ورود خانم‌ها ممنوع!!

  
هیچ کس تصورش را هم نمی‌کرد بشود ارکستری تشکیل داد که تمام سازهای آن بادی باشد. غیرممکن اما غیر ممکن است. سینا ذکایی یکی دو سال قبل، این ارکستر را تشکیل داد؛ با نوازندگانی که همه شان جوان بودند و تنها چیزی که داشتند، یک دنیا انگیزه بود و شوق و انرژی. موفقیت ارکستر اما دیگر اتفاقی غیر قابل باور بود. در مخیله کسی هم نمی‌گنجید که این گروه جوان در چنین مدت کوتاهی بتوانند این همه برنامه برگزار کنند و هر کنسرتشان هم برای خودش حرکتی رو به جلو باشد. تمام این اتفاقات افتاد و حالا ارکستر سازهای بادی تهران خود را برای اجرای موسیقی در خارج از ایران آماده می‌کند. آنها می‌خواهند با بزرگان موسیقی_ایرانی غیر ایرانی_ همکاری کنند و البته در جشنواره هم مقام اول بخش ارکسترها را از آن خود کردند. اما این تازه اول راه است برای ارکستری که افق‌های بلندی را پیش روی خود قرار داده. با سینا ذکایی یک روز بعد از اختتامیه جشنواره به گفت و گو نشستیم، در حالی که او با اشتیاق درباره گروه و دوستانش حرف می‌زد و ارکستری که همین روزها ممکن است به یکی از مهم ترین ارکسترهای موسیقی در ایران بدل شود.

 

 از جشنواره موسیقی و همان سؤال کلیشه ای همیشگی شروع کنیم؛ سطح کیفی بخش رقابتی را چطور دیدید؟
فکر می‌کنم اگر همه چیز درست پیش رود، می‌توان به این بخش امیدوار بود. به هر حال امسال دومین سال است که بخش رقابتی به جشنواره موسیقی اضافه شده است و باید به آن فرصت داد تا جایگاه خودش را پیدا کند. قطعا ً سال آینده وضعیت از این بهتر خواهد شد؛ ضمن این که امسال هم، گروه‌های بسیار خوبی در جشنواره حضور داشتند که جا دارد به گروه‌های شهرستانی تبریک بگوییم چون با توجه به کمبود امکانات در آنجا، باز هم ارکسترهای خوبی فعالیت می‌کنند.

 

 اعضای ارکستر بادی و همچنین تعدادی دیگر از گروه‌های برتر جشنواره. از بچه‌های هنرستان موسیقی بودند؛ این طور نیست؟
بله، متأسفانه در موسیقی ایران به فارغ التحصیلان هنرستان موسیقی به عنوان یک وصله ناجور نگاه می‌شود، در حالی که بسیاری از اتفاقات بزرگ در حوزه موسیقی توسط همین بچه‌ها رخ می‌دهند؛ از طرفی، بسیاری از نوازندگان ارکستر سمفونیک و ملی از بچه‌های هنرستان موسیقی هستند. طبیعی هم هست چون این‌ها از سنین پایین برای موسیقی تربیت می‌شوند؛ ضمن آن که درسی که دانشجویان در ترم یک رشته موسیقی در دانشگاه می‌خوانند، همان درسی است که بچه‌های هنرستان در سال اول گذرانده اند. بنابراین تفاوت فاحشی از نظر کیفی میان فارغ التحصیلان هنرستان با دانشگاه وجود دارد. البته مسائل حاشیه ای باعث شده اند که گاه مشکلاتی برای آن‌ها به وجود بیاید.

 این مسائل به گروه شما که صدمه ای وارد نکرده؟
وقتی ما به عنوان گروه منتخب پذیرفته شدیم، خیلی‌ها ما را به داشتن رابطه متهم کردند؛ در حالی که ما قطعات روز دنیا را اجرا کردیم که هم با نظر مثبت هیأت داوران همراه بود و هم مخاطبان.

 

 حالا ارکستر سازهای بادی مقام نخست را در جشنواره موسیقی کسب کرده. از این به بعد چه می‌شود؟
ما چند برنامه برای خارج از کشور داریم و علاوه بر آن، برای تهران، شیراز و تبریز نیز برنامه ریزی کرده ایم که البته به سال بعد موکول خواهد شد.

فکر می‌کنید که برنامه‌هایتان در خارج از ایران با موفقیت همراه شود؟
به طور قطع. نباید فکر کنیم که چون آنها مهد این نوع موسیقی است، ما حرفی برای گفتن نداریم.

 

 برسیم به ارکستر؛ به نظر شما، ایده تشکیل ارکستر سازهای بادی کمی ‌عجیب نیست؟
اول خیلی‌ها نظر شما را داشتند چون آگاهی مردم نسبت به سازهای بادی پایین است؛ این نوع سازها تنها در گروه‌های نظامی‌یا مارش‌ها دیده اند. جالب است که حتی خود موزیسین‌ها هم چندان با قابلیت‌های این ساز آشنا نیستند. اما ما چند دوست بودیم که دوست داشتیم این ارکستر را راه اندازی کنیم. در واقع می‌خواستیم پتانسیل این سازهارا به مردم معرفی کنیم و بگوییم می‌شود بدون قطعات پاپ و عامه پسند هم مردم را به سالن‌های موسیقی کشاند. 

 

 این را از آن جهت پرسیدم که وقتی ارکستر سمفونیک تهران با آن همه امکاناتی که در اختیار دارد، مدام با مشکل نوازنده سازهای بادی روبرو است، چطور است که ارکستر سازهای بادی تهران فعالیت خودش را شروع می‌کند، کنسرت می‌دهد و به موفقیت هم می‌رسد؟
من فکر می‌کنم مشکل ارکستر سمفونیک تهران، نبود نوازنده نیست بلکه نبود یکدلی است. نوازنده‌ای که در این ارکستر می‌نوازد، نوازنده کناری خود را قبول ندارد. با این شرایط ، معلوم است که ارکستر بازدهی لازم را نداشته باشد. البته این مشکل در ارکستر ملی کمتر است و به همین خاطر، صدایی که از ارکستر بیرون می‌آید، سینک تر است. البته نمی‌خواهم منکر زحمات آقای صهبایی در ارکستر شوم اما باید این مشکلات را در ارکستر سمفونیک پذیرفت. اما ما بیشتر از 12 سال است که با هم دوست هستیم و مسلم است که هیچ کدام از این مشکلات و مسائل حاشیه ای را نداشته باشیم . 

 ساز تخصصی خودتان هم یک ساز بادی است؛ فلوت.
بله.

اتفاقا ً ساز شناخته شده تری نسبت به دیگر سازهای بادی مثل ترومبون یا ترومپت است.
به خاطر این که فلوت در کارهای پاپ دیده شده است اما سازهای دیگر نه . مثلا ًساز "طوبا" را حتی خود اهالی موسیقی هم نمی‌شناسند اما این دلیل نمی‌شود که کسی سراغ این سازها نرود؛ هرچند که مشکلات فعالیت در ارکسترهایی از این دست به مراتب بیشتر از ارکسترهایی دیگر است .

مثل مشکل تنظیم قطعه ای خاص برای این ارکستر؟ اصلا ً قطعه ای داریم که برای ارکستر بادی نوشته شده باشد؟
این مشکل چندم ماست. ما مشکات مهم‌تری داریم؛ مثلا ً محل تمرین یا خود سازها. استانداردهای جهانی می‌گویند که در یک ارکستر، سازها باید همه از یک مارک، یک آلیاژ و متعلق به یک سال ساخت مشخص باشند اما در ارکستر ما، 4 کلارینت که تولید 4 سال متفاوت هستند و همچنین با مارک‌های مختلف وجود دارند که هر کدامشان شدت و حجم صدای مخصوص خودشان را دارند که این به کیفیت کار صدمه وارد می‌کند. از طرفی، اعضای یک ارکستر ایرانی در خانه‌های همدیگر هم می‌توانند تمرین کنند اما این اتفاق برای ما نمی‌تواند بیفتد. 

 راستی با این حجم صدای سازهای بادی کجا تمرین می‌کنید؟
بالأخره به راه‌هایی فکر کرده ایم. ببینید، هر حرکتی که شروع می‌شود، سختی‌های خاص خود و موافقان و مخالفان خودش را دارد. ما وقتی گروهمان را راه اندازی کردیم، خیلی‌ها می‌گفتند محال است که این ارکستر پا بگیرد. خیلی‌ها حتی مسخره اش می‌کردند اما ما به کار خودمان ادامه دادیم و خوب هم جلو رفتیم؛ این‌ها البته مختص ما نیست. من سرگذشت بسیاری از ارکسترها را که مطالعه می‌کنم، می‌بینم با مشکلاتی از این دست روبرو بوده اند.

بالأخره نگفتید که مشکل قطعه را چه می‌کنید؟
قطعات دیگر را برای این ارکستر تنظیم مجدد می‌کنیم؛ ضمن آن که بعضی از استادان در این زمینه به ما کمک می‌کنند.

چرا در ارکستر شما هیچ نوازنده خانمی ‌وجود ندارد؟
من مخالف حضور خانم‌ها هستم.

 چرا؟
در اساسنامه ارکستر برلین آمده بود که حضور نوازندگان زن ممنوع است اما الأن که خانم‌ها در این ارکستر فعالیت دارند، سطح کیفی ارکستر پایین آمده است.

 یعنی خواسته اید از ارکستر برلین تبعیت کنید؟
(می‌خندد) نه اما این طوری راحت تر کار می‌کنیم.

 اصلا ً نوازنده سازهای بادی در حد عالی بین خانم‌ها وجود دارد؟
تعدادی نوازنده خیلی خوب هورن، کلارینت و فلوت در میان خانم‌ها هست.

پس چرا علاقه ای به حضور نوازندگان زن ندارید؟
اولین مسأله این است که ما دوست‌های خیلی خوبی هستیم و خیلی راحت با هم کار می‌کنیم. بنابراین ورود نوازنده دیگر_زن یا مرد_به گروه ما خیلی سخت است. از طرفی، بیشتر سازهای بادی مردانه‌اند؛ برخلاف مثلا ً پیانو که بیشتر نوازندگانش خانم‌ها هستند.

پس ورود به ارکستر شما چندان هم راحت نیست؟
برای ما بیشتر اخلاق نوازنده مهم است چون می‌شود با تمرین زیاد، مشکلات تکنیکی یک نوازنده را مرتفع کرد اما خلق و خو را نمی‌توان تغییر داد. هر کسی که وارد ارکستر می‌شود، باید با ما یکدل باشد و بعد از آن نوازنده خوبی هم باشد. حالا هم که کار ما خیلی سخت تر شده است.

 و به نظر می‌رسد که عامل موفقیت گروه هم همین موضوع بوده؟
دقیقا ً. ارکستر کاملا ً به شکل گروهی فعالیت می‌کند. مدیر داخلی ارکستر ما_افشار حشمتیان_خود از نوازندگان است یا کسی که مسئول هماهنگی بچه‌هاست_امیرحسین محمدخانی_نوازده ابواست. حتی ما خودمان پوستر برنامه‌هایمان را نصب کردیم و تبلیغات را هم خودمان انجام می‌دادیم. در واقع، همه اعضای گروه یار و یاور همدیگر بوده‌اند و به همین خاطر ما توانسته‌ایم کارهایمان را پیش ببریم؛ البته این مشکلاتی را هم به وجود می‌آورد چون در هیچ کجای دنیا نمی‌توان چنین چیزهایی را مشاهده کرد.

استادان موسیقی هیچ کمکی به شما نکرده اند؟
به هیچ وجه. استادان برخوردی بسیار سلیقه ای با موسیقی دارند. من اعتقاد دارم که باید همه نوع موسیقی‌ای وجود داشته باسد و هیچ کدام از آن‌ها نباید در اولویت قرار بگیرند. البته خود استادان موسیقی کلاسیک هم با ما همکاری چندانی نداشتند؛ مثلا ً یکی از استادان به ما می‌گفت که باید در یک ارکستر بادی، 8 کلارینت وجود داشته باشد و هر چقدر ما توضیح می‌دادیم که این تعداد نوازنده وجود ندارد، می‌گفت که از ارتش بیاورید؛ در حالی که طبیعی است نوازنده ارتش نمی‌تواند در سطح ما فعالیت داشته باشد.

 

 

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ

www.seemorgh.com/culture

منبع: مجله همشهری جوان/ شماره 195

 بازنشر اختصاصی سیمرغ

 

مطالب پیشنهادی:

قول می‌دهم آلبومم شنیده ‌شود، از نوع شدید!

فرزاد فرزین: ما در شوك هستیم!!

جدیدترین گفتگو با مهران مدیری

مصاحبه با محسن یگانه بعد از انتشار اولین آلبومش