پای صحبت عوامل سریال «سقوط یك فرشته»

 

تقابل خیر و شر در فضای دلهره
رقابت چند ساله مجموعه‌های تلویزیونی در ایام ماه مبارك رمضان، فرصت خوبی فراهم می‌آورد تا سازندگان آثار تلویزیونی بار دیگر دست به كار شوند و در این ماراتن چندگانه در شبكه‌های مختلف سیما از هم پیشی بگیرند. آنچه بیش از همه رخ می‌نماید این است كه به طور حتم باز هم رسانه ملی مانند همیشه از این رسالت معنوی خود سرافراز بیرون خواهد آمد. مجموعه مناسبتی «سقوط یك فرشته» به تهیه‌كنندگی رامین عباسی‌زاده و كارگردانی بهرام بهرامیان، محصول گروه فیلم و سریال شبكه اول سیما چند روزی است كه پخش می‌شود و مثل خیلی از كارهای دیگر به احتمال زیاد تصویربرداری آن تا پایان ماه رمضان ادامه خواهد داشت.
هرچند ساخت سریال‌های مناسبتی جسته و گریخته از فرمول مشخص و دیكته شده‌ای پیروی می‌كند، ولی سریال سقوط یك فرشته به لحاظ ساخت و پرداخت در نوع كارگردانی آن تازگی‌هایی نیز دارد. در این مجموعه مناسبتی خیلی از بازیگران نام‌آشنای تلویزیون با ظاهری جدید ایفای نقش می‌كنند كه این ویژگی می‌تواند مجموعه را به سریالی پرمخاطب در ماه مبارك رمضان تبدیل كند.
بهرام بهرامیان پیش از این فیلم‌هایی چون «آل» و سریال پرمخاطب «ساعت شنی» را كارگردانی كرده است و این بار به سراغ موضوعی رفته كه علاوه بر مضامین و مفاهیم معنوی به كار رفته در آن به گفته خیلی‌ها بی‌شباهت به مضمون فیلم آل هم نیست. در مجموعه سقوط یك فرشته، بازیگرانی چون مسعود رایگان، فریبا كوثری، خاطره اسدی، داریوش كاردان، مهرداد صدیقیان، فرخ نعمتی، شبنم مقدمی، علی سلیمانی و هدی زین‌العابدین ایفای نقش می‌كنند.

زندگی پرفراز و نشیب 2 خواهر
رامین عباسی‌زاده سال‌هاست كه تهیه‌كنندگی آثار مناسبتی و غیر‌مناسبتی را نیز به عهده دارد. چند سال پیش سریال «او یك فرشته بود» به كارگردانی علیرضا افخمی و تهیه‌كنندگی او پخش شد. این مجموعه براساس طرحی از رامین عباسی‌زاده جلوی دوربین رفته است. وی می‌گوید سقوط یك فرشته روایت زندگی 2 خواهر است كه در جدال با فراز و نشیب زندگیشان و به تصویر كشیدن ایمان هر كدام، داستان‌هایی به دنبال دارد. این مجموعه بیانگر یك روایت مذهبی است كه تا حدودی هم حال و هوای ماورایی دارد. قصه متناسب با ماه رمضان ساخته شده و در كنار این‌كه یك داستان اجتماعی را به تصویر می‌كشد به مفاهیم دینی و قرآنی هم به شكل ویژه‌ای توجه شده تا مخاطب به دیدن آن ترغیب شود. همه ما می‌دانیم كه قرآن راه نجات بشر است و در بخش‌هایی از مجموعه به این مهم اشاره می‌شود. تهیه‌كننده سقوط یك فرشته ادامه می‌دهد: به طور یقین هر كجا قرآن و موضوعات دینی در درون انسان كمرنگ شود، شیطان به سراغ او می‌‌آید كه حجاب، خشم و نفرت نمونه‌هایی از آن هستند.

یك نقش كاملا مثبت
هدی زین‌العابدین، بازیگر نقش فاطمه دختر مثبت قصه است. او فارغ‌التحصیل رشته گرافیك است و علاوه بر نقش‌هایی كه كم و بیش در مجموعه‌های مختلف بازی كرده، این سریال را اولین حضور جدی بازیگری خود جلوی دوربین می‌داند. معمولا نقش‌های اینچنینی كه بار مثبت قصه را به دوش می‌كشند، شخصیت‌هایی یك بعدی و انعطاف‌ناپذیر هستند. بازیگر نقش فاطمه در این‌باره می‌گوید: همه سعی گروه نویسندگان بر این بوده كه چنین اتفاقی نیفتد، ولی به هر حال در جاهایی هم نقش یك‌بعدی پیش می‌رود. فاطمه، دختر ریحانه با بازی فریبا كوثری است كه پدر ندارد و در سیر داستان اتفاقاتی رقم می‌خورد كه همه آن را از چشم فاطمه می‌بینند. در كل، سریال جذابیت‌های زیادی دارد، بخصوص این‌كه در ادامه داستان به ژانر وحشت و دلهره هم می‌رسد. امیدوارم توانسته باشم در كنار این گروه من هم ادای دینی به مردم خوب كشورم كرده باشم. خوشحالم كه برای نخستین تجربه حرفه‌ای خود در كنار گروهی حضور یافتم كه طی این سال‌ها بارها امتحان خود را بخوبی پس داده‌اند.

ابزارهای مشخص برای ایجاد فضای دلهره
رضا حاجی درویش، طراحی صحنه را در مجموعه سقوط یك فرشته عهده‌دار است. وی قبلا در فیلم سینمایی آل با بهرامیان همكاری كرده است و فیلم‌هایی چون «خوابگاه دختران» و سریال «مرگ تدریجی یك رویا» را هم در كارنامه كاری خود دارد. با نگاهی به سیر فعالیت‌هایش می‌بینیم بیشتر در آثاری حضور داشته كه باری از دلهره را با خود دارد. خودش معتقد است شاید تنها دلیل انتخاب او برای این سمت و همراهی با گروه هم همین بوده است: معمولا در آثار وحشت برای پرداخت صحنه، ابزارهای مشخصی را به كار می‌گیرم. دود و غبار و ایجاد یك سیر رنگی در كار كه معمولا از روشنی به تیرگی می‌گراید. بخصوص در قسمت‌های اول كه تنها هدف، معرفی شخصیت‌های اصلی قصه است و هنوز وارد خط اصلی قصه نشده‌ایم، فضای قابل باوری را به لحاظ صحنه‌پردازی به كار گرفته‌ام و در ادامه كه كم‌كم با زوایای دلهره آشنا می‌شویم از تركیب رنگ‌های پیچیده‌تری استفاده می‌كنم. او در ادامه می‌گوید: معمولا خودم را موظف می‌دانم كه همیشه سر صحنه حضور داشته باشم. این اتفاق به ایجاد یك تعامل خوب و دو طرفه با كارگردان می‌انجامد. تا حدودی در جریان هستم كه یكی دیگر از مجموعه‌های ماه رمضان هم به قولی شیطان بازی را كه در كار ما هم هست، دارد. سقوط یك فرشته از آن سریال‌هایی است كه محدود به یك سری لوكیشن خاص نیست و در عین حال كه به سختی گروه صحنه می‌افزاید، ولی یكی از نكات مثبت آن محسوب می‌شود. حاجی درویش می‌گوید: معمولا برای كارهایی كه در آنها حضور دارم یك اصل را در نظر می‌گیرم و آن هم این كه فكر می‌كنم این آخرین كاری است كه قرار است انجام دهم. پس همه تلاش و توانایی‌ام را به كار می‌گیرم. در آخر لازم است بگویم باید زمان مناسب‌تر و بیشتری برای مجموعه‌های مناسبتی در نظر گرفته شود، بویژه كارهایی كه در حیطه ترس و دلهره است و به لحاظ صحنه‌پردازی امكانات و فرصت بیشتری می‌خواهد.

مفاهیم معنوی قرآنی در قالب یك داستان خانوادگی
گفت‌وگو با نویسندگان این مجموعه فرصت خوبی است كه از چگونگی داستان و روند سیر قصه مطلع شویم. بابك كائیدان و روح‌الله صدقی، 2 نویسنده جوان این مجموعه هستند كه داستان را بر اساس طرحی از رامین عباسی‌زاده و زامیاد سعدبندیان جلو می‌برند. بابك كائیدان، فارغ‌التحصیل رشته ادبیات نمایشی و حدود 8 سال است كه به صورت حرفه‌ای می‌نویسد. معمولا روال مشخص سریال‌های مناسبتی این است كه داستان قسمت به قسمت نوشته می‌شود و به قولی بر اساس بازتابی كه از مخاطب می‌گیرد، پیش می‌رود. كائیدان معتقد است: ما با همین اصل شروع كردیم. با توجه به این كه وقتی تصویربرداری مجموعه شروع شد حدود 13 ـ‌ 12 قسمت را از قبل نوشته بودیم و به نسبت خیلی از كارها جلوتر پیش رفتیم. به نظر من چیدمان درستی از تركیب بازیگران می‌تواند دلیل اصلی دیده شدن یك مجموعه باشد. این كار هم یك ملودرام خانوادگی است كه تلاش می‌كند مفاهیم معنوی قرآنی را در قالب یك داستان خانوادگی به مخاطب عرضه كند. سقوط یك فرشته داستان گیرایی دارد و همه تلاش ما این بوده كه باورپذیری شخصیت‌هایمان به چشم بیاید. در این كار 6 شخصیت اصلی داریم؛ حاج حبیب (با بازی مسعود رایگان)، دخترش سارا (خاطره اسدی)، ریحانه (فریبا كوثری)، دخترش فاطمه (هدی زین‌العابدین) و 2 شخصیت دیگر به نام‌های نیما و پارسا. وقتی از او می‌پرسم كه آیا در ادامه ممكن است شخصیت‌های دیگری هم وارد كار شوند در پاسخ می‌گوید: به هر حال كلیت قصه از قبل مشخص شده و در جزئیات است كه امكان دارد دچار تغییراتی شود. به هر حال برای همه ما مهم است كه یك قصه آبرومند داشته باشیم.
روح‌الله صدیقی هم دیگر نویسنده این مجموعه است. وی فارغ‌التحصیل رشته سینما از دانشگاه سوره است و قبلا هم دستی بر نوشتن داشته است. وی سبك اصلی این كار را یك كار اجتماعی می‌داند و عقیده دارد: هدف اصلی در نگارش قصه این بوده كه نشان دهیم خیلی از اوقات رسالت دین بر این است تا به افراد در حل و فصل مشكلاتشان كمك كند و آنها بتوانند بهتر در جاهایی از زندگی خود تصمیم بگیرند. وقتی از او می‌پرسم ورود به فضای ماورایی از باورپذیری كار نمی‌كاهد در پاسخ می‌گوید: همه سعی‌مان بر این بوده كه واقعیت در كل كار جریان داشته باشد به نحوی كه حتی ورود به فضاهای غیرواقعیت هم در روند داستان به گونه‌ای نباشد كه به قولی كار را پس بزند. صدیقی در ادامه درباره شخصیت‌پردازی كار توضیح می‌دهد و این كه بسیار تلاش شده شخصیت‌ها تك‌بعدی و سفید یا سیاه نباشند و باورپذیر به چشم بیایند. او می‌گوید: كاركرد شخصیت‌ها در داستان از آن مواردی است كه بشدت به آن اهمیت داده شده است.

حضوری متفاوت
 معمولا عادت كرده‌ایم كه فرخ نعمتی را در نقش‌های منفی و پرفراز و نشیب به لحاظ ساختار روانی ببینیم. نقش‌هایی كه وی طی این سال‌ها ایفا كرده همراه میمیك آرام و صدایی بم و خیلی اوقات حتی در نقش‌هایی كه قساوت خاص خود را دارند، گویای حضوری ماندگار در همه این سال‌ها هستند. او این بار در نقشی متفاوت ظاهر شده كه مثبت است. آقای ملك، معتمد محل كه گاهی اوقات سید هم خطاب می‌شود نقش فرخ نعمتی در سقوط یك فرشته است. وقتی از او می‌پرسم این چندمین حضور او در مجموعه‌های مناسبتی است، می‌گوید: معمولا در نقش‌هایی كه به عهده می‌گیرم خیلی به این نوع تقسیم‌بندی‌ها فكر نمی‌كنم و خط‌كشی میان آثارم قرار نمی‌دهم، چون به هر حال قرار است من بازیگر، عهده‌دار نقشی باشم كه بتوانم از پس انجام آن برآیم. نعمتی معتقد است: در ساخت آثار ویژه ماه رمضان یك مشكل اساسی وجود دارد و آن هم فرصت كمی است كه در اختیار این كارهاست. یكی این كه معمولا داستان قسمت به قسمت نوشته می‌شود و خیلی اوقات بازیگر به متنی برای بازی‌اش برمی‌خورد كه لازم است زمانی را برای پرداخت به آن در اختیار داشته باشد. این مساله ازجمله مواردی است كه تمركز بازیگر را بشدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و به هم می‌ریزد. نقشی كه من در این مجموعه به عهده دارم از جمله نقش‌هایی است كه خودم خیلی دوستش دارم. همیشه سعی می‌كنم به بعد كمی نقش‌هایم هویت بدهم و تحلیل درست و مشخصی برای آن داشته باشم. در این گروه كاری، تعامل و همفكری خوبی برقرار است، بخصوص این كه نقش‌ها با نظر و همفكری تیم نویسندگان و شخص كارگردان انجام می‌شود. سقوط یك فرشته با یك درام جذاب موضوعات مذهبی و تاثیر قرآن را در زندگی انسان امروز به عنوان یك همراه همیشگی به تصویر می‌كشد.

سعی‌ در باورپذیری گریم‌ها
چهره‌پردازی متفاوت برخی بازیگران بی‌شك حضور شخص صاحب‌نظر و كاردانی را می‌طلبید. آن شخص هم كسی نبود جز مسعود ولدبیگی. سال‌ها حضور در عرصه چهره‌پردازی سینما و تلویزیون و پس از طراحی چهره‌پردازی در سریال عظیم و تاریخی مختارنامه، اینك ولدبیگی در پروژه سقوط یك فرشته حضوردارد. وی می‌گوید: ورودم به عرصه سینما و تلویزیون با تئاتر بود. جوان‌تر كه بودم تئاتر بازی می‌كردم و حدود سال 47 بود كه با طراحی چهره‌پردازی در سریال «آتش بدون‌دود» به تلویزیون راه پیدا كردم و از آن سال به بعد همچنان مشغول هستم. وی در ارتباط با نوع گریم خاصی كه در این سریال به كار رفته است، می‌گوید: براساس متنی كه توسط گروه نویسندگان نوشته شده بود طراحی چهره برخی بازیگران اجرای خاصی را می‌طلبید. یكی از آن نقش‌ها، نقشی بود كه علی سلیمانی به عهده دارد كه تا حدودی متفاوت‌تر از بقیه چهره‌هاست. البته ملاك اصلی در گریمی كه در این مجموعه به كار بردیم این بود كه در واقع بیننده قرار است با یك كار اجتماعی روبه‌رو باشد و یكی از مواردی كه به شخصیت‌پردازی بازیگر در ایفای نقش كمك می‌كند، همین چهره‌پردازی اوست. سعی كردیم تا حد امكان گریم‌ها باورپذیر باشد و مخاطب با آن همذات‌پنداری كند. اگر در طول این سال‌ها هم دقت كرده باشید می‌بینید هیچ وقت از گریم‌های غلوشده در كارهایم استفاده نكرده‌ام. ولدبیگی در ادامه می‌گوید: تصویربرداری كار همچنان ادامه دارد و طبق صحبت‌های از پیش انجام شده قرار است بازیگران دیگری هم با چهره‌پردازی خاصی به كار وارد شوند.

قصه سارا
نقش سارا را خاطره اسدی به عهده دارد. دختر حاج حبیب كه گویا قرار است شخصیت نه چندان مثبت قصه باشد. خاطره اسدی با فیلم «دیشب باباتو دیدم آیدا» بازیگری را شروع كرد و فیلم‌های سینمایی تقاطع، هفت دقیقه تا پاییز و برف روی شیروانی داغ هم تا امروز از جمله كارهای اوست. اسدی در سقوط یك فرشته اولین حضور خود را در تلویزیون تجربه می‌كند؛ حضوری كه شاید به گفته خودش ماندگارترین نقش او تا امروز باشد. می‌گوید: فكر می‌كنم چند قسمتی كه از كار پخش شده معرفی خوبی از این شخصیت داشته است. خیلی نمی‌توانم توضیحی در ارتباط با سارا بدهم. فقط پیشنهاد می‌كنم حتما سریال را دنبال كنید؛ چرا كه در ادامه اتفاقات جالب و غیرمنتظره‌ای رقم خواهد خورد. سارا از آن شخصیت‌هایی است كه چند بعد دارد و در طول روند داستان دچار فراز و نشیب‌های زیادی می‌شود. سقوط یك فرشته روایت انسان‌هایی مثل ساراست كه با ناآگاهی و غفلت، از مسیر درست زندگی خود خارج شده و به بیراهه می‌روند.

نماهای حركتی با نورپردازی ویژه
سقوط یك فرشته از معدود سریال‌هایی است كه در برخی صحنه‌ها با 3 دوربین گرفته می‌شود. افشین احمدی، تصویربردار كار است. زمانی با او به گفت‌وگو می‌نشینم كه مشغول آماده‌سازی صحنه برای سكانس بعدی است. این صحنه قرار است در محوطه امامزاده و ورود حاج حبیب، ریحانه، سارا و فاطمه گرفته شود. احمدی قبلا هم در مجموعه‌های ویژه ماه رمضان در سمت تصویربردار حضور داشته است. او می‌گوید: این سریال به لحاظ فضاهای ماورایی دست من را برای اجرای نورپردازی ویژه این كارها بشدت باز می‌گذارد و معمولا سریال‌هایی اینچنینی فرصت خوبی است كه بتوانم در ایجاد صحنه‌های دلهره‌آور نوآوری داشته باشم. گروه تصویربرداری مشغول چیدن ریل هستند. گویا قرار است صحنه ورود بازیگران به صورت نمای حركتی گرفته شود. احمدی می‌گوید كلا به دلیل همراهی مضاعف بیننده با برخی صحنه‌های خاص، نماهای حركتی در كل كار زیاد استفاده شده است. هرچند بیشتر اوقات وقتگیر است و فرصت چندانی را در اختیار كار نمی‌گذارد، ولی با نظر كارگردان و طبق یك برنامه از پیش تعیین‌شده همه چیز همان جوری كه باید ادامه می‌یابد.

یك حضور متافیزیكی
شاید جالب‌ترین و متفاوت‌ترین شخصیت این مجموعه، یاور باشد كه علی سلیمانی عهده‌دار نقش آن است؛ نقشی كه علاوه بر متفاوت بودن، گریم ویژه‌ای هم دارد. سلیمانی درباره نقشش این گونه توضیح می‌دهد: یاور شخصیتی است كه بیماری زال (آلبینیسم) دارد و به همین دلیل هم گریم ویژه‌ای برایش در نظر گرفته شده است. شخصیتی كه به دلیل حساسیت شدیدی كه به نور روز دارد فقط شب‌ها بیرون می‌آید. بیشتر از آن كه یك شخصیت رئال باشد سوررئالیسم است كه مخاطب در خیلی جاها از او یك درك متافیزیكی دارد. رفتارهای عجیب و غریبی دارد. حتی با حیوانات هم می‌تواند حرف بزند. خلاصه این كه طی آشنایی مخاطب با شخصیت یاور شاید خیلی معلوم نباشد كه بالاخره یاور چگونه شخصیتی است. حتی گاهی شاید گمان شود كه شیطان است. زمانی كه این نقش به من پیشنهاد شد احساس كردم از آن نقش‌هایی است كه جای كار زیادی دارد و تا به این جای كار با هدایت كارگردان فكر می‌كنم نقش خوبی از كار درآمده است.
شیطان و فرشته و تقابل خیر و شر از جمله مواردی هستند كه مخاطبان زیادی دارند و سریال‌هایی چون اغما، كمكم كن و او یك فرشته بود، این ادعا را ثابت كرده است. باید دید این بار چه اتفاقی می‌افتد و پخش یك ماهه این مجموعه تلویزیونی تا چه اندازه می‌تواند مخاطب را با خود همراه كند. آن هم وقتی تركیبی از بازیگران نام‌آشنای تلویزیونی در روایتی از قرآن و دین و مذهب درآمیخته به طور حتم می‌تواند پیام‌رسان خوبی برای ایام مبارك این ماه پرفیض باشد. انتظار یك ماهه مشخص می‌كند كه در این رقابت تلویزیونی، سقوط یك فرشته تا چه اندازه موفق عمل خواهد كرد. باید منتظر ماند و دید آیا این سریال، پربیننده‌ترین سریال ماه رمضان خواهد بود؟