نمایشگاهی خاص با مخاطبانی اندک

 

پیش از این که به نگارخانه صبا برای دیدن آثار نمایشگاه استادان خوشنویسی برسم، فکر می‌کردم نمایشگاهی که مسئولان برگزاری آن برای مطلع کردن مخاطبان و علاقه‌مندان از یک وسیله ارتباط جمعی امروزی بهره گرفته‌اند، باید تعداد زیادی بازدیدکننده داشته باشد اما وقتی وارد نمایشگاه شدم، چیزی غیر از این را دیدم. نمایشگاهی که در سکوت و آرامش منتظر مخاطبانش بود اما بیش از آرامش آن جا، آثاری دیدم که روح را تلطیف می‌کرد و چشمان هر تماشاگری را نوازش می‌داد.

 

وقتی خواستم کاغذی برای ثبت اطلاعات از کیفم بیرون بیاورم، متصدی نمایشگاه سریع واکنش نشان داد که فیلم برداری و عکس برداری از آثار ممنوع است و بعد که کاغذ و خودکار مرا دید، دیگر چیزی برای گفتن نداشت و من هم مشغول بازدید از آثار بزرگان خوشنویسی شدم.

خوشنویسی در ایران هنری متفاوت است همچون شعر فارسی که زبانزد است، خوشنویسی هم هنری ویژه است و حضور هنرمندان بنام و شاخص خوشنویسی در این مرز و بوم، این هنر را خاص تر کرده است. تماشای آثار خوشنویسی چندان نیاز به تخصص ندارد و چشم هر تماشاگری را نوازش می‌کند.

 

وارد سالن که می‌شوی، آثاری از استادان تراز اول خوشنویسی را می‌بینی، استادانی چون یدا... کابلی، واشقانی فراهانی، محمد سلحشور، جواد بختیاری، احمد فلسفی، غلامحسین امیرخانی، اسرافیل شیرچی و محمدعلی سبزه کار که هر یک از آثار این استادان در نوع خود بی‌نظیر و بی‌بدیل است با این حال برخی از آثار به دلیل نوع نگاه هنرمند، تا حدی متفاوت جلوه می‌کند مثل آثار استاد جواد بختیاری که برخی از آثار ارائه شده در نمایشگاه بربوم جلوه ای متفاوت دارد و یا نگارش هفت بسم ا... احمد فلسفی در یک تابلو.
آن چه در هنر خوشنویسی به چشم می‌آید، این است که هنرمندان یا از آیات قرآن بهره می‌گیرند یا از اشعار شاعران بنام؛ البته برخی آثار جملات قصار از بزرگان و یا حتی اشعار شاعران معاصر است.

فقط چند نفر مشغول دیدن آثار هستند. در میان همین تعداد اندک، دو نفر با نگاهی عمیق به آثار نگاه می‌کردند. علی صفوی یکی از این دو نفر بود، او درباره آثار این نمایشگاه می‌گوید: این جا آثار بزرگان به نمایش گذاشته شده است و شاید دیگر این نمایشگاه تکرار نشود ولی آن چه در برگزاری نمایشگاه برایم به عنوان یک مخاطب مهم است، این که می‌توانم در کارهایم از این آثار به عنوان نمونه الهام بگیرم، سبک و نوع نگاه هر هنرمند در هر اثر ویژه و متفاوت است؛ همین مسئله موجب می‌شود تا بر جذابیت نمایشگاه افزوده شود. در کنار این نمایشگاه هم آثار برگزیده استادان شاخص تذهیب ترکیه به نمایش گذاشته شده است؛ آثاری از هنرمندانی چون هلال کازان، آمتین تریاکی، داوود بکتاش، عمر فاروق اوزاوغلو، حسن چلبی، مصطفی چلبی، عمر شن، علی توی، آردا چاکماک، فرهاد کورلو. این بازدیدکننده درباره این بخش از نمایشگاه می‌گوید: هنر خوشنویسی و تذهیب از یکدیگر جداشدنی نیست و هم جواری این دو هنر در کنار هم و برگزاری هم زمان این دو نمایشگاه، به هنرمندان خوشنویس کمک می‌کند تا هم درک درستی از این هنر داشته باشند و هم این که تاثیر این دو هنر بر یکدیگر را پی گیری کنند ضمن این که با هنر افرادی آشنا می‌شویم که فرهنگ‌شان قرابت بسیاری به فرهنگ و هنر ما دارد. استاد غلامحسین امیرخانی نیز درباره این نمایشگاه و برگزاری نمایشگاه «پل هنر از استانبول تا تهران» می‌گوید: نسل‌های بعد از ما نیازمند سرمشق گرفتن از تاریخ این هنر هستند و در کنار آن نیز باید مباحث تحلیلی را با حضور منتقدان مورد بررسی قرار داد. خط یکی از مهم ترین ابزارهای انتقال اندیشه، ذوق و تجربه‌های انسانی است و امیدوارم که توجه بیشتری به این هنر اصیل و عمیق ایرانی صورت گیرد چرا که این هنر پیوندی عمیق و پیوسته با فرهنگ و بینش قومی‌مردم دارد.

احمد فلسفی یکی دیگر از استادان خوشنویس است که آثارش در این نمایشگاه به چشم می‌خورد. او درباره این نمایشگاه می‌گوید: شناخت درست از این هنر و داشته‌ها در زمان خود باعث می‌شود برداشت درستی از هنر و جنبه‌های خلاقانه آن داشته باشیم ضمن این که استمرار چنین نمایشگاه‌هایی سبب می‌شود این هنر همچون گذشته، به رشد و بالندگی برسد.

 

این هنرمند خوشنویس می‌گوید: در گذشته خوشنویسی به مقامات شخصی محدود می‌شد اما امروز با بسط و گسترش کارکردهای این هنر مواجهیم و در چند دهه اخیر نیز در خوشنویسی به موازات هنرهای دیگر ذوق و سلیقه‌های مختلفی به کار رفته است و به همین دلیل هم باید خوشنویسی و هنر امروز را در کنار هم قرار داد و شناخت و ابعاد آن را به درستی تحلیل و بررسی کرد.

در میان آثاری که در بخش نمایشگاهی دیده می‌شود نام خوشنویسان مرد پای تابلوها دیده می‌شود یعنی اکثریت با مردان خوشنویس است و تنها نامی ‌که به عنوان خوشنویس زن در میان آثار دیده می‌شود، الهه خاتمی ‌است. از این رو این سوال به ذهن می‌رسد که در میان هنرمندان بنام خوشنویس تنها یک هنرمند زن داریم؟ و یا اگر هم باز هنرمندی هست چرا نامی ‌از آنان دیده نمی‌شود و این که خوشنویس برتر خانم نداریم؟ شاید بخشی از این مسئله به بی توجهی و یا کم توجهی بانوان نسبت به این هنر باشد یا شاید هم کم توجهی مسئولان خوشنویسی در انجمن‌ها و مجامع خوشنویسی به خوشنویسان خانم سبب چنین مسئله ای شده است. سوال دیگر این که با توجه به ظرافت‌های موجود در این هنر و نزدیکی آن با هنری که اغلب خانم‌ها بدان می‌پردازند، چرا از زنان خوشنویس حمایت بیشتری نمی‌شود؟ در میان نام‌ها و آثاری که در چنین نمایشگاه معتبری که نام استادان خوشنویس را با خود به یدک می‌کشد، جای خالی زنان هنرمند کاملا محسوس است.

 

یکی دیگر از مواردی که مسئولان باید به آن توجه کنند این است که این هنر نباید فقط در یک مجموعه و فقط در تهران به نمایش درآید. چه خوب است که برای علاقه مندان در شهرستان‌ها نیز امکان استفاده از چنین آثار ارزشمندی فراهم شود، چون این آثار از آن دست آثاری نیست که فقط مختص به شهری خاص و شهروندانی خاص باشد.

 

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
 www.seemorgh.com/culture

منبع: khorasannews.com