجب از بین رفتن اثر و آسیب دیدگی آن می‌گردد که شرح آن در بخش آسیب شناسی معرق آمده است.

این شیوه در دو نوع زمینه مشكی و ابروباد اجرا می‌گردد كه تنها تفاوت آن در بكارگیری رنگ مورداستفاده خمیر پلی استر است.

معرق زمینه چوب 

برای اجرای معرق روی مبلمان هنرمندان اغلب شیوه زمینه چوب را ترجیح می‌دهند، زیرا استفاده از این شیوه باعث می‌شود که ناحیه معرق شده با سایر نواحی چوبی مبلمان هماهنگ باشد.

1. معرق زمینه چوب ساده:                     

معرق زمینه چوب ساده قدیمی‌ترین نوع معرق بوده كه از شیوه جایگزینی به حالت امروزی خود درآمده است و هنرمند تمام سطح كار حتی زمینه را با بكارگیری مناسب چوبها می‌پوشاند. آنچه در این بخش بسیار اهمیت دارد دقت در درز كردن چوبهای زمینه با یكدیگر می‌باشد تا اثر هنری را از جلوه خارج نسازد.

این گونه معرق صورتهای مختلفی دارد:

الف ـ زمینه چوب یك تكه است (جایگزینی): كه در این شیوه، قطعات معرق در محلهای خالی ایجاد شده روی زمینه چوب جای داده می‌شود و به شیوه هندی معروف مى‌باشد.

ب ـ زمینه بصورت ورقهای چوب: در این شیوه، زمینه كار بوسیله درز شدن ورقهای چوب به یكدیگر در اطراف طرح ایجاد می‌گردد.

ج ـ زمینه نیز دارای موضوع است كه همانند طرح اصلی، با تونالیته های مختلف چوب ایجاد مى‌گردد.

2 . معرق تفكیک رنگ:                        

این شیوه، كه امروزه بیشتر در میان هنرمندان آكادمیك رواج دارد، تقسیم‌بندی برشهای چوب و انتخاب تونالیته‌های چوب بر اساس قوانین نقاشی و تفكیك تونالیته رنگها صورت می‌گیرد. بدین صورت كه ریزترین سایه روشنها و تونالیته‌های رنگی طرح مورد نظر بوسیله انتخاب مناسب رنگهای مختلف چوب و برش آنها ایجاد می‌گردد و در نهایت یک اثر رئال با پرداختن به تمام جزئیات پدید می‌آید.
در این شیوه چنانچه كوچكترین اشتباهی در انتخاب تونالیته‌های رنگی چوب ایجاد گردد از ارزش هنری اثر می‌كاهد. لذا آشنایی با مبانی رنگ، سواد بصری  در ایجاد اثر به این شیوه محسوس می‌باشد.

معرق مشبك، معرق منبت و معرق خاتم انواعی از معرق بوده كه در تلفیق با هنرهای دیگر بوجود می‌آید، که به توضیح مختصری از آنها می‌پردازیم:

1. معرق مشبك: در این شیوه، زمینه كار بدست آمده از مشبك با قطعات معرق پر می‌شود.

2. معرق منبت: در این شیوه، تكه‌های برش خورده طرح معرق، بوسیله سوهان و مغار فرم داده می‌شود. حتی این شیوه می‌تواند در معرق های چند پلانه نیز انجام گرفته و طرح برجسته تری را ارائه نماید.

3. معرق گره: در این شیوه، طرح گره بوسیله تنالیته‌های مختلف چوب معرق كاری می‌گردد. گاه نیز به سلیقه هنرمند ممكن است با منبت كاری نیز تلفیق شده و بوسیله مغار و سوهان لبه‌های آن فرم داده شود.

4. معرق خاتم: در این شیوه از برش ورقهای خاتم در برخی قسمتهای معرق كاری استفاده می‌شود. نكته قابل توجه در این قسمت آن است كه برش ورقهای خاتم باید بصورت ساندویچ انجام گیرد، بدین صورت كه تكه ای سه لایی بر روی آن چسبانده و عمل برش ایجاد گردد. پس از اتمام برش، می‌توان سه لایی را از ورق خاتم جدا نمود. چرا كه با استفاده از این روش می‌توان از ریزش دانه‌های فلز موجود در ورق خاتم به هنگام برش، جلوگیری كرد.

 

بیشتر بدانید : مراحل اجراى يک تابلوى معرق چوب

بیشتر بدانید : سوخت معرق، كمال هنر ایرانی

بیشتر بدانید : ابزار و مواد اولیه معرق

 

تهيه و تدوين: گروه فرهنگ و هنر سيمرغ/ نسرين شاهرخى- مريم محبعلى
seemorgh.com/culture
اختصاصى سيمرغ