درباره دوبله‌های مایكل داگلاس

صداهای متنوع برای بازیگر گزیده‌كار
مایكل داگلاس، یكی از بازیگران معروف سینمای آمریكاست كه بتازگی 2 فیلم از مجموعه آثار او از سیما پخش شده است. در این ستون تاریخچه دوبله‌های وی را به اختصار بررسی كرده‌ایم.
مایكل داگلاس ـ پسر كرك داگلاس، بازیگر مشهور سینمای كلاسیك ـ سال 1944 در آمریكا به دنیا آمده است. ابتدا در دانشگاه علوم نظامی خوانده، اما بعدا به سینما روی آورده است.
دستیار كارگردان بوده سپس بازیگر شده و با فیلم موفق «پرواز بر فرار آشیانه فاخته» تهیه‌كنندگی را آغاز كرده است. شهرت او به عنوان بازیگر از اوایل دهه 80 آغاز شد و نقش‌های متفاوتی را اعم از كمدی و جدی بازی كرده، اما نسبتا گزیده‌كار بوده است.

اولین فیلمی كه از او در ایران دوبله شد، فیلم كانادایی «دونده» بود كه فروردین 73 از تلویزیون پخش شد. این اثر را جلال مقامی دوبله و خود در آن به جای داگلاس صحبت كرد. داگلاس 35 ساله در این فیلم نقش مردی را بازی كرده كه به دلیل علاقه به ورزش دو، تحصیلات دانشگاهی‌اش را رها می‌كند و در پی بیكاری‌اش اختلافاتش با همسرش شدید می‌شود. صدای مقامی، مهربان و جذاب و قابل انعطاف است و بخوبی با شخصیت و حالت چهره داگلاس هماهنگ شده و دوبله‌ای خوب را پدید آورده است. «شبح و ظلمت» فیلم بعدی داگلاس حدود سال 76 دوبله و نمایش داده شد. او در این فیلم نقش یك شكارچی شیر را بازی كرده و زنده‌یاد عطاءالله كاملی به جایش گویندگی كرده است. صدای كاملی، محكم و رسا و بیشتر مناسب مردان مقتدر و بخصوص تنومند بوده و گرچه با شخصیت داگلاس در این اثر هماهنگ بوده، اما تناسبی با چهره وی نداشته است. این دو فیلم هیچ معروفیتی برای داگلاس در ایران به وجود نیاورد و او با سومین فیلم دوبله شده‌اش «بازی» ساخته دیوید فینچر بین سینمادوستان ایرانی شناخته شد. داگلاس 53 ساله در این فیلم نقش یك سرمایه‌دار آمریكایی را به عهده دارد كه گرفتار بازی پیچیده‌ای می‌شود كه برادرش به مناسبت سالروز تولدش برای او ترتیب داده است.
خسرو خسروشاهی، مدیر دوبلاژ بازی برای داگلاس، منوچهر اسماعیلی را برگزیده كه صدایش، هم مناسب چهره و هم مناسب شخصیت تلخ و جدی بازیگر بوده و اجرای خوبش دوبله‌ای به یاد ماندنی را به وجود آورده است. در دهه 80 و با رونق مجدد شبكه نمایش خانگی و نیز همزمان در تلویزیون چند فیلم دیگر از داگلاس دوبله شد.

در فیلم‌های «سقوط» و «سندرم چینی» كه برای تلویزیون دوبله شد، منوچهر والی‌زاده به جای داگلاس میانسال و جوان صحبت كرده است. داگلاس در سقوط نقش مردی عصیان‌كرده را ایفا كرده كه به خشونت روی می‌آورد. صدای والی‌زاده تلخ و خشن نیست، با این حال خیلی خوب با داگلاس این فیلم هماهنگ شده است. صدای والی‌زاده در سندرم چینی نیز برای داگلاس 35 ساله مناسب بوده، بخصوص در زمان دوبله، این فیلم دچار بعضی تغییرات نشده بود و هنوز برای نقش‌های جوان، پذیرفتنی بوده است. نكته جالب این كه مدیر دوبلاژ این فیلم جلال مقامی بوده و با وجود مناسب بودن صدای خودش، والی‌زاده را انتخاب كرده است.
در «ترافیك»، خسروشاهی ـ مدیر دوبلاژ ـ بهرام زند را در نظر گرفت و وی یك‌بار دیگر نیز سال 87 در فیلم «باران سیاه» و این‌بار با سرپرستی ایرج سنجری به جای داگلاس گویندگی كرد.
داگلاس در هر دو فیلم میانسال است. در ترافیك نقش كارمند سازمان ضد مواد مخدر را بازی كرده كه درگیر مشكلات اعتیاد دخترش می‌شود و در باران سیاه نیز نقش یك كارآگاه نیویوركی را بازی كرده است.

صدای بهرام زند خشك و جدی و مناسب بیشتر نقش‌های داگلاس است، اما با چهره وی هماهنگ نمی‌شود. سعید مظفری تنها دوبلوری است كه بیش از 2 بار به جای داگلاس در فیلم‌های «اتاق قاضی»، «پادشاه كالیفرنیا» و «وال‌استریت» صحبت كرده است. او در چند سال اخیر با صدایی غیرقابل انعطاف هم به جای بازیگران جوانی مثل لئوناردو دی‌كاپریو و جاش هارتنت و هم به جای میانسالانی چون تام كروز، براد پیت، كوین كاستنر و بروس ویلیس و هم به جای كلینت ایستوود مسن گویندگی كرده و مشخص نیست بالاخره صدای او جوان است یا میانسال یا مسن. در هر صورت صدای مظفری فقط با نقش‌هایی كه داگلاس بازی كرده تناسب دارد و مطلقا با چهره وی كه در وال استریت حدود 66 ساله است، هماهنگ نیست.
از ابتدای تولد دوبله در ایران، مدیر دوبلاژها در انتخاب صدا برای بازیگران به چهره و اندام و شخصیت آنها در فیلم‌ها و سریال‌ها توجه كرده‌اند.

البته خواست صاحبان فیلم‌ها (در آثار خارجی واردكننده فیلم به ایران و در آثار ایرانی، تهیه‌كننده و كارگردان)‌ و صاحبان استودیوها و مسوولان واحد دوبلاژ تلویزیون نیز در انتخاب‌ها تاثیرگذار بوده، اما در این میان صدای خود بازیگر كمترین نقش را داشته است. استدلال مدیر دوبلاژها این است كه توجه به صدای بازیگر و انتخاب صدایی شبیه آن گاهی ممكن است به نتایجی بینجامد كه نه در دوبله پذیرفتنی است و نه تماشاگر آن را دوست دارد. صدای مایكل داگلاس جزو صداهای خشك و خشن است كه فقط در بعضی دوبله‌هایش به آن توجه شده، در حالی كه به نظر می‌رسد یكی از علت‌های اصلی انتخاب او برای بعضی از نقش‌هایش همین جنس صدا بوده است.