سیره و زندگی امام جواد ع

 ابوجعفر محمد بن علی نهمین امام از امامان دوازده‌گانه شیعیان و یازدهمین معصوم از چهارده معصوم است. مشهورترین لقب‌های آن حضرت جواد (بخشنده) و تقی (پرهیزگار) است.  

ابوجعفر محمد بن علی نهمین امام از امامان دوازده گانه شیعیان و یازدهمین معصوم از چهارده معصوم است. مشهورترین لقبهای آن حضرت جواد (بخشنده) و تقی (پرهیزگار) است. پدرش امام رضا (ع) و مادرش سبیكه یا ریحانه یا دره از مردم نوبی (شمال سودان) است. در سال 195 هـ.ق در مدینه به دنیا آمد و در سال 220 هـ.ق در بغداد وفات یافت. مرقد آن حضرت در كاظمین كنار مرقد امام موسی كاظم (ع) قرار دارد.

دوران امامت امام جواد ع

امام جواد (ع) در سال 203 هـ.ق پس از شهادت پدرش امام رضا (ع)، در سن هشت سالگی، به امامت رسید دوران هفده ساله امامت او با حكومت مامون و معتصم، خلفای عباسی، همزمان بود. هنگامی كه امام رضا (ع) به دعوت مامون از مدینه به توس رفت. امام جواد (ع) كه كودك بود، مانند دیگر افراد خانواده حضرت رضا (ع) در مدینه ماند و در سال 202 هـ.ق برای دیدار پدر به مرو رفت و سپس به مدینه بازگشت.

امام جواد ع در بغداد

پس از شهادت امام رضا (ع) مامون به بغداد رفت او كه از كمالات علمی و معنوی امام جواد (ع) آگاه بود ایشان را از مدینه به بغداد دعوت كرد. اما دولتمردان حكومت عباسی و اطرافیان مامون از این اقدام ناخشنود بودند، به ویژه آنكه مامون تصمیم داشت دختر خود، ام الفضل، را به همسری امام جواد (ع) در آورد. مامون برای آنكه آنها را از مقام علمی و فضل آن حضرت آگاه كند، در بغداد مجلس بحثی، میان او و دانشمندان بزرگ آن روزگار، ترتیب داد. دراین مجلس، امام به پرسشهای علما پاسخ گفت و میزان دانش و هوش وی بر آنان آشكار شد. پس از آن مامون دختر خود را به همسری امام درآورد.

سفر حج

امام جواد (ع) پس از چندی به سفر حج رفت و از آنجا به مدینه بازگشت، و پایان خلافت مامون در آن شهر ساكن بود. پس از مرگ مامون به دستور معتصم عباسی، در سال 220 هـ.ق، به همراه همسرش ام الفضل، به بغداد رفت و بنابر بعضی روایتها به دستور معتصم مسموم شد و به شهادت رسید.

امام جواد (ع) را همه مسلمانان عالمی بزرگ می‌دانستند. ایشان انسانی بردبار، نیكو سخن، عابد و بسیار باهوش بود. حدیثهای بسیاری از آن امام، در كتابهای حدیث، از جمله عیون اخبار الرضا، تحف العقول، مناقب، بحارالانوار و.... .... نقل شده است.

سخنان امام جواد ع

 نیاز مؤمن به سه چیز:

«أَلْمُؤْمِنُ یحْتاجُ إِلى تَوْفیق مِنَ اللّهِ، وَ واعِظ مِنْ نَفْسِهِ، وَ قَبُول مِمَّنْ ینْصَحُهُ.»:
مؤمن نیاز دارد به توفیقى از جانب خدا، و به پندگویى از سوى خودش، و به پذیرش از كسى كه او را نصیحت كند.

استوار كن، آشكار كن!

«إِظْهارُ الشَّىْءِ قَبْلَ أَنْ یسْتَحْكَمَ مَفْسَدَةٌ لَهُ.»:
اظهار چیزى قبل از آن كه محكم و پایدار شود سبب تباهى آن است.

قطع نعمت، نتیجه ناسپاسى

«لا ینْقَطِعُ الْمَزیدُ مِنَ اللّهِ حَتّى ینْقَطِعَ الشُّكْرُ مِنَ الْعِبادِ.»:
افزونى نعمت از جانب خدا بریده نشود تا آن هنگام كه شكرگزارى از سوى بندگان بریده شود.

 تأخیر در توبه

«تَأخیرُ التَّوْبَةِ إِغْتِرارٌ وَ طُولُ التَّسْویفِ حَیرَةٌ، وَ الاِْعْتِذارُ عَلَى اللّهِ هَلَكَةٌ وَ الاِْصْرارُ عَلَى الذَّنْبِ أَمْنٌ لِمَكْرِ اللّهِ «فَلا یأْمَنُ مَكْرَ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ».»:
(سوره اعراف، آیه 99) به تأخیر انداختن توبه نوعى خودفریبى است، و وعده دروغ دادن نوعى سرگردانى است، و عذرتراشى در برابر خدا نابودى است، و پا فشارى بر گناه آسودگى از مكر خداست. «از مكر خدا آسوده نباشند جز مردمان زیانكار.»

نامه امام جواد به دوستش

«كَتَبَ إِلى بَعْضِ أَوْلِیائِهِ: أَمّا هذِهِ الدُّنْیا فَإِنّا فیها مُغْتَرَفُونَ وَ لكِنْ مَنْ كانَ هَواهُ هَوى صاحِبِهِ وَ دانَ بِدینِهِ فَهُوَ مَعَهُ حَیثُ كانَ وَ الاْخِرَةُ هِىَ دارُ الْقَرارِ.»:

امام جواد (علیه السلام) به یكى از دوستانش نوشت: امّا در این دنیا ما زیر فرمان دیگرانیم، ولى هر كه خواسته او خواسته امامش و متدین به دین او باشد، هر جا كه باشد با اوست و دنیاى دیگر سراى جاودان است.

مسئولیت گوش دادن

«مَنْ أَصْغى إِلى ناطِق فَقَدْ عَبَدَهُ، فَإِنْ كانَ النّاطِقُ عَنِ اللّهِ فَقَدْ عَبَدَ اللّهَ وَ إِنْ كانَ النّاطِقُ ینْطِقُ عَنْ لِسانِ إِبْلیسَ فَقَدْ عَبَدَ إِبْلیسَ.»:

هر كه گوش به گوینده اى دهد به راستى كه او را پرستیده، پس اگر گوینده از جانب خدا باشد در واقع خدا را پرستیده و اگر گوینده از زبان ابلیس سخن گوید، به راستى كه ابلیس را پرستیده است.

پسندیدن، در حكمِ پذیرفتن

«مَنْ شَهِدَ أَمْرًا فَكَرِهَهُ كانَ كَمَنْ غابَ عَنْهُ، وَ مَنْ غابَ عَنْ أَمْر فَرَضِیهُ كانَ كَمَنْ شَهِدَهُ.»:
كسى كه در كارى حاضر باشد و آن را ناخوش دارد، مانند كسى است كه غایب بوده، و هر كه در كارى حاضر نباشد، ولى بدان رضایت دهد، مانند كسى است كه خود در آن بوده است.

نامه امام جواد علیه‌السلام

«إِنَّ أَنْفُسَنا وَ أَمْوالَنا مِنْ مَواهِبِ اللّهِ الْهَنیئَةِ وَ عَواریهِ الْمُسْتَوْدَعَةِ یمَتِّعُ بِما مَتَّعَ مِنْها فى سُرُور وَ غِبْطَة وَ یأْخُذُ ما أَخَذَ مِنْها فى أَجْر وَ حِسْبَة فَمَنْ غَلَبَ جَزَعُهُ عَلى صَبْرِهِ حَبِطَ أَجْرُهُ وَ نَعُوذُ بِاللّهِ مِنْ ذلِكَ.»:

حضرت جوادالأئمّه (علیه السلام) به خطّ خود نوشت: جان و دارایى ما از بخشش‌هاى گواراى خداست و عاریه و سپرده اوست، هر آنچه را كه به ما ببخشد، مایه خوشى و شادى است و هر آنچه را بگیرد، اجر و ثوابش باقى است. پس هر كه جزعش بر صبرش غالب شود اجرش ضایع شده و از این [صفت] به خدا پناه می‌بریم.

دوستى با دوستان خدا و دشمنى با دشمنان خدا

«أَوْحَى اللّهُ إِلى بَعْضِ الاَْنْبِیاءِ: أَمّا زُهْدُكَ فِى الدُّنْیا فَتُعَجِّلُكَ الرّاحَةَ، وَ أَمّا إِنْقِطاعكَ إِلَىَّ فَیعَزِّزُكَ بى، وَ لكِنْ هَلْ عادَیتَ لى عَدُوًّا وَ والَیتَ لى وَلِیا.»:

خداوند به یكى از انبیا وحى كرد: امّا زهد تو در دنیا شتاب در آسودگى است و امّا رو كردن تو به من، مایه عزّت توست، ولى آیا با دشمن من دشمنى، و با دوست من دوستى كردى؟

بیشتر بدانید : شهادت امام جواد (ع) با همدستی همسرش

بیشتر بدانید : صحنه‌ای شگفت‌ از امام جواد (ع)

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع: خبرگزاری فارس