درگذشت هیو هاپر، نوازنده و آهنگساز و نگاهی به روشنفكری عامه‌پسند در موسیقی راك.
در انتهای دهه 1960 و نیمه نخستین دهه 1970 شماری از گروه‌های راك تلاش كردند با فراتر رفتن از تكنیك‌ها و مرزهای ساده آهنگ‌سازی موسیقی راك و استفاده از مولفه‌های برداشته شده از موسیقی كلاسیك، موسیقی جهانی و موسیقی جاز، سطح بالاتر و جدی‌تری از موسیقی را ارائه دهند. این تلاش‌ها در قالب سبكی به نام «راك پیشرو» دسته‌بندی شده است. این گروه‌ها تلاش می‌كردند آثارشان بیشتر با آثار موسیقی جدی پهلو بزند تا با آثار معمول و تك‌صدایی و ساده راك. از جمله مشهورترین گروه‌هایی كه در این مسیر گام برداشتند می‌توان به «سافت ماشین»، «كینگ كریمزن»، «جنسیس» و «پینك فلوید» اشاره كرد.
گروه سافت ماشین كه در این میان كمتر از بقیه عامه‌پسند و بیشتر تاثیرگذار بود گرایشی روشن به موسیقی جاز و جازتلفیقی و آمیزش آن با مولفه‌هایی كه در آن زمان در این سطح آوانگارد دانسته می‌شد داشت. این گروه از نوازندگانی تشكیل شده بود كه كمتر اهل سر و صدا بودند و به همین دلیل این گروه در میان طرفداران این موسیقی كمتر شناخته شده است. پس از گذشت دوران طلایی این سبك اغلب گروه‌ها متلاشی شده و افراد به‌صورت انفرادی كار خود را در زمینه‌های تجربی و تلفیقی پی گرفتند و در فاصله‌ای كوتاه از راك پیشرو جز نام پر زرق و برق و پرطمطراق‌اش چیزی باقی نماند.
در یك بررسی كوتاه می‌توان به علل افول زودهنگام این سبك پی برد. نظریه‌پردازان و موسیقی‌دانانی كه در این مسیر فعالیت می‌كردند پیش از هرچیز با اصول آهنگ‌سازی علمی ناآشنا بوده و یا آشنایی جزئی داشتند. از یك طرف با موسیقی كلاسیك و موسیقی جهانی آشنایی ناچیزی داشتند و از سوی دیگر موسیقی آوانگارد دورانشان را به خوبی درك نكرده و نمی‌شناختند. مثلاً در دورانی كه مدت‌ها از مشهور شدن آهنگ‌سازان قرن بیستمی وبرن، آلبان برگ و استراویسنكی گذشته بود، پینك‌فلوید با تاثیر از سمفونی چهار چایكوفسكی آهنگ‌سازی می‌كرد.
این گروه‌ها برداشتی بسیار سطحی از آوانگاردیسم داشتند. اینان با انتخاب موضوعاتی نسبتاً مشابه كه اغلب برداشتی سطحی از نظریه از خود بیگانگی بود نه می‌توانستند مخاطبان عام را راضی كنند كه بیشتر به ترانه‌های عاشقانه و موضوعات روزمره علاقه داشتند و نه مخاطبان خاص را كه از این برداشت‌های سطحی در موسیقی و فلسفه ناراضی بودند. بدین گونه پس از مدتی طرفداران این گروه‌ها كه خود را گروهی خاص می‌دیدند حس می‌كردند كه از این‌جا رانده و از آن‌جا مانده شده‌اند و به‌تدریج متوجه آثار موسیقی از جنس دیگر شدند؛ اغلب به هارد راك و راك صنفی و متال و دیگر سبك‌های عامه‌پسند، و به ندرت به سمت موسیقی جدی متمایل شدند.
بنابراین با پذیرش اینكه این حركت حركتی رو به شكست و در واقع بی‌پایه بوده اما این را نیز باید پذیرفت كه هنوز برخی از مخاطبان عامی متوسط امروزی با نگاهی نوستالژیك به این آثار به آنها علاقه‌مند هستند و در میان این آثار و موسیقیدانان آثار و افرادی را برجسته می‌كنند كه در دوران خود این اندازه مشهور نبوده‌اند اما طرفدارانشان اكنون می‌فهمند كه اینها به لحاظ هنری موفق‌تر بوده‌اند. در این میان افرادی كه بیشتر به جاز و جاز تلفیقی نزدیك بوده‌اند تا موسیقی كلاسیك و جهانی به موفقیت هنری بیشتری رسیده‌اند و یكی از این افراد هیو هاپر است كه اخیراً درگذشته و در این فرصت به او خواهیم پرداخت.
هاپر، كه در كنت زاده شده بود، خود را در بستر «شبكه كانتربری» یافت؛ شبكه‌ای با بافت موسیقی و فلسفه كه هنگامی كه او به گروه «وایلد فلاورز» پیوست گروه‌هایی از قبیل «كوین ایرز و تمام جهان»، «گانگ»، «كاروان» و «هنری كو» را در بر می‌گرفت. وایلد فلاورز یك گروه نسبتاً معمولی پاپ و سول بود كه با این وجود، خاستگاه رشد موسیقی پیشرو در دهه 1960 تبدیل شد. اعضای دیگر سافت ماشین، «رابرت وایات» و «كوین ایرز»، نیز همچون اعضای آتی گروه كاروان مدتی عضو گروه وایلد فلاورز بودند.
هاپر در انتهای سال 1968، پس از تور گروه سافت ماشین با «جیمی هندریكس» در آمریكا، به این گروه پیوست. گروه نخستین آلبوم خود را در نیویورك منتشر كرد كه فقط در آمریكا منتشر شد و مدت كوتاهی با گیتاریست آینده گروه «پلیس»، «اندی سامرز» همكاری كرد. هاپر، كه مدیر برنامه سفر گروه بود، جانشین ایرز، خواننده و نوازنده باس، شد و به همراه نوازنده طبل، رابرت وایات، و نوازنده ارگ، «مایك رت‌لج»، تركیب دائمی و 3نفره سافت ماشین را پدید آورد.
گروه با این تركیب آلبوم دوم، با نام «جلد دوم» كه از جمله نخستین آثار جاز فیوژن به شمار می‌آمد، را منتشر كرد و در اجرای آلبوم انفرادی عضو مؤسس گروه «پینك فلوید»، «سید برت» كه «خنده مجنون» نام داشت نیز شركت كرد. سافت ماشین به‌طور تجربی 4 نوازنده هورن را به خدمت گرفت و سپس سه نفر از آنها را كنار گذاشته و چهارمی، «التن دین»، را به‌عنوان عضو دائم خود برگزید. آنها آلبوم‌های سوم و چهارم را منتشر كرده و ظرافت‌های روبه‌رشد خود در نوازندگی را به نمایش گذاشتند. برنامه‌ای كه در سال 1970 در رویال آلبرت هال در لندن اجرا كردند یكی از لحظات مهم تاریخ راك پیشرو است.
گروه با این تركیب آلبوم دوم، با نام «جلد دوم» كه از جمله نخستین آثار جاز فیوژن به شمار می‌آمد، را منتشر كرد و در اجرای آلبوم انفرادی عضو مؤسس گروه «پینك فلوید»، «سید برت» كه «خنده مجنون» نام داشت نیز شركت كرد. سافت ماشین به‌طور تجربی 4 نوازنده هورن را به خدمت گرفت و سپس سه نفر از آنها را كنار گذاشته و چهارمی، «التن دین»، را به‌عنوان عضو دائم خود برگزید. آنها آلبوم‌های سوم و چهارم را منتشر كرده و ظرافت‌های روبه‌رشد خود در نوازندگی را به نمایش گذاشتند. برنامه‌ای كه در سال 1970 در رویال آلبرت هال در لندن اجرا كردند یكی از لحظات مهم تاریخ راك پیشرو است.
هوشمندی موسیقایی بیش‌فعال این گروه 4نفره موجب شد تنش‌هایی بین‌شان به‌وجود بیاید و از نظر بسیاری از مخاطبان خروج رابرت وایات از گروه در سال 1971 پایان كار سافت ماشین «حقیقی» بود. هاپر در سال 1973 پس از آلبوم ششم ،گروه را ترك كرد و گروه به سمت موسیقی جاز-راك مرسوم‌تری حركت كرد.
هاپر بعدها گفت در اواخر همكاری‌هایش با گروه، حسی شبیه به یك كارمند دولت به سراغش می‌آمده: «دقیقاً می‌دانستم یك سال بعد به كجا خواهم رسید و از این حس خوشم نمی‌آمد. ضمناً به جهت‌گیری گروه در موسیقی علاقه‌ای نداشتم و با بقیه اعضای گروه دوست صمیمی نبودم.»
هاپر درست قبل از ترك گروه با ضبط نخستین آلبوم انفرادی خود «1984»، آمیزه‌ای جالب از نگرش آوانگارد و كارهای ذوقی با ضبط‌های چندین‌باره صدا، نخستین قدم را به سوی استقلال برداشته بود. پس از ترك سافت ماشین مدتی به همكاری با شماری از خلاق‌ترین نوازندگان دوره خود، از جمله «كارلا بلی بَند»، «آیزوتوپ» و «گیلگمش» مشغول بود. به واسطه همكاری‌های مداومش با «دین»، ارتباط خود با سافت ماشین را حفظ می‌كرد.
هاپر درست قبل از ترك گروه با ضبط نخستین آلبوم انفرادی خود «1984»، آمیزه‌ای جالب از نگرش آوانگارد و كارهای ذوقی با ضبط‌های چندین‌باره صدا، نخستین قدم را به سوی استقلال برداشته بود. پس از ترك سافت ماشین مدتی به همكاری با شماری از خلاق‌ترین نوازندگان دوره خود، از جمله «كارلا بلی بَند»، «آیزوتوپ» و «گیلگمش» مشغول بود. به واسطه همكاری‌های مداومش با «دین»، ارتباط خود با سافت ماشین را حفظ می‌كرد.
در آغاز دهه 1980 مدتی به‌طور موقت از دنیای موسیقی كناره گرفت اما كمی بعد با همكاری گسترده با همان افرادی كه به شبكه كانتربری مشهور بودند، از جمله دین و «پیپ پایل»، نوازنده سازهای كوبه‌ای، كه هر دو در سال 2006 مردند، فعالیت در این زمینه را از سر گرفت.
در دهه 1990 آلبوم‌های انفرادی جذاب هاپر، از جمله آلبوم‌های «مكانو پلوروس»، «چرخ فلك» و «داستان‌های رمانتیك هولیگان‌ها»، یكی پس از دیگری منتشر می‌شد.
در ژوئن سال 2008 هاپر، پس از مشخص شدن ابتلای او به بیماری سرطان مغز استخوان، تحت شیمی‌درمانی قرار گرفت. ماه دسامبر گذشته گروهی از دوستان و همكاران دوره‌های مختلف كار او در لندن كنسرتی به سود او برگزار كردند.
در دهه 1990 آلبوم‌های انفرادی جذاب هاپر، از جمله آلبوم‌های «مكانو پلوروس»، «چرخ فلك» و «داستان‌های رمانتیك هولیگان‌ها»، یكی پس از دیگری منتشر می‌شد.
در ژوئن سال 2008 هاپر، پس از مشخص شدن ابتلای او به بیماری سرطان مغز استخوان، تحت شیمی‌درمانی قرار گرفت. ماه دسامبر گذشته گروهی از دوستان و همكاران دوره‌های مختلف كار او در لندن كنسرتی به سود او برگزار كردند.
هاپر در سال 1995 در مصاحبه با «گلاسكو هرالد» گفته است: «موسیقیدانان و نویسندگانی كه بیش از همه از آثارشان لذت برده‌ام؛ كسانی هستند كه می‌دانند چه زمان از پتكی سنگین استفاده كنند و چه زمان از قلم‌مویی ظریف. امیدوارم من هم یكی از آنها باشم.» هیو هاپر در هفتم ژوئن سال‌جاری در سن 64 سالگی درگذشت.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: hamshahrionline.ir
مطالب پیشنهادی:
تركیبی از صدای آب‌هویج و تكرار مكررات
The Wall؛ شاهکار موسیقی راک
مردی که شیطان پشت سرش هست!!
گفتگو با «آ. آر. رحمان»؛ آهنگساز فیلم «میلیونر زاغه‌نشین»
محبوب اسرارآمیز بتهوون!!