Famadihana: رقص با مرده
Famadihana سنت تدفینی مردم ماداگاسکار است. مردم ماداگاسکار در این آیین که به اسم "گرداندن استخوانها" معروف شده، جسدهای اجدادشان را از درون قبر یا مقبره بیرون آورده و با لباسها و پارچههای نو قنداق میکنند و همراه با اجرای زنده موزیک گروهی ترتیب داده و با مرده میرقصند.
ظاهرا بخش کمی از این آیین به دوران اخیر برمیگردد، شاید هم شکل ظاهری مراسم تنها به قرن هفدهم شباهت داشته باشد، اگرچه این شباهتها هم میتواند انطباق و سازگاری شکل گرفته با مراسم تدفینی پیش از مدرنتیه اقتباس شده از جنوب شرقی آسیا باشد.
این رسم بر اساس یک باور و اعتقاد قدیمی شکل گرفته؛ براساس این باور ارواح مردهها بعد از تجزیه کامل جسد و برگزاری مراسم و آیینی که شاید سالیان سال برگزار میشده، در نهایت به جهان اجداد و نیاکانشان ملحق میشوند.
این مراسم در ماداگاسکار تبدیل به آیین منظمی شده که معمولا هر هفت سال یک بار تکرار میشود و اقوام و قوم و خویش را دور هم جمع میکند. این مراسم بیشتر به خاطر هزینه زیاد تهیه کردن غذا برای تعداد زیادی از اقوام و دیگر مهمانان خیلی پرهزینه تمام میشود.
منتها اجرای این مراسم اخیرا سیر نزولی پیدا کرده، یکی از دلایل قیمت بسیار زیاد پارچه ابریشمیبرای پوشاندن بدن مرده و دیگر تضاد و مخالفت برخی از سازمانهای مسیحی با این آیین است.
پروتستانها این مراسم را نهی میکنند، باوجود این کلیسای کاتولیک اعتراضی به این مراسم ندارد، چراکه به آن به عنوان آیین باستانی ناب و حتی سنتیتر از مذاهب مینگرد. یک مرد اهل ماداگاسکار برای خبرنگار BBC توضیح میدهد که: "این سنت نزد ما از اهمیت زیادی برخوردار است، چرا که روش ما برای نشان دادن احترام و علاقهمان به رفتگانمان است. و نیز فرصتی برای تمام فامیل در سراسر کشور به شمار میآید تا بتوانند دور هم جمع شوند. این جشن برای ما زمانی فراهم میآورد تا به همدری و همدلی با رفتگانمان بپردازیم و همچنین دوری و احتراز کردن از گناه و جنایت را بهمان یادآوری میکند. و بالاخره برگزار نکردن famadihana برای کسی که توانایی مالی دارد گناهی نابخشودنی محسوب میشود.
جشنواره (مراسم)
Famadihana یکی ار مهمترین جشنوارههای ماداگاسکار محسوب میشود. این مراسم جشنوارهای اجدادی است که هم در مناطق سنتی و هم در مناطق شهری برگزار میشود، البته در مناطق طایفهای از شهرت بیشتری برخوردار است. Famadihana به واسطه حمل کردن استخوانها به جایگاه و استراحتگاه ابدی شان مراسمی برای احترام و تجلیل گذاشتن به مردهها محسوب میشود. هر خانواده در طول عمرش از استخوانها و محل دفن اجدادش محافظت میکند تا بتواند همیشه این جشنواره را برگزار کند. همچنین در ساخت مقبرههای نیاکان بیشترین دقت را مبزول میدارند، چراکه این مکانها را واسطه ای بین مردهها و زندهها میدانند. خویشاوندان مرده بهترین لباسهایشان را پوشیده و برای دیدن بقایای جسد درگذشتگانشان به مقبره میروند. تمام فامیل، دوستان و دیگر افرادی که با متوفی آشنایی داشتند به مهمانی دعوت میشوند. و طوری برنامه ریزی میکنند که بین 2 تا7 سال یکبار این آیین سنتی را برگزار کنند.
این جشنواره برپایه قربانیهای حیوانی و اشکال مختلفی از جشنهای سنتی نیز پایهریزی شده است. گوشت حیوان قربانی هم در بین فامیل و دوستان پخش میشود. شعرهای آیینی و رقص نیز از دیگر برنامههایی است که میتوانیم ازشان نام ببریم. رقص آیینی نیز با حضور اعضای خانواده و افراد مورد علاقه razana (یعنی فرد متوفی) اجرا میشود. انگیزه اصلی پشت این جشنواره در بین مردم محلی از زمانهای باستان به همین شکل باقی مانده است و آنها میگویند مرده به سوی خدا بازمیگردد و از نو زاده میشود. کلا درگذشتگان در بین مردم بومی ماداگاسکار از جایگاه و ارزش ویژهای برخوردارند، به گونه ای آنها را به طور مستقیم با خداوند در ارتباط میدانند.
تهیه و ترجمه: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
اختصاصی سیمرغ