بسیاری از افراد موفق به هر مسئله ای یک رویکرد بسیار عقلی، و مثبت دارند و این بخشی از علت موفقیت آنان می باشد. با اینحال این افراد غالباً مسائل را از زاویه حس هیجانی، شهودی، خلاقانه، و یا منفی مورد توجه قرار نمی دهند. این میتواند بدانمعنی باشد که این افراد، مقاومت دربرابرتغییر را نادیده می گیرند، جهش های خلاقانه ای ایجاد نمی کنند، و ناتوان از ایجاد برنامه های مرتبط هستند.
به همین ترتیب افراد بدبین ممکن است بیش از حد در حالت دفاعی قرار داشته، و افرادیکه برای حل مسئله مقید به یک رویکرد منطقی باشند، شاید نتوانند خلاقیت خود را به کار گرفته یا ندای درونی خویش را بشنوند.
اگر با استفاده از تکنیک "شش طرز فکر" به مسئله نگاه کنید، آنگاه از تمامی این رویکردها برای به دست آوردن بهترین راه حل برای آن، استفاده کرده اید. تصمیمات و برنامه های شما شامل مجموعه ای از بلند پروازی، مهارت اجرائی، حساسیت، خلاقیت و برنامه ریزی به هم پیوسته، خواهد بود. این روش توسط "Edward de Bono" در کتاب" 6 Thinking Hats" ابداع گردیده است.
چگونه از این ابزار استفاده کنیم: برای استفاده از "شش طرز فکر" و به منظور بهبود کیفیت تصمیم گیری خود، به "نقش" های تصمیم گیری در هر یک از این موارد توجه کنید. هر طرز فکر یک سبک فکری است که در زیر به توضیح آن می پردازیم:
با این طرز فکر شما بر داده های موجود متمرکز خواهید شد. به اطلاعاتی که دارید توجه نمائید و ببینید که چه می توان از آن فهمید. به شکاف بین دانسته ها و نادانسته های خود توجه کنید، سعی نمائید این شکاف و فاصله را پر کنید و یا آن را به نحوی در محاسبات خود وارد نمائید. شما در اینجا به تحلیل روندها گذشته می پردازید و سعی می کنید از داده های تاریخی و سوابق، استنتاج کنید.
نقش قرمز:
با گرفتن این نقش، شما با استفاده از بصیرت، عکس العمل طبیعی به هنگام قرار گرفتن در خطر، و حس هیجانی خویش به مسئله نگاه خواهید کرد. همچنین سعی کنید در مورد اینکه چگونه دیگران در چنین شرایطی از خود عکس العمل نشان می دهند بیندیشید و تلاش کنید پاسخهای شهودی و نه استدلالی افرادی که از دلایل شما اطلاع کاملی ندارند را بفهمید.
نقش سیاه:
وقتی نقش سیاه را بر عهده می گیرید، بایستی همه چیز را بدبینانه، محتاطانه، و به حالت دفاعی، مورد بررسی و توجه قرار دهید. سعی کنید بفهمید چرا ممکن است این ایده ها و رویکردها کار نکنند و همه چیز خراب شود. این موضوع مهم است زیرا نقاط ضعف برنامه در مرحله عمل را، به تصویر می کشاند. بدینترتیب خواهید توانست این نقاط ضعف را کاهش داده ، رویکرد خود را مورد بازنگری قرار داده، و یا به تدارک برنامه های مرتبطی بپردازید که در هنگام بروز این مسائل به حل آنها کمک نماید. این نقش سیاه به شما کمک می کند تا برنامه های منسجم تر و پایدارتری را تهیه کنید.این روش همچنین به شما کمک می کند تا مخاطرات و نقاط ضعف مهم را قبل از به اجراء در آوردن برنامه، ملاحظه نمائید. نقش سیاه، یکی از قسمتهای بسیار مفید تکنیک "شش طرز فکر" می باشد بخصوص برای بسیاری از افراد موفق که به خوش بینی عادت کرده اند و اغلب مسائل پیش رو را مورد بی توجهی قرار می دهند، باعث می شود تا از قبل برای مسائل یک راه حل آماده داشته باشند.
نقش زرد:
در نقش زرد شما می توانید کلیه منافع یک تصمیم گیری و ارزشهای موجود در آن را مشاهده نمائید و فرصتهای حاصل از آن تصمیم گیری را تعیین کنید. نقش زرد به شما کمک می کند تا در شرایطی که اوضاع به نظر وخیم می رسد، به پیگیری و مداومت بپردازید.
نقش سبز:
نقش سبز به خلاقیت مربوط می شود. این نقش در شرایطی می تواند به کار آید که راه حل های خلاقانه برای یک مسئله مورد نیاز باشد. این یک روش رها سازی فکر است که در آن کمی نقادی از ایده ها وجود دارد. در اینجا تمامی ابزارهای خلاقیت را می توان به کار گرفت.
نقش آبی:
در این نقش به کنترل روند می پردازید. این نقش توسط گردانندگان و رؤسای جلسات به اجراء در می آید. در زمانی که هر کس حرف خودش را می زند می توان جلسه را به نقش سبز هدایت نمود. وقتیکه ارتباط برنامه ها مورد نیاز باشد ، می توان از آنان خواست تا نقش سیاه را بر عهده بگیرند و همینطور دیگر نقش ها با توجه به نیاز و هدایت و کنترل جلسه را می توان به اجراء در آورد.
شش طرز فکر را می توانید به صورت جمعی در جلسات و یا به صورت فردی توسط خودتان مورد استفاده قرار دهید. منافع حاصل از بکارگیری آن در جلسات را می توان در خنثی سازی عدم توافقهای احتمالی به هنگام مذاکرات افراد دارای سبک فکری متفاوت بر سر یک مسئله، مشاهده نمود.
رویکرد دیگر مشابه با شش طرز فکر وجود دارد که مسائل را از منظر حرفه های مختلف ( مانند پزشک، آرشیتکت، مدیر فروش) یا مشتریان گوناگون مورد بررسی قرار می دهد.
مدیر یک شرکت مالی در پی پاسخ به این سؤال است که آیا دستور ساخت یک ساختمان اداری جدید را صادر نماید یا نه؟ شرکت وی از نظر اقتصادی در شرایط روبه رشد و خوبی قرار دارد و فضاهای اداری به شدت رو به کاهش می باشند.وی تصمیم گرفته است که به عنوان بخشی از روند تصمیم گیری فوق از روش شش طرز فکر در طی یک جلسه برنامه ریزی استفاده نماید.
آنان با استفاده از نقش سفید، به تجزیه تحلیل داده ها ی موجود و بررسی روند فضای خالی اداری که شیب شدیداً رو به کاهشی را نشان می دهد، می پردازند. آنان پیش بینی می نمایند که با اتمام این ساختمان اداری، با کمبود بسیار شدید فضای اداری مواجه خواهند بود. پروژه های دولتی جاری نشانگر رشد ثابت لااقل در این دوره ساخت می باشد.
با نقش قرمز، برخی از مدیران به این می اندیشند که ساختمان پیشنهادی کاملاً زشت به نظر می رسد. آنان نگران هستند در عین اینکه این معماری بسیار از نظر هزینه ای دارای اثر بخشی بوده و اقتصادی می باشد ، اما افراد ممکن است دوست نداشته باشند تا در آن کار کنند.
آنان وقتی نقش سیاه را برعهده می گیرند نگران این مطلب می شوند که مبادا پروژه های دولتی غلط از آب در آید. اقتصاد ممکن است در شرف ورود به دوره رکود باشد که در اینصورت این ساختمان اداری برای یک دوره بلند مدت بدون استفاده باقی خواهد ماند و مورد استفاده قرار نخواهد گرفت. اگر ساختمان جذاب نباشد، آنگاه شرکت می تواند جای دیگری را با هزینه مشابه و معماری بهتر مورد استفاده قرار دهد.
شرکت با نقش زرد اینگونه می اندیشد که اگر اقتصاد با همین اوضاع خوب ادامه داشته باشد و پروژه ها صحیح به پیش برده شوند، شرکت به سود آوری بسیار بالائی خواهد رسید. اگر آنها شانس بیاورند ممکن است ساختمان را قبل از دوره بی رونقی بعدی به فروش رسانیده یا به مدت طولانی که تمام دوره رکود را پوشش دهد، به اجاره برسانند.
آنان با نقش سبز، به این گزینه فکر می کنند که آیا با تغییر طراحی و معماری ساختمان می توان آنجا را یه یک محیط کار جذاب تبدیل کرد؟ شاید بتوان از آن یک فضای اداری معتبر و با پرستیژ ایجاد نمود تا همه بخواهند آن را در هر شرایط اقتصادی اجاره نمایند. شاید آنها پول را به عنوان آخرین راه حل طی دوره ای کوتاه برای خرید برخی اموال با قیمت نازل در دوره رکود، سرمایه گذاری کنند.
نقش آبی توسط رئیس جلسه مورد استفاده قرار می گیرد تا استفاده از نقش های گوناگون را مدیریت نماید. رئیس جلسه ممکن است بخواهد دیگر اعضاء را در همان نقش قبلی نگاهدارد، یا آنان را از انتقاد نظرات دیگران منع نماید.
نکات مهم :
شش طرز فکر تکنیک خوبی برای دیدن اثرات یک تصمیم گیری در زوایای گوناگون می باشد. این تکنیک اجازه می دهد تا هیجانات و تردیدهای لازم که در غیر اینصورت ممکن بود تصمیم گیری را به یک روند کاملاً عقلانی مبدل نماید، به حساب آورده شوند. این تکنیک فرصت خلاقیت در تصمیم گیری را فراهم می آورد. این تکنیک همچنین کمک می کند تا به عنوان مثال افراد کاملاً بدبین با دیگر سناریوهای احتمالی مواجه شده و مثبت نگر و خلاق شوند.