یكی از جذاب‌ترین گزارش‌های خبری كه هرسال یك خبرنگار حوزه ادبیات به دنبال آن است، پیگیری نام‌هایی است كه برای دریافت معتبرترین و مشهورترین جایزه ادبیات جهان مطرح می‌شوند: جایزه ادبی نوبل. این جذابیت در سال‌های اخیر بیشتر شده است چرا كه آكادمی نوبل این سال‌ها به شكلی زیركانه غافلگیركننده‌ترین انتخاب را صورت داده و در پایان حدس و گمان‌های فراوان، نامی را برگزیده كه كمتر كسی انتظارش را داشته است.
در سال‌های اخیر انتخاب هارولد پینتر، اورهان پاموك و دوریس لسینگ حتی برای خود آنها هم غافلگیركننده بوده است و اندك اندك باید منتظر مسابقات شرط‌بندی بر سر برندگان جایزه نوبل باشیم.
روند اعطای جایزه
آكادمی سلطنتی سوئد كه در سال 1786 به دستور مستقیم گوستاو سوم، پادشاه وقت این كشور تاسیس شد، از سال 1901 مسوول انتخاب كاندیداها و اعطای جایزه نوبل در ادبیات است. آكادمی 18 عضو دائمی دارد كه توسط شخص پادشاه انتخاب می‌شوند. این آكادمی هر ساله تا پیش از سیزدهم بهمن 50 نفر را به عنوان نامزدهای دریافت جایزه نوبل ادبی انتخاب می‌كند.
از این 50 نفر، 20 نفر در فصل بهار به مرحله دوم رقابت راه می‌یابند و از این 20 نفر، 5 نامزد در ابتدای تابستان واجد شرایط برای حضور در مرحله نهایی تشخیص داده می‌شوند.
در ماه مهر نفر برتر برای دریافت جایزه نوبل ادبی رسما از سوی آكادمی معرفی می‌شود.
در ماه مهر نفر برتر برای دریافت جایزه نوبل ادبی رسما از سوی آكادمی معرفی می‌شود.
نفر برتر باید رای اكثریت (نصف به اضافه یك) اعضای فعال آكادمی را كسب كرده باشد. برنده جایزه هر سال روز 20 آذر ضمن ایراد نطقی رسمی، جایزه‌اش را كه مبلغ یك میلیون كرون سوئدی (معادل 53/1 میلیون دلار) است به همراه یك تندیس طلایی و یك گواهینامه از پادشاه وقت سوئد دریافت می‌كند.
گزینه‌های امسال
در میان نامزدهای امسال كسب عنوان برنده جایزه ادبی نوبل، یك نكته جالب توجه وجود دارد و آن هم رقابت دو نامزد از دو كشور متخاصم است؛ سوریه و رژیم صهیونیستی.
امسال علی احمد سعید شاعر معروف عرب (آدونیس) متولد روستای قصابین سوریه رقابتی پایاپای با آموس آز تبعه رژیم صهیونیستی و داستان نویس زاده قدس اشغالی خواهد داشت.
اگر چه آدونیس سال‌هاست در غرب ساكن است و آز نیز یكی از فعال‌ترین شخصیت‌های مخالف سیاست‌های جنگ افروزانه حاكمان صهیونیست و یك چهره صلح طلب شناخته می‌شود اما باید دید شهرت ادبی آدونیس در این رقابت بر تابعیت، از غلبه خواهد كرد یا نه؟
اعراب تاكنون جایزه ادبی نوبل را با نجیب محفوظ مصری تجربه كرده‌اند، اما در صورت كسب جایزه نوبل ادبیات برای یك اسرائیلی این جایزه بزرگ‌ترین هدیه برای شصتمین سالگرد تاسیس این رژیم خواهد بود. هدیه‌ای كه پیشتر قرار بود در نمایشگاه‌های كتاب پاریس، تورین و ورشو به این رژیم اعطا شود تا چهره‌ای فرهنگی از اسرائیل در جهان به نمایش بگذارد، اما این بازی با اعتراض‌های گسترده روشنفكران غربی و مسلمانان به جایی نرسید.
در میان نامزدهای جایزه ادبی نوبل دو چهره بسیار مشهور از آمریكای لاتین نیز دیده می‌شوند؛ ماریوس بارگاس یوسا (نویسنده پرویی كه آثار او چون سور بز، مرگ در آند و گفتگو در كاتدرال شهرتی بین‌المللی دارند) و كارلوس فوئنتس (نویسنده مكزیكی و خالق آثاری به‌یادماندنی چون آئورا و مرگ آرتیموكروز). به نظر می‌رسد اعطای جایزه نوبل به هركدام از این دو رمان‌نویس كمترین جدال را برمی‌انگیزد، چرا كه شهرت و تاثیرگذاری آنان راه را بر هر اعتراضی می‌بندد.
در میان نام‌های مطرح برای نوبل یك رمان‌نویس شهیر دیگر نیز حضور دارد كه غربی‌ها نظر مثبتی درباره‌اش دارند: میلان كوندرا (نویسنده متولد چك و تبعه فرانسه و نویسنده آثار مشهوری چون شوخی، هویت، بارهستی و مهمانی خداحافظی).
البته در میان نامزدهای امسال باید به فیلیپ راث، رمان‌نویس برجسته آمریكایی نیز اشاره كرد. او سال گذشته بخت نخست برای كسب عنوان این جایزه دركنار هاروكی موراكامی داستان‌نویس مینیمالیست ژاپنی بود، اما این رقابت را به داستان‌نویس كهنسال انگلیسی دوریس لسینگ واگذار كرد كه آكادمی اسكار ترسید او نوبل نگرفته از دنیا برود.
از دیگر نامزدهای این جایزه باید از كلودیو ماگریس نویسنده و روزنامه نگار ایتالیایی، چنگیز آتیماتوف داستان نویس قرقیزستانی، توماس ترانزترومر شاعر سوئدی و پیتر هانتكه نویسنده اتریشی نام برد كه البته این آخری به دلیل نگارش مقاله‌ای كه در آن از دیكتاتور سابق یوگسلاوی طرفداری شده بود، شانس كمی برای كسب جایزه ادبی نوبل دارد.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: جام‌جم آنلاین