«هفت» در مسیر ترکستان!

برنامه تلویزیونی «هفت» با آن چیزی که فکرش را می‌کردیم، خیلی فاصله دارد. انتظار داشتیم که یک «نود» دیگر، این بار با شمایلی سینمایی متولد شود. هنگامی‌که گفته شد: «هفت قرار نیست نود باشد»، این گفته را به فال نیک گرفتیم. تصور کردیم که «هفت»، یک سری ضعف‌های «نود» را ندارد. یعنی قرار است بحث‌های منطقی جای «جنجال»ها را بگیرد و همه حرف‌ها، در فضایی آرام و مسالمت آمیز مطرح شود. اما چیزی که الان شاهدش هستیم، از زمین تا آسمان با آن چه تصور می‌کردیم فاصله دارد. در اولین برنامه «هفت» گفته شد که این برنامه، محلی برای ظهور و بروز تمامی‌ سلیقه‌ها در چارچوب قانون است. با نگاهی به چند برنامه پخش شده، می‌توان قضاوت کرد که این ادعا تا چه حد اجرا شده است.
واقعیت آن است که برخلاف وعده داده شده، در برنامه «هفت» دو گروه بیشتر رفت و آمد داشته اند: یکی کارگردان‌ها و تهیه کننده‌های فیلم‌های بی ارزش و پیش پا افتاده و گروه دیگر مدیران دولتی حوزه معاونت سینمایی. این دوگروه موجب شده اند که «هفت»، لحنی یک طرفه و محافظه کارانه به خود گرفته و به بیراهه رود. یکی از جذابیت‌های «نود» این است که با دیدی منتقدانه، سیاست‌های نادرست سازمان تربیت بدنی را زیر سوال می‌برد. «عادل فردوسی پور» در برنامه‌های مختلف بارها و بارها، در برابر تصمیمات غلط و کم کاری‌های مسئولان ایستاده و برنامه اش منجر به راهگشایی در حوزه ورزش شده است.

 

پرونده‌هایی چون «ورزش گاه‌های نیمه تمام»، «بی برنامگی بازی‌های لیگ»، «فوتبال ناپاک» و... نمونه‌هایی از مباحث چالشی هستند که در برنامه «نود» طرح شده است. اما واکنش «هفت» در برابر تصمیمات معاونت سینمایی، چیزی جز تایید و تحسین و تمجید نیست. فریدون جیرانی مجری برنامه، در قسمتی که «سجادپور» داشت از «حضور ایران در جشنواره کن» دفاع می‌کرد، صرفا فقط حرف‌های نفر مقابل را تایید می‌کرد. او در خوشبینانه ترین حالت یک ناظر منفعل بود. حتی هنگامی‌که حرف‌های «عبدالرضا کاهانی» اندکی حالت انتقادی به خود گرفت، «جیرانی» ترجیح داد تماس او را قطع کند تا مهمان دولتی برنامه آزرده خاطر نشود! این اقدام «هفت» آن قدر غیرحرفه ای بود که اعتراض این کارگردان را برانگیخت.
آن‌ها صحبت‌های چند ماه پیش کاهانی درباره «جشنواره کن» را، از آرشیو بیرون کشیدند و به عنوان یک «گفت وگوی تازه و به روز» پخش کردند. در حالی که «ممنوعیت حضور فیلم «هیچ» در جشنواره کن»، موضوعی جدید بود و طبیعی است که کارگردان نسبت به آن، واکنشی متفاوت داشته باشد. «هفت» به کارگردان‌های منتقد و معترضی چون «کاهانی»، فرصت اظهارنظر نمی‌دهد. اما در مقابل به کارگردانی چون «مسعود ده نمکی» این فرصت را می‌دهد که برای چندمین بار، در مقابل دوربین صدا و سیما حاضر شود و از مجموعه فیلم‌های تاریخ گذشته «اخراجی‌ها» دفاع کند.

 

این وسط «گوشی» متصل به گوش‌های آقای مجری -فریدون جیرانی-، نقش مهمی ‌را ایفا می‌کند. اتفاقی که در «نود» هیچ گاه نمی‌افتد. مجری «نود» خودش ابتکار عمل را به دست گرفته و تصمیم می‌گیرد که چه حرفی گفته شود یا نشود. به همین خاطر است که نام «فردوسی پور»، با «نود» پیوند می‌خورد. او به برنامه خودش «هویت» می‌دهد. چون در برنامه اش سیاست‌هایی را اجرا می‌کند که خودش، آن‌ها را طرح ریزی کرده است. اما مجری «هفت»، آزادی عمل ندارد و مدام، از اتاق فرمان دستور می‌گیرد.
محوری ترین ویژگی برنامه «نود»، چالشی بودن آن است. این چالش، معمولا بین دو گروه حاضر در برنامه صورت می‌گیرد. یا این که «فردوسی پور» خودش، در نقش یکی از دو قطب مورد اختلاف وارد بحث می‌شود. او با شناختی که از خط قرمزها دارد، بر جریان بحث نظارت می‌کند و مراقب است که به فرد یا گروهی توهین نشود. اما در برنامه «هفت» خبری از عنصری به نام «چالش» نیست. حتی جایی که می‌خواهد در برنامه اندکی «چالش» شکل بگیرد، مجری وسط حرف مهمان می‌پرد و بحث را منحرف می‌کند.

 

بررسی تفاوت‌های «هفت» و «نود» را، می‌توان هم چنان با اشاره به ابعاد دیگری از این دو برنامه پی گرفت. «نود» درباره مسائل مختلف، مصداقی و جزئی بحث می‌کند. فردوسی پور در خارج از فضای «نود»، این فرصت را دارد که تمام اخبار خبرگزاری‌ها را دنبال کند. بنابراین اگر مسئولی به فلان مصاحبه اش استناد کند، فردوسی پور تصویر تلکس خبرگزاری را نشان او می‌دهد و ثابت می‌کند ادعای وی صحیح نیست. اما مجری «هفت» ظاهرا به خاطر گرفتاری‌های کاری که دارد، فرصت نمی‌کند اخبار روز را دنبال کند. به همین دلیل است که گاهی غافلگیر می‌شود و از شنیدن اخبار خوانده شده در برنامه خودش، تعجب می‌کند! هم چنین در «نود» موضوعاتی مشخص، برای بحث انتخاب می‌شوند. مثلا در یک برنامه مسئله «نقش دروازه بان‌های خارجی در لیگ برتر»، مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. پیش از اجرای میزگرد، گزارش‌های تحقیقی همراه با آمار و ارقام و تصاویر، درباره عملکرد دروازه بان‌های خارجی پخش می‌شود. سپس کارشناسان و مربیان، براساس مقدمات مورد اشاره اظهارنظر می‌کنند. اما در «هفت»، موضوعات کلی و بدون چارچوب انتخاب می‌شود که کار نقد و بررسی را مشکل می‌کند. به عنوان مثال «بررسی سیاست‌های دفترچه سینمایی»، موضوعی است که نمی‌توان برای آن چارچوب و دامنه دقیقی مشخص کرد. در این دفترچه مسائل مختلفی از حوزه تولید و تهیه فیلم گرفته تا اکران داخلی، سینمای ملی، حضور جشنواره ای و...، گنجانده شده است. طبیعی است صحبت‌هایی که درباره این دفترچه بیان می‌شود، نیز در حد کلی گویی باشد. نمی‌توان به مهمان برنامه خرده گرفت که چرا مدام، از این شاخه به آن شاخه می‌پرد و حرف‌هایش علمی‌ و تخصصی نیست. وقتی موضوع بحث کلی انتخاب شده باشد، نمی‌توان انتظار اظهارنظرهای جزئی را داشت. با تغییر مجری «هفت»، می‌توان خیلی از این ضعف‌ها را برطرف کرد. در حوزه سینما و تلویزیون، افراد زیادی را داریم که هم اطلاعات خوبی دارند و هم از لحن و بیان دلنشینی برخوردارند. فردی چون «رضا رشیدپور» با اجرای مسلطش در برنامه «شب شیشه ای»، نشان داد که می‌تواند مهره قابل اتکایی برای این گونه برنامه‌ها باشد. او چند سال پیش، برنامه ای گفت وگومحور را اجرا کرد که با استقبال بالای مخاطبان مواجه شد. «شب شیشه ای» برنامه جریان سازی بود. حضور هر یک از مهمان‌ها، تا مدت‌ها می‌توانست خوراک صفحات هنری روزنامه‌ها و مجلات را فراهم کند. اما برنامه «هفت»، دقیقا برعکس عمل می‌کند. «هفت» دنباله رو اخبار و گزارش‌هایی است که چند روز پیشش، در مطبوعات چاپ شده اند.

 

ضمن این که خبرنگار «هفت»، بعضا سراغ اخباری می‌رود که بیان آن‌ها، برای مخاطب اهمیتی ندارد. واقعا برای مخاطب سینما چه اهمیتی دارد که صبح روز گذشته، در فلان جلسه صنفی فلان اتحادیه چه اتفاقی افتاده است؟ بیننده تلویزیونی دوست دارد ماجراهایی را بشنود که از ارزش‌های خبری «شهرت»، «درگیری و کشمکش»، برخوردار باشند.
علاوه بر این، آیتم خبری «هفت» باید با بخش‌های خبری یک برنامه رادیویی، تفاوت‌هایی داشته باشد. این که یک مجری بنشیند و رو به دوربین اخبار را از روی کاغذ بخواند، ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین تمهیدی است که به ذهن یک برنامه ساز می‌رسد. اخبار «نود» به این دلیل مورد توجه قرار گرفته است که صدای «مزدک میرزایی»، با تصاویر و نوشته‌هایی همراه می‌شود.

 

البته در «هفت» این اتفاق، در بخش «گزارش پشت صحنه» رخ می‌دهد. یعنی در این بخش «هفت» از یک برنامه رادیویی فاصله می‌گیرد و با نمایش اتفاقات پشت صحنه فیلم‌های در حال تولید، از جذابیت‌های بصری رسانه تلویزیون بهره می‌گیرد.
فریدون جیرانی مجری «هفت»، در این مدت نشان داده که با توجه به پیشینه حرفه ای‌اش، به کارگردان‌ها ارادت بیشتری دارد تا منتقدان. او در برنامه تلویزیونی «دو قدم مانده به صبح» با موضوع «رابطه منتقدان و فیلم سازان» نیز برنامه را به گونه ای اداره کرد که کفه ترازو، به نفع همکاران خودش یعنی کارگردان‌ها سنگین تر شود. البته باید این نکته را مد نظر قرار داد که اگر «فردوسی پور» خودش مربیگری یکی از تیم‌های لیگ برتری را به عهده داشت، به احتمال خیلی زیاد وضعیت «عادل بودن» را از دست می‌داد و از جاده «عدالت» خارج می‌شد.

 

«هفت» باید هم چون چتری باشد که تمام فیلم‌ها و اتفاقات ریز و درشت سینما را، زیر پوشش قرار دهد. نه این که در هر برنامه، به یکی دو فیلم و اتفاق خاص بپردازد.
آن‌هایی که تا این جای مطلب را خوانده اند، شاید برایشان این سوال پیش آمده است که چرا یک برنامه «فوتبالی» دارد با یک برنامه «سینمایی»، مورد مقایسه قرار می‌گیرد.

 

بله این نکته درست است که در جامعه ما، «فوتبال» نسبت به «سینما»، پدیده جذاب تری است و افراد بیشتری را می‌تواند گرد خودش جمع کند. اما از جذابیت «سینما» نیز نباید غافل شد. خیلی از نشریات خانوادگی یا جدی برای افزایش تیراژشان، به سراغ «مطالب سینمایی» می‌روند و اتفاقا جواب مثبت هم می‌گیرند. مشکل برنامه «هفت» این است که از همین حداقل جذابیت، نمی‌تواند استفاده کند. در حقیقت «هفت» فرصت نابی برای حضور سینما در تلویزیون است که با شکل اجرای کنونی اش، دارد از دست می‌رود.
ضمنا از یاد نبریم که «نود» یک برنامه استاندارد و محبوب است که با توجه به قدمت و سابقه موفقش، مورد توجه میلیون‌ها بیننده تلویزیونی می‌باشد. این برنامه با امکانات و محدودیت‌های صدا و سیمای ایران ساخته شده است و می‌تواند به عنوان یک الگوی موفق، مورد توجه بسیاری از برنامه‌های گفت وگومحور سیاسی، فرهنگی، هنری و اجتماعی قرار گیرد.

 

این که مدیران صدا و سیما بارها اعلام کرده اند باید در تلویزیون مان نسخه‌هایی مختلف از «نود» داشته باشیم، بیش از هر چیز نشان دهنده محبوبیت و موفقیت «نود اصلی و دست اول» است. اتحاد و نزدیکی دو رسانه «سینما» و «تلویزیون» را، باید به فال نیک گرفت. از یاد نبرده ایم که در سال‌های دور چالش بین این دو رسانه (مثلا در موضوع پخش نکردن تیزر برخی فیلم‌های سینمایی از تلویزیون)، چه لطماتی را به ساختار هر کدام وارد کرد. «هفت» هم می‌تواند مثل «نود» جذاب و تاثیرگذار باشد. اما به شرطی که دست اندرکارانش بخواهند اصول حرفه ای یک برنامه گفت وگو محور را، در برنامه‌شان رعایت کنند. در غیر این صورت، جز یک کلاف سردرگم چیز دیگری بیش نیست.

 

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ

منبع: khorasannews.com

 

مطالب پیشنهادی:

«هفت» جیرانی سه هفته پخش نمی‌شود

گفتگو با آزاده نامداری مجری جوان تلویزیون

 وقتی غذا دراماتیک می‌شود!

وقتی که مهدی مظلومی‌ سراغ کاری متفاوت می‌رود!