سریال هایی كه با فرهنگ ایرانی اسلامی تفاوت زیادی داشتند، ولی خانواده ها به شكل موج گونهای به این شبكه ها روی آوردند و آنقدر سریال دیدند كه یا خسته شدند و كنار گذاشتند یا
سریال خارجی دهه 60: از سرزمین های دور تا خیابان های خلوت
مردم عادت كرده بودند اسمهای كوچك خارجی را به زبان بیاورند تا نشان بدهند پیگیری یك زندگی در گوشهای دیگر از جهان چقدر برایشان مهم است. اصطلاح «خیابانها خلوت میشد» را برای تلویزیون دهه شصت و سریالهای پرمخاطبش به كار بردهاند همان موقع كه هفتهای یك سریال بیشتر پخش نمیشد و تنها دو كانال تلویزیونی داشتیم. اوشین، هانیكو، درك، پوآرو، خانم مارپل، شمشیر تیپو سلطان و... سریالهای پرمخاطبی بودند كه محتوای خوب و جذابی داشتند و تا حد زیادی با فرهنگ ایرانی همسو بودند.
بیشتر بدانید : سریال های خارجی که شما را به خاطرات دهه شصت می برد + عکس
سال های دور از خانه
مردم به آن «اوشین» میگفتند و داستان تلاشهای دختری روستایی بود كه مراحل رشد و پیشرفت را طی میكرد. حس مبارزه با مسائل و در نهایت موفقشدنهای او آنقدر به ذائقه مردم یك كشور انقلابی و در عین حال مشغول جنگ خوش آمد كه با شروع سریال، خیابانها خلوت میشد و امروز اگر باز «اوشین» را ببینند، به یاد روزهای امیدواری برای ساختن میافتند.
بیشتر بدانید : نگاهی به زندگی شخصی و هنری «اوشین»
داستان یك زندگی
هانیكو، سریال شرقی دیگری بود كه باز شخصیت اول آن یك زن بود، اینبار هانیكو جای اوشین مینشیند تا با تلاش و كوشش زیاد از یك خانواده نسبتا فقیر برخیزد و به تشویق استادش موفق به ادامه تحصیل شود و در نهایت به عنوان اولین زن خبرنگار ژاپنی در یكی از روزنامه های كشورش استخدام شود. این سریال محصول 1986 بود كه در ایران از شبكه2 پخش شد. دورانی كه ما همچنان به تلاش و قناعت بیشتر نیاز داشتیم، دورانی كه زنان دوباره وارد فعالیتهای اجتماعی می شدند، این دو عنصر علاوه بر محدودیت شبكه و سریال، پرمخاطب شدن هانیكو را در پی داشت.
جنگجویان کوهستان
بر اساس یکى از شاهکارهای ادبیات کلاسیک چین به نام «لبه آب» اثر «شی نایان» و «لو گوانجونگ» نوشته شده بود كه داستان ۱۰۸ قهرمان از سراسر چین را كه در مکانی به نام «لیانگ شانپو» جمع شدهاند و علیه ظلم و فساد حکومتی قیام میکنند و در نهایت جاودانه میشوند، بیان میكند. این سریال ۲۶ قسمتی را شبكه تلویزیونی «ان اچ کی» تولید كرد و از سال ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۴از همین شبکه در ژاپن پخش شد. بعد از آن بین سالهای ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۰، کشورهای انگلستان، فرانسه، هلند، اسپانیا و آلمان غربی آن را پخش كردند، در كشور ما برای اولینبار در دهه شصت از شبكه یك پخش شد.
ارتش سری
سریالی با فضای جنگ جهانی بود كه اتفاقات مربوط به یك گروه نجات در بلژیك را روایت میكرد. فعالیتهای این گروه بیشتر فراریدادن خلبانهای بریتانیایی كه هواپیمایشان در بلژیك سقوط میكرد، بود.اعضای این گروه در بروكسل رستورانی داشتند و با افسران گشتاپو كه آن شهر را اشغال كرده بودند، رفتار خوبی داشتند. نكتهای كه پس از جنگ برای آنها دردسرساز میشود، چون مردم شهر فكر میكنند آنها با افسران گشتاپو دوست بودهاند. سریال ارتش سری محصول سال 1977 شبكه بیبیسی بود كه در ایران با استقبال زیادی مواجه شد.
بیشتر بدانید : خاطره انگیزترین سریال های پلیسی جنایی تلویزیون + عکس
سریال کاراگاهی درك
درك، یكی دیگر از سریال های پرمخاطب تلویزیون و جزو اولینهای پلیسی بود. این سریال در بیش از 100 كشور جهان پخش میشد. درك در فاصله سالهای۱۹۷۴ و ۱۹۹۸ روی آنتن رفت و درباره کارآگاه سربازرس «اشتفان درک» و دستیارش «هری کلاین» بود که موارد قتل را در مونیخ و حومهاش حل میكردند.
تلویزیون ایران در سه دهه گذشته سریالهای پرمخاطب دیگری پخش كرد. شمشیر تیپوسلطان، پوآرو، خانم مارپل، هشدار برای كبرا 11 ، جواهری در قصر، پرستاران، جومونگ و برخی سریالهای مصری و لبنانی از جمله این مجموعهها بودند كه همگی در كنار برخی سریالهای پرمخاطب داخلی مثل امامعلی(ع)، ولایت عشق، مدار صفردرجه، كیف انگلیسی، آینه، سلطان و شبان، روزی روزگاری، آینه عبرت، نرگس، پهلوانان نمیمیرند، شب دهم، مردان آنجلس و شوق پرواز همگی توانستند تلویزیون را مركز توجه مخاطب قرار دهند. گرچه بیشتر، سریالهای دهه شصت به خاطر شرایط زمان پخش در حافظه مخاطبان باقی ماندهاند اما شاهد هستیم برخی سریالهای دهه نود مخاطب خوبی داشتهاند.
سوال اینجاست در دهه 90 چه اتفاقی میافتد كه روند جذب مخاطب تلویزیون مشخص نیست. شاید دلیل پرمخاطبشدن سریالهای دهه 90 را مخاطبان، به شكل تصادفی و نه از روی برنامهریزی و وفاداری قبلی به تلویزیون رقم زدهاند. این یك فرض است اما بیشك دلایل زیادی در روند جذب مخاطب وجود دارد. امكان دسترسی به ماهواره كه البته برای همه كشورهای جهان بوده، یكی از دلایل محكم ماجراست. در حالیكه به نظر میرسد تلویزیون كشورهای اروپایی، آمریكایی و آسیای شرقی به معضل تلویزیون ما دچار نشدهاند. بعدها مسئله تفاوت زبانی شبكههای تلویزیونی خارجی حل شد، شكلگیری شبكههای ماهوارهای فارسیزبان راه حل شكار مخاطبان ایرانی بود، سریالهایی كه با فرهنگ ایرانی اسلامی تفاوت زیادی داشتند، ولی خانوادهها به شكل موجگونهای به این شبكهها روی آوردند و آنقدر سریال دیدند كه یا خسته شدند و كنار گذاشتند یا آسیب دیدند.
گسترش سریالهای تركیهای، كرهای و كلمبیایی با دوبلههای ضعیف فارسی كه در آن از روابط غیراخلاقی حساسیتزدایی میشد، نوعی حمله به مخاطبی بود كه فقط دنبال تنوع و سرگرمی میگشت و نه لرزان شدن بنیان خانوادهاش. با وجودی كه شبكههای داخلی را زیاد كردیم و بودجههای مناسبی برای سریالهای داخلی پرداختیم، باز اتفاق زمانهای گذشته تكرار نشد، مسئلهای كه اینجا بهذهن خطور میكند، نحوه برخورد با سریالهای خارجی جدید است. آیا ما مثل گذشته آنها را خریداری و به بهترین شكل ممكن دوبله كردیم؟ یا رشد و توسعه شبكههای داخلی و بالارفتن توانایی سریالسازی باعث شد نیازی به همگامبودن با بهترینهای دنیا نداشته باشیم، تا جایی كه مخاطب به دلیل امكان دسترسی از راه اینترنت، راه انتخاب را خودش بپیماید.
«ابوالفضل علمبیگی»، مسئول تامین برنامههای خارجی شبكه تهران در گفتوگو با «تهران امروز» علاوه بر افزایش رقابت با شبكههای خارجی به رقابت شبكههای داخلی بر سر تامین و پخش فیلم و سریال اشاره میكند و میگوید: «این موضوع باعث شده شبكههای زیادی برای نمایش فیلم و سریال داشته باشیم. برای مثال شبكه نمایش فیلم یك شبكه تخصصی در این زمینه است كه دستش برای پخش بسیاری از فیلمها باز است و تعریف متفاوتی در این زمینه دارد و جنگ ستارگان یك تا 3 را پخش میكند؛ كاری كه شبكه تهران نمیتواند بكند. ضمن اینكه شبكه سریال هم در راه است.» علمبیگی درباره محتوای سریالهای خارجی میگوید از سال 2000 به بعد تولیدات كشورهای اروپایی و غربی بهلحاظ محتوا خیلی فرق كرده و از محتوای خانوادگی و اخلاقی به سمت فیلمهای غیراخلاقی یا خشن حركت كرده و همین موضوع كار تامین شبكههای مختلف داخلی برای انتخاب را سخت كرده است. او میگوید پیشتر اگر فیلمی محتوای غیراخلاقی داشت قابلویراستاری بود اما اكنون این امكان كمتر شده.
علمبیگی از وجود گروه تحقیق برای انتخاب سریالها و فیلمهای خارجی میگوید: «هرچند گاهی فیلمی پخش شده و در بازبینی مجدد مشخص شده این فیلم برخلاف ارزشها و منافع ماست و جلوی بازپخش آن گرفته شده است، یكی دیگر از مسائل انتخاب فیلمها و سریالها رقابت با سایر شبكههای خارجی است.» او میگوید: «ما گاه برای خرید حق كپیرایت یك فیلم تا 10میلیون تومان هزینه میكنیم و قبل از خرید، تحقیق و بازبینی داریم. از جمله سریال معماهای پلیسی «مرداك» را ابتدا شناسایی كردیم و چون به لحاظ محتوا مسئلهای نداشت، برای بازبینی تهیه شد اما موقع خرید، كمپانی انگلیسی گفت آن را به شبكه «منوتو» فروخته و چون هر دو شبكه در خاورمیانه هستید، نمیتواند آن را به ایران بفروشد و باید منتظر باشید پخش این شبكه تمام شود. در حالیكه «منوتو» شبكه خود آنهاست و بعید میدانم آن را خریده باشند.» نكته مهم محتوای سریالهای داخلی است. گویا تاكنون مطالعه دقیق و حسابشدهای روی دلایل پرمخاطب شدن سریالهای گذشته صورت نگرفته است. چون همچنان شاهدیم هرگاه تلویزیون سریال خوبی میسازد، دیده میشود و مردم از آن استقبال میكنند، محتوایی كه در ظاهر باید با عمق روحیاتشان سازگار باشد و زندگی واقعی، دور از یكنواختی و كلیشهسازی خودشان را نشان بدهد؛ نوعی زندگی كه در آن مردم تغییراتشان را شاهد باشند و برای مسائلشان همدرد و گاه راهحل بیابند.
بیشتر بدانید : مروری بر جذابترین برنامهها و سریالهای دهه 60
بیشتر بدانید : همه سریالهای محبوب دنیا با موضوع دکتر و پرستار!
بیشتر بدانید : شمال 60: روایتی از زندگی پرماجرای سرخپوستان كانادایی
بیشتر بدانید : متن پیش فرض برای لینک پیش فرض
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع: tehrooz.com