فیلم کوتاه و مینیمال از خلوص هنری بیشتری برخوردار است

مصاحبه سامان حسین پور

سامان حسین پور که دانش آموخته رشته تصویر برداری و گرافیک است، سابقه تدوین، نویسندگی، فیلمبرداری و دستیار کارگردانی در فیلم های کوتاه را نیز در کارنامه هنری خود دارد. گفتاری که در ادامه خواهید خواند، صحبت های حسین پور به بهانه حضور موفقیت آمیز فیلم «یک هیچ» در جشنواره های مختلف جهانی است.

فیلم سامان حسین پور در چهاردهمین جشنواره فیلم اسکاتلند

شروع کارهای هنری من به فعالیت در کانون پرورش فکری کامیاران از شهر های استان کردستان باز می گردد که در آنجا کلاس های آموزشی برگزار می شد. من بیشتر داستان می نوشتم و در مسابقه های داستان نویسی شرکت می کردم تا اینکه مربی کانون به من گفت که چرا داستان هایت را فیلم نمی کنی؟ و همین مساله انگیزه من در تصویر کردن داستان هایم بود. اولین فیلم کوتاهم را گروهی و با دوربین هندی کم ساختیم و تندیس نقره از جشنواره کشوری «قاصدک» گرفتیم. بعد از آن مدتی هم بازیگری در تئاتر را تجربه کردم اما در دوران دبیرستان با انتخاب رشته تصویربرداری برای ادامه تحصیل در یکی از رشته های مرتبط با سینما جدی تر شدم و شروع به مطالعه و تحصیل در سینما کردم. در فیلم های بسیاری به عنوان دستیار حاضر بوده ام. از دستیار کارگردان گرفته تا تدوین، تصویر و حتی تولید و تدارکات. این روند به همین منوال ادامه داشت تا اینکه اولین فیلم جدی و حرفه ای خود را به نام «یک هیچ» ساختم.

                     سامان حسین پور

فیلم هایم بعضی وقت ها فقط از یک تصویر یا یک موقعیت شروع می شود. مثلا فیلم «یک هیچ» فقط یک موقعیت بود؛ یعنی موقعیت آرایشگاه و تلویزیونی که در آنجا روشن است و مشتری ها را به خود جذب می کند. آخرین فیلمم «برگ های پاییزی» ایده اش از آیه 59 سوره الانعام به ذهنم رسید که می فرماید: «برگی از درخت نمی افتد مگر خدا بدان آگاه است». یعنی تمامی اتفاقات زندگی حتی افتادن برگی هم به خواست خداست و حکمتی در آن است که همین دستمایه کارم شد و فیلم کوتاه جدیدم با همین موضوع ساخته شد. پروسه ساخت فیلم «برگ های پاییزی» اینطور بود که فیلم نامه در چند نشست با عوامل بازنویسی شد و بعد پیش تولید فیلم شروع شد و چون فیلم شرایط زمانی و فصلی داشت، بسیار استرس زا بود. به این صورت که ما باید در پاییز و زمانی که برگ های پاییزی در حال افتادن هستند کار می کردیم و شرایط آب و هوا و باران کارمان را سخت کرده بود.

مصاحبه سامان حسین پور

حوزه هنری استان کردستان از تنها ارگان هایی است که اگر کسی در آن بخواهد کار هنری کند، بدون استثنا به سمت این ارگان می رود. در فیلم کوتاه تا به حال من حمایت کامل نشده ام. یعنی 2 فیلم کوتاه که ساختم به صورت کامل حمایت نشدند. مقداری از هزینه را که برای تولید فیلم صرف کرده بودیم، حوزه هنری به ما بازگرداند که جای شکر دارد و از همین بابت متشکریم. به عنوان مثال باید گفت فیلم کوتاه «برگ های پاییزی» آخرین ساخته من چند میلیون تومان هزینه داشت. این در حالی است که برای کم کردن هزینه مجبور شدم تدوین کار را خودم انجام بدهم چون هزینه ها سر به فلک می کشید. برای این فیلم دو ماه روی ساخت موسیقی وقت گذاشتیم و شش تراک موسیقی ساخته شد و ده ها بار اصلاحیه خورد و در نهایت فقط دو تراک استفاده شد. تمام هزینه ها شخصی بود و کاملا مستقل عمل کردیم. خیلی از همکارانم بدون انتظار و بدون دستمزد به ما در ساخت فیلم کمک کردند. فیلم تمام شد و به جشنواره ارسال شد. یکی از بازخوردهایی که از فیلمسازان خارجی داشتم، برایم خیلی لذت بخش بود و شاید نیمی از خستگی تولید فیلم را از تنم در کرد. ایشان وقتی فیلم را دیدند به من گفتن واقعا در ایران فضا اینگونه است؟ چیزی که ما از رسانه ها می شنویم و می بینیم خیلی فرق دارد با فضای فیلم تو! من پرسیدم که چه چیزی فرق دارد؟ ایشان گفتند که در فیلم تو صلح، دوستی و آرامش دیده می شود. فیلم خیلی صمیمی و دوستانه است و من از توصیف ایشان لذت بردم.

یک هیچ ساخته سامان حسین پور در صربستان

به عنوان سازنده اثر همین که بتوانم دیدگاه یک انسان را در کشوری دیگر نسبت به ایران عوض کنم و چهره واقعی و صلح طلب و دوستانه ایران را به آنها نشان دهم، به نظرم رسالت خود را انجام داده ام. فیلم کوتاه «یک هیچ» تاکنون نام کشورم ایران را به بیش از 50 جشنواره بین المللی برده و حضور فرهنگی و صلح دوستانه خود را به جهانیان اعلام کرده است. به همین دلایل است که از مسئولین حوزه هنری انتظار دارم از ما به طور کامل حمایت کنند.

موفقیت های من با فیلم «یک هیچ» شروع شد و من اصلا انگیزه ای برای ارسال فیلمم به جشنواره های خارجی نداشتم. فیلم کوتاه «یک هیچ» مستقیما برای جشنواره فیلم صد ثانیه ای حوزه هنری ساخته شد و با همین دیدگاه و با زمان 90 ثانیه به جشنواره ارسال شد. که در کمال تعجب فیلم به بخش مسابقه راه پیدا نکرد، حتی در بخش جنبی هم به نمایش گذاشته نشد! به همین دلیل فیلم را با همکارانم بازبینی کردیم و روی بعضی اصلاحات در فیلم به توافق رسیدیم. چون بر این باور بودیم که این فیلم پتانسیل یک فیلم مینیمال و کوتاه خوب را داراست. فیلم تدوین مجدد شد و نسخه نهایی به 60 ثانیه رسید. یعنی نتیجه کار شد یک فیلم یک دقیقه ای. به هر حال جشنواره 100 را از دست داده بودیم. به همین دلیل فیلم را به یک جشنواره خارجی که حتی فیلم های بدون صدا را نیز قبول می کرد، فرستادیم. در کمال تعجب دیدم که جشنواره فیلم را پذیرفت و حتی با نظر مثبت کارشناسان روبرو شد. همین انگیزه ای شد برای ارسال فیلم به جشنواره های خارجی. ماحصل کار حضوری بالغ بر 50 جشنواره بین المللی و نقد های مثبتی از طرف منتقدین جشنواره ها بود. امسال نسخه جدید 60 ثانیه ای فیلم یک هیچ را به جشنواره 100 ارسال کرده ام و امیدوارم که هیئت انتخاب فیلم را ببینند.

در حال حاضر در پیش تولید فیلم جدیدم با عنوان «ترقه» هستم و در نظر دارم که تا قبل از شهریور، فیلم را کلید بزنیم. این فیلم روایت کوتاه و مینیمالی است از پسرکی که با ترقه هایی که دارد شکارچی هایی را فراری می دهد و همچنین باعث آزاد شدن پرنده ای هم می شود. فیلم نهایتا 4 دقیقه است و در روستایی می گذرد و شخصیت اصلی پسرکی 10 ساله است.

من شخصا دوست دار محیط زیستم و همیشه رویکردی انتقادی نسبت به شکار و تخریب محیط زیست داشتم و دارم. متاسفانه در کشور ما اصلا به محیط زیست توجه نمی شود، دریاچه ها خشک می شوند، گونه های حیوانی منقرض می شوند و خشکسالی در ایران شروع شده است تمام اینها نتایج بی توجهی به این مسایل است. در فیلم کوتاه «ترقه» سعی داریم یک نگاه خیلی کوتاه، ساده و غیرمستقیم بر گوشه ای از این بحث ها بیاندازیم، هرچند شاید بعد از دیدن فیلم شما انتقادی از این مباحث در فیلم ندیده باشید اما به صورت ناخوداگاه در ذهن شکل خواهد گرفت و از نظر من فیلم خوب فیلمی است که به صورت کاملا غیر مستقیم با مخاطبش حرف بزند.

فیلم های من اکثرا در قالب مینیمال قرار می گیرند و در دورانی که بیشتر داستان می نوشتم هم به همین منوال بود. یعنی علاقه عجیبی به سینمای مینیمال و داستان مینیمال دارم. متاسفانه در ایران خیلی کم به سینمای مینیمال توجه می شود، هرچند وجود جشنواره هایی مانند جشنواره صد خیلی تاثیر گذار است، اما نگاه کلی و فکر کلی حاکم بر سینما جدا از این است. همیشه فکر می کنیم فیلمی که ده دقیقه است، بهتر از فیلمی است که دو دقیقه زمان دارد.

به نظر من نگاهی که به فیلم کوتاه می شود، نگاه درستی نیست. فیلم کوتاه جایگاهی برای انتقال معانی کلیشه ای همانند نصیحت کردن و صریح حرف زدن نیست. فیلم کوتاه جایگاهی نیست که قصه ای را بگوییم و در پایان نتیجه بگیریم و به اجبار به مخاطب چیزی را بفهمانیم. مخاطبان فیلم کوتاه بسیار باهوش و خاص هستند. هرچند فیلمساز خوب می تواند این عناصر را هم به فیلم اضافه کند و فیلم خوبی هم تحویل دهد.

فعلا انگیزه ای برای ورود به سینمای نیمه بلند یا بلند ندارم چون از نظر من سینمای کوتاه و مینیمال از خلوص هنر بیشتری برخوردار است. این یک طرف قضیه است و طرف دیگر قضیه این است که بودجه فیلم های بلند و نیمه بلند را خیلی سخت می توان تهیه کرد. در حال حاضر برای ساخت فیلم کوتاه ما مشکل های مادی زیادی داریم، چه برسد به سینمای بلند.

به عنوان فیلمسازی که فیلم هایم در جشنواره های خارجی بسیاری بوده اند، قاعدتا سینمای کوتاه را دنبال می کنم و از اخبار ساخت فیلم ها با خبرم. من هر روز چند فیلم کوتاه می بینم و هر روز با دوستان و همکاران فیلمسازم از سراسر ایران در ارتباطم. خوشبختانه سینمای کوتاه ایران غنی است، پشتوانه فرهنگی و تاریخی ما بسیار ویژه است و همین منبع آثار ماست. نتیجه اش فیلم های خوبی با داستانی هایی متفاوت است که در جشنواره های جهانی خوش می درخشند. فکرش را بکنید با حمایت و برنامه ریزی درست و خوب از این فیلمسازان چقدر می توان نام ایران را در جهان طنین انداز کرد.

به عنوان یک فیلمساز جوان تنها انتظارم از مسئولان سینمایی و حوزه هنری حمایت است. مطمئنا حوزه هنری در قالب فیلم کوتاه این توان را دارد که از فیلمسازانی مثل من حمایت کند. در حال حاضر ما فیلم هایمان را مستقل می سازیم، اگر هزینه ای می کنیم از جیب خود می کنیم هر چند جای شکر دارد که حوزه هنری کردستان قسمتی از زحمات و هزینه ها را جبران می کند و من از تمامی عزیزان حوزه هنری تشکر می کنم. اما ما انتظار حمایت کامل را داریم.  

در شهرستان امکانات بسیار کم است، اگر وسیله خاصی را برای فیلمبرداری فیلممان نیاز داشته باشیم باید به تهران برویم و این هزینه ها را زیادتر می کند. در شهرستان تنها یک یا دو ارگان بیشتر نیستند که می توان امیدوار بود که حمایت کنند. اما مشکل دیگری که وجود دارد، نبود آموزش است. متاسفانه اکثر فیلمسازان و استادان سینما در تهران متمرکز شده اند و این برای شهرستانی ها اتفاق خوبی نیست. چون اگر بخواهند دوره آموزشی را بگذرانند، باید به تهران بروند که باز هم با مشکل هزینه و نبود توان مالی مواجه می شوند. هرچند حوزه هنری در خصوص آوردن استادان سینما به کردستان حرکت هایی کرده و نتایجی خوبی داشته است، اما باز هم جای خالی آموزش مناسب در کردستان و شاید اکثر شهرستان ها خالی است.


گردآوری : گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع : fa.samanhp.ir