کورتیزول cortisol یا هورمون استرس چه کارهایی در بدن انجام می دهد؟
 هورمون کورتیزول یا هورمون استرس نقش مهمی در بدن دارد که کم یا زیاد شدن آن پیامدهایی به دنبال دارد که در این مطلب به بررسی کامل این هورمون می پردازیم 

کورتیزول Cortisol چیست؟ 

کورتیزول هورمونی است که در سیستم هشدار بدن وجود دارد و مهم ترین هورمون استرس است. هورمون کورتیزول بر روی بخش هایی از مغز تاثیر می گذارد تا خلق و خو، انگیزه و ترس شما را کنترل کند. 

غده آدرنال (یک غده مثلثی شکل در بالای کلیه) کوتیزول تولید می کند. کوتیزول در برخی فعالیت های انجام شده در بدن نقش مهمی ایفا می کند، از جمله: 

  • چگونگی مصرف کربوهیدرات، چربی ها و پروتئین را در بدن مدیریت می کند. 
  • میزان التهاب را در کمترین حد حفظ می کند. 
  • فشار خون را تنظیم می کند. 
  • قند خون (گلوکز) را افزایش می دهد. 
  • چرخه خواب و بیدار شما را کنترل می کند. 
  • سطح انرژی را افزایش می دهد، بنابراین می توانید استرس را مدیریت کنید و پس از آن تعادل را به بدن برمی گرداند. 

بیشتر بدانید : کاهش هورمون استرس در بدن با این توصیه ها

بیشتر بدانید : هورمون کورتیزول مانع بزرگی برای کاهش وزن است!

کورتیزول چگونه عمل می کند؟
کورتیزول

غده هیپوتالاموس و غده هیپوفیز، که هر دو در مغز واقع شده اند، می توانند سطح مناسب کورتیزول را در خون حس کنند. اگر سطح این هورمون خیلی پایین باشد، مغز سعی می کند سطح این هورمون ها را تنظیم خواهد کرد. غده آدرنال این سیگنال ها را دریافت کرده و سپس میزان کورتیزول آزاد شده را به خوبی تنظیم می کند. 

گیرنده های کورتیزول، که در بیشتر سلول های بدن وجود دارند، هورمون را دریافت کرده و به روش های مختلف از آن استفاده می کنند. نیاز بدن به کورتیزول در روزهای مختلف یکسان نیست. به عنوان مثال وقتی بدن در حالت آماده باش قرار دارد، کورتیزول می تواند برخی عملکردها را تغییر داده یا کلا متوقف کند، از جمله عملکرد دستگاه گوارش و سیستم هضم، سیستم تولید مثل، سیستم ایمنی بدن و یا حتی روند رشد بدن. 

گاهی ممکن است سطح کورتیزول بدن از کنترل خارج شود. 

پیامدهای استرس زیاد

پس از اینکه احساس خطر یا استرس وارد شده به بدن برطرف می شود، سطح کورتیزول کاهش پیدا می کند. قلب، فشار خون و سایر سیستم های بدن به حالت طبیعی خود برمی گردند. 

اما اگر تحت استرس مداوم باشید و دکمه استرس در بدن شما همیشه روشن باشد، چه؟ این امر می تواند مهم ترین عملکردهای بدن را مختل سازد و همچنین باعث بروز مشکلاتی در بدن شود، از جمله مشکلات زیر:

  • اضطراب و افسردگی
  • سردرد
  • بیماری قلبی
  • مشکلات حافظه و تمرکز 
  • مشکلات گوارشی و هضم غذا
  • بیخوابی
  • افزایش وزن

کورتیزول خیلی زیاد 

وجود ندول یا گره در غده فوق کلیوی و یا وجود تومور در غده هیپوفیز مغز می تواند بدن را به تولید بیش از حد کورتیزول تحریک کند. وجود کورتیزول زیاد در بدن منجر به بروز بیماری به نام سندروم کوشینگ Cushing syndrome می شود. علائم سندروم کوشینگ نیز به شرح زیر هستند: 

  • افزایش وزن سریع 
  • پوستی که به راحتی کبود می شود
  • ضعف عضلانی
  • دیابت 

کورتیزول خیلی کم

زمانی که بدن به اندازه کافی کورتیزول تولید نکند، دچار مشکلی به نام آدیسون Addison’s شده اید. علائم بیماری آدیسون معمولا به مرور زمان ظاهر می شوند و عبارتند از: 

  • تغییرات پوستی مانند تیره شده اسکارها یا چین و چروک های پوستی 
  • خستگی مداوم و همیشگی 
  • ضعف عضلانی که به مرور بدتر می شود
  • اسهال، حالت تهوع و استفراغ
  • فشار خون پایین 

در این شرایط برای جبران کمبود کورتیزول پزشک دارو تجویز خواهد کرد. 

کورتیزول در بدن کودکان
کودک مضطرب

کورتیزول یک ماده شیمیایی است که متخصصین معتقدند کودکان به میزان زیادی از این هورمون در بدن خود دارند. و بزرگترین عامل بالا رفتن سطح کورتیزول چیزی است که شاید هیچکدوم از ما انتظار آن را نداریم. 

برخی فعالیت های معمول روزانه در محل کار یا در مدرسه باعث می شوند کورتیزول مقدار کمی بالا رود، البته این مقدار از کورتیزول خوب است، چرا که انگیزه ای برای انجام کارها در ما ایجاد می کند. 

کورتیزول بالا در کودکان ناشی از عصبی شدن کودک هست که بر اثر مشکلات روحی و عاطفی در هر لحظه ممکن است رخ دهد. پذیرش این مسئله ممکن است کمی سخت باشد اما عامل کورتیزول بالا در کودکان معمولا خود والدین هستند. 

گاهی والدین به عنوان شوخی سر به سر کودک می گذارند یا ناخواسته کودک رو با بقیه مقایسه می کنند. یا از دستش عصبانی می شوند و تمام این عوامل باعث می شوند کودک مورد حمله کورتیزول قرار گیرد.  

اگر از آن دسته والدینی هستید که فکر می کنید خیلی کم باعث عصبی شدن کودک خود می شوید یا کودک خود را کمتر مضطرب و نگران دیده اید، یادآور می شویم که گاهی کودک دارای سطح بالای کورتیزول است بدون اینکه نشان دهد و بدون اینکه شما متوجه شوید. 

کورتیزول هورمونی است که همه کودکان دارند، حتی کودکانی که هیچ علامت ظاهری نداشته باشن. این نوعی مشکل خاموش محسوب می شود که تاثیرات آن اغلب تا ماه ها و حتی سال ها ظاهر نمی شود. 

همه ما ممکن است از اینکه مورد انتقاد قرار بگیریم یا یک جمله توهین آمیز به ما گفته شود یا صفت های شخصیتی مثل تنبل یا خنگ نسبت داده شود، حتی اگر درست نباشند، مضطرب شویم و این مسئله باعث آزاد شدن کورتیزول می شود. آزادی مداوم کورتیزول شادی طولانی مدت ما را خراب می کند، این امر در مورد کودکان هم درست است. 

مطالعات زیادی در مورد سطح کورتیزول در کودکان انجام شده و محققان به این نتیجه رسیده اند که افرادی که به طور مداوم دارای سطح بالای کورتیزول هستند، بیشتر از دیگران به سمت مصرف مواد مخدر می روند، مرتکب جرم می شوند، انتخاب های نادرستی در زندگی خود دارند و زندگی زیاد شادی نخواهند داشت. 

تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده نشان داده کودکانی که به طور مداوم دارای سطح بالای کورتیزول هستند، بیشتر از دیگر کودکان دچار مشکلات یادگیری و شناختی می شوند. 

کورتیزول بالا شبیه به سیگار کشیدن است، بار اول و یا حتی بعد از چند ماه آسیبی به ما نمی زند، اما به مرور زمان و در طولانی مدت به میزان قابل توجهی حس خوب ما را از بین برده و شادی ما را کاهش می دهد. 

نتیجه کورتیزول بالا فقط گرفتن تصمیمات نادرست و انتخاب های غلط نیست، کورتیزول باعث افسردگی، مضطرب شدن، عصبانیت های مداوم و تحریک پذیری می شود.  

خوشبختانه والدینی که کورتیزول رو می شناسند و مراقب آن هستند، میت توانند سطح آن را در بدن کودکان خود به میزان قابل توجهی کاهش دهند و یا حتی می توانند تاثیرات منفی این هورمون را تغییر دهند. 

بیشتر بدانید : عوارض استرس و اضطراب بر سلامت پوست چیست

بیشتر بدانید : کاهش استرس به روش های ساده و موثر

بیشتر بدانید : کاهش سریع استرس با چند روش ساده و مهم

بیشتر بدانید : کاهش استرس با ماساژ نقاطی خاص در بدن

تهیه و ترجمه: گروه سلامت سیمرغ
seemorgh.com/health
اختصاصی سیمرغ