استان یَزد یکی از استانهای ایران است. مرکز آن شهر یزد است. این استان در مرکز ایران قرار گرفته و از اطراف با استانهای اصفهان، خراسان جنوبی، کرمان و فارس همسایه است. این استان در حدود ۷۲,۱۵۶ کیلومتر مربع وسعت داشته و به تنهایی ۳۷,۴ درصد از کل وسعت ایران را در بر میگیرد. در فصول بهار و تاستان، آب و هوای بیشتر مناطق استان، گرم و خشک و در فصول زمستان و پاییز سرد و نسبتاً مرطوب است.
در برخی از منابع، بنای اولیهی برخی از شهرهای استان را به سلیمان پیامبر، ضحاک، اسکندر مقدونی و ابراهیم پیامبر نسبت دادهاند. آثاری چون دستافزارهای بهدستآمده از درههای شیرکوه، نگارههای کوه ارنان و سفالهای منقوش قلعهی میبد نشاندهندهی تمرکز مدنیت یزد در گذشته در چهار منطقهی استان هستند: مهریز و فهرج، یزد، اشکذر و میبد و اردکان.
زبان
مردم یزد به زبان فارسی رایج با گویش یزدی سخن میگویند و بسیاری از واژهها و ترکیبات زیبای فارسی را در گویش خود حفظ کردهاند. در استان یزد برخی ویژگیهای گویشی میان شهرستانهای مختلف محسوس است. معتقدان به آیین زرتشتی در میان خود به زبان بهدینی (گَورونی یا دری زرتشتی) سخن میگویند و به ویژه مراسم مذهبی خود را با این زبان انجام میدهند. گویش یزدی بخشی از فارسی دری (فارسی خالص و اولیهٔ ایرانیان) است.
دین
بیشتر مردم یزد مسلمان و شیعه دوازده امامی هستند. همچنین گروه بزرگی از زرتشتیان ایران در یزد ساکن هستند. اقلیت کوچکی از یهودیان نیز ساکن این شهر میباشند.
بازارهای تاریخی
بازارچه پنجه علی
بازار خان
بازار زرگری
بازارچه پنجه علی
بازار قیصریه
بازار علاقبندی
بازار کاشیگری
بازار چیت سازی
بازار مسجد ملااسماعیل
بازار افشار
بازار حاجی قنبر
بازار محمد علی خان
بازار جعفرخان
بازار صدری (شاهزاده فاضل)
بازار دروازه مهریز
بازار مسگری
بازار نخود بریزی
خانه کلاهدوزها(موزه آب یزد)
میدانها و لَـردهای تاریخی
میدان امیرچقماق
خانه نواب وکیل
میدان خان
میدان بعثت
میدان قلعه
میدان امیرچقماق
میدان وقت و ساعت
لَـرد آسیاب
لَـرد باجوردی
لَـرد تازیان
لَـرد خواجه خضر
لَـرد فهادان
لَـرد کیوان
لَـرد گودال مصلی
لَـرد کوچه میرقطب
لَـرد مشیر
مساجد تاریخی و معروف
مسجد امیرچقماق
مسجد جامع یزد
مسجد امیرچقماق
مسجد سرریگ
مسجد ملااسماعیل
مسجد شاه طهماسب
مسجد فرط
مسجد حظیره
مسجد بیاق خان
مسجد اهرستان
مسجد شاه یحیی(قلعه کهنه)
مسجد بزرگ پشت باغ
در محلات تاریخی یزد، در حدود ۳۰ مسجد دیگر را نیز میتوان نام برد، که در مقیاس کوچکتر، نقش «مساجد محلهای» را ایفا میکنند:
مسجد امام حسین محله محمودآباد
محلات تاریخی
در مجموع ۷۷ محله از مجموعه محلات شهر یزد به دلیل قرار گرفتن در محدوده بافت تاریخی و یا در حریم آن، در سال ۱۳۸۴ و با شماره ۱۵۰۰۰، تحت عنوان «بافت تاریخی یزد» به ثبت آثار ملی رسیدهاند.
سوغات یزد
شیرینی:
قطاب، پشمک، باقلوا، کیک یزدی، لوزهای پنجگانه، حاجی بادام، سوهان ، نان برنجی.
پارچه:
شعربافی، ترمه یا انگشت بافت، زریدوزی، مخمل، داراییبافی(ایکات)، شمد، چادرشب، روتختی، دستمال یزدی.
روانداز و زمین پوش:
قالی، قالیچه، گلیم، سجاده، زیلو، پتو، سفره، بقچه، روفرشی، لنگ، حصیر.
خاکینه:
سفال، سرامیک، کاشی.
سایر:
انار، ارده، حلوا ارده، گیوه، سریشم، زیورآلات طلا.
تهیه و تدوین : گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
اختصاصی سیمرغ