شوخی كن ولی نیش نزن

شوخی صورت‎های مختلف دارد؛ از جمله‎ی این اشكال می‎توان به شوخی‎های كنایه آمیز، ظریف، مغرضانه و بدون نظری خاص اشاره كرد. این مسأله می‎تواند مردم را به یكدیگر نزدیك كرده و یا این كه فاصله‎ی آن‎ها را حفظ نماید. اگر چه كتاب‎های مختلفی درصدد تعریف این مسأله و اشكال آن برآمده‎اند، لیكن هنوز هم كارشناسان در این خصوص به تعاریف یكسان و یك‎دستی نایل نشده‎اند. باری، مهم این است كه فرد توان تشخیص اشكال مرسوم و متداول این امر را در گفت‎وگوها و محاورات داشته باشد.

این وسیله سلاح بسیار كارآمدی است و برخی از اشخاص از این حربه به منظور پرخاش‎گری، حمله و تحقیر استفاده می‎كنند. این مسأله می‎تواند با خنثی كردن انتقاداتی كه متوجه شخص است جهت آن‎ها را منحرف سازد. به علاوه، از این حربه برای سرپوش گذاشتن و لاپوشانی نیز استفاده می‎شود. گذشته از این‎ها، برخی از اشخاص از این شیوه برای حفاظت و مراقبت از خود بهره‎مند می‎شوند. فرضاً، زنی كه قد بلند و لندوك است، پیشاپیش پیرامون این ویژگی متوسل به شوخی می‎شود تا اطرافیان را خلع سلاح كرده و بدین وسیله احساس راحتی خاطر نماید.

در هر شكل، متوجه جنبه‎ی انتقادی شوخی باشید. فرضاً، چنان‎ چه كارفرمایی رویش را متوجه كارمند دیر رسیده‎اش كند و بگوید: خوشحالم كه بالاخره توانستید به جمع ما ملحق شوید، شنونده باید شوخی‎هایی از این دست را كاملاً جدی بگیرد، چون تعابیر مختلف این جمله كاملاً نمایان است، به ویژه اگر با آهنگ خاصی همراه باشد. همین طور وقتی كه اشخاص پس از عنوان كردن مطلبی در خاتمه می‎گویند كه «شوخی می‎كنم»، باید این اعتبار را بسیار جدی تلقی كرده و پیرامونش اندیشه كرد، زیرا اشخاص با استفاده از این عبارت مطالب خویش را پوشش داده و نابرخورنده جلوه می‎دهند.

چنان‎چه یك شوخی از مشخصات زیر برخوردار باشد، در می‎یابیم كه شوخی جدی نبوده و استفاده كننده قصد انتقاد و حمله را در سر نداشته است:

آیا از شوخی برای جهت دهی دوباره به گفت‎وگو استفاده می‎شود؟ آیا هدف شخص این بوده ا ست كه از پیگیری موضوع خاصی خلاصی یابد؟

آیا شوخی مرتبط با یك مطلب جدی است؟ آیا از شوخی برای پرهیز از رویارویی استفاده می‎شود؟

آیا شوخی شخص همراه با نشانه‎های عطوفت آمیز و رقت قلب است و فرد بدین واسطه همراهی و همدلی و درك خود را نشان می‎دهد؟

آیا شوخی سرپوشی برای حالاتی چون ترس، سرخوردگی، حسادت و احساس خشم است؟

آیا شوخی می‎‎تواند معنا و مفهوم تازه‎ای به جریان بحث و گفت‎وگو ببخشد؟