کاریکاتور
ديوارهايي که قلقلکت مي دهند : در بخش موضوعي -پول- گاوي پستان هايش را به شير فروش فروخته و در ازايش پول گرفته است و حالا با خوشحالي؛ بطوري که جاي بخيه هايش دل آدم را مي سوزاند، در حال شمردن پول هاست...

پاهايت را به عرض شانه باز مي کني و يک قاب آن طرف تر؛ کنار هم جفت مي کني. تصويري جديد روبروي چشمانت ظاهر مي شود. اين بار هم حدود يک دقيقه اي را سکوت مي کني و به تصوير و داستانش خيره مي شوي. در اواخر دقيقه اول از خنده منفجر مي شوي و اوايل دقيقه دوم را به نگاه کردنِ دور و برت مي گذراني تا نکند آشنايي، آن طرف ها باشد و... دوباره قدم ها را بر مي داري تا تابلوي بعد...

پير مرد پشت سري ام بعد از گذشتن من از تابلو، با دقت زياد به آن خيره مي شود، تا شايد بفهمد چه بود که اينقدر بلند خنديدم. چند باري را امتحان کرد اما به گمانم نشد...

وقتي بيشتر از طنز نهفته در تصوير، از قدرت اثر و در نهايت جايگاه بلند و معتبر کاريکاتور کشورت دلت غنج برود؛ بايد بيشتر از اين حرف ها خوش حال به نظر برسي! ديوارهاي فرهنگستان صبا، آذر ماه 86 قاب هاي نه چندان کم هشتمين دوره دوسالانه کاريکاتور تهران را بر سينه خود آويزان کرده است تا چشم هاي زيادي را خيره کند به اين ديوارهاي خنده دار...

در اين دوسالانه بين المللي 5571 اثر از هنرمندان 85 کشور جهان به دبيرخانه ارسال شده بود که از ميان آنان، 650 کاريکاتور هم اکنون روي همين ديوارها به نمايش در آمده است. اين در حالي است که در اولين دوسالانه کاريکاتوري که به همت سيد مسعود شجاعي طباطبايي در سال 71 برگزار شده بود، 40 اثر به دبيرخانه ارسال شده بود و تنها 11 اثر به نمايشگاه راه يافته بود.

نمايشگاه در چهار بخش آزاد، موضوعي، چهره و کميک استريپ برگزار شده و موضوع بخش موضوعي نمايشگاه هم پول است.

 

کامبيز درمبخش، جواد عليزاده، بهرام عظيمي و توکا نيستاني داوران ايراني هشتمين دوسالانه کاريکاتور و فلوريان دوروکريهانا (روماني)، ادواردو باپتيستائو (برزيل) و اولگ گوتسول (بلاروس) داوران خارجي دوسالانه هستند. گفته شد که «وو جيانجون» کاريکاتوريست برجسته چيني هم به عنوان ميهمان ويژه در هشتمين دوسالانه کاريکاتور حضور خواهد داشت.

کاريکاتور و طنز مصور با لحني مودب و هنري، زبان به انتقاد مي گشايد. اما به گمان خيلي ها، کاريکاتور تنها مي تواند سياسي باشد يا اين وجه قضيه آنقدر در کشور ما پر رنگ است که ريشه به تيشه هويت کاريکاتور زده است. افول و کاهش نشريات کاريکاتوري و کادر خالي از کاريکاتور در گوشه صفحه مطبوعات متعدد و متنوع کشور به راحتي مذاق مخاطب رسانه هاي مکتوب را تلخ مي کند. چرا که کاريکاتورها تنها قرار نيست عامل خنده روي لبهاي مردم باشند؛ کاريکاتور صرفا يک نگاه هنري نيست، يا تنها يک رفتار شخصي. کاريکاتور ها جرياني مي توانند باشند از رويدادهاي متنوع کشور. تنبه هنرمندانه اي مي توانند باشند براي اهل سياست و فرهنگ و حتي عموم مردم...فرهنگي مي توانند به وجود آورند که شايد هدف از برگزاري چنين دوسالانه هايي مرهمي باشد براي اين فقدان.
 
پاواراتي و کاندوليزا رايس، از چهره هاي مورد علاقه کاريکاتوريست ها هستند. در بخش موضوعي -پول- گاوي پستان هايش را به شير فروش فروخته و در ازايش پول گرفته است و حالا با خوشحالي؛ بطوري که جاي بخيه هايش دل آدم را مي سوزاند، در حال شمردن پول ها است. کاريکاتوريستي لهستاني هم صحنه اي از يک الاغ سواري را به تصوير کشيده که مردي روي الاغي نشسته است و  هويجي را مقابل چشمان الاغ گرفته است تا ترغيب شود که حرکت کند؛ غافل از اينکه شيطاني  روي دوش هاي خودش نشسته است و با پول او را ترغيب به حرکت مي کند...

روبروي تابلويي مي ايستم و هر چه نگاه مي کنم چيزي از صفحه متمايل به خاکستري رنگ تابلو نمي فهمم. چند قدمي عقب و جلو مي روم و متوجه قيافه کاريکاتوري خودم در آينه مخصوص سالن مي شوم. قيافه ام از هر چهار طرف کش آمده است...فقط مي توانم سريع در حالي که نمي شود خنده را پنهان کرد، از کنار کاريکاتور خودم عبور کنم. 

اگر دنبال ايده هاي ناب و منحصر به فرد در نمايشگاه بگرديد، بيشتر آن را در اثرهاي ايراني و چيني پيدا مي کنيد. ايده هايي جالب که شايد دليل اصلي اش تازه بودن در جامعه است. و البته کاريکاتور ايراني بعد از 16 سال برگزاري دو سالانه حتما حرفي براي گفتن دارد و جايزه اي براي بردن، نه از اين خاطر که ميزبان است، از اين باب که لايق است.

نمايشگاه دو سالانه يک جهش تبليغاتي براي جمهوري اسلامي است. تا هنرمند ايراني شناخته شود و نقش سيد مسعود شجاعي طباطبايي هم در اين خيزش هنري انکار ناپذير است. شجاعي اي که دلش براي ايران و کاريکاتور ايران به شدت مي تپد.

 

سيد مهدي شجاعي کاريکاتور مي شود!

***

در حاشيه اين دوسالانه کيارش زندي، مدير مسئول فصلنامه تخصصي هنر «خط خطي» از سطح کيفي بالاي نمايشگاه مي گويد و نقدهايي دارد براي بهتر برگزار شدن اين دوسالانه. مي گويد اين دوسالانه مي تواند الگوهايي براي خود تعريف کند چرا که دوسالانه ما هنوز شبيه دوسالانه هاي خوب دنيا نيست. در حال حاضر کميته همايش، از دوسالانه حذف شده است. مي شود هم زمان با برگزاري دوسالانه، کتاب هايي را هم چاپ کرد. کتابهايي که پيشکسوتان و آثارشان را بشناسانيد و جوان تر ها را معرفي کنيد. در دوسالانه هايمان فضاي فستيوالي نداريم. و البته از مرعوب شدن نسبت به دنيا بيرون بياييم و شک نکنيم که اگر ايراني شايسته گرفتن جايزه است، بايد جايزه از آنِ او باشد.

***

اين دوسالانه تا 22 آذر ماه در فرهنگستان صبا، جنب سينما فلسطين پذيراي مخاطبان هنر ارتباط بدون حاشيه و کلام است. مطمئن باشيد هيچ کارت ورودي اي نمي خواهد و حتما شما نبايد کاريکاتوريست يا تصويرگر باشيد تا از اين نمايشگاه لذت ببريد. اين اتفاق شايد هر دوسال يک بار هم نصيب تان نشود، پس هشتمين دوسالانه را از دست ندهيد.