جزئیات ۳ پدیده نجومی ماه کامل آبی، ماه گرفتگی و ابرماه در یک شب
مهندس مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران:
شامگاه ۱۱ بهمن ماه جاری در تقویم فعالیتهای علمی کاربردی به عنوان یک روز خاص ثبت میشود. در این روز ماه کامل در شرایطی طلوع میکند که نه تنها به زمین نزدیک میشود و یک "ابر ماه" است، بلکه دومین ماه بدر در یک ماه میلادی است.
غربیها از این ماه به عنوان "ماه آبی" (Blue Moon) یاد میکنند. این ماه کامل یک ماه خونین با وجود ماه گرفتگی کامل در شامگاه این روز خواهد بود.کره ماه در ساعت ۱۲ و ۲۸ دقیقه روز سهشنبه، ۱۰ بهمن به کمترین فاصله خود با زمین میرسد و در فاصله ۳۵۸ هزار و ۹۹۴ کیلومتری زمین قرار خواهد داشت.
از آنجایی که در شامگاه ۱۱ بهمن، ماه کامل در وضعیتی طلوع میکند که کمترین فاصله با زمین را از روز گذشته داشته است، در نتیجه با ابرماهی مواجه هستیم که این ابر ماه سومین و آخرین ابرماه سال ۹۶ و دومین ابرماه سال ۲۰۱۸ است.
بومیان آمریکا در صورت وجود دو ماه کامل در یک ماه میلادی به دومین ماه بدر "ماه آبی" میگفتند. با توجه به فازهای ماه و شرایط تقویم میلادی، هر دو و هفت دهم سال یک بار ماه آبی میتواند تکرار شود و با توجه به اینکه در روزهای اول و سیویکم ژانویه ۲۰۱۸ دو ماه کامل داشته و داریم، به ابرماه ۱۱ بهمن ماه امسال "ابر ماه آبی" میگویند.
ماهگرفتگی در آسمان ۱۱ بهمن
نکته جالب دیگر ماه کامل در شامگاه روز چهارشنبه ۱۱ بهمن ماه این است که بعد از ۲ سال مردم ایران شاهد یک ماه گرفتگی کامل خواهند بود.این گرفت، متعلق به ساروس (دوره) ۱۲۴ و چهل و نهمین گرفت از ۷۴ گرفت این دوره است.
ماه در گرفت کلی به مدت یک ساعت و ۱۶ دقیقه در سایه زمین خواهد بود. با توجه به اینکه خورشید منبع نوری پراکنده محسوب میشود، در پشت زمین دو مخروط وجود دارد که یکی مخروط نیمسایه و دیگری مخروط سایه است، ماه در داخل مخروط نیمسایه قرار میگیرد و ماه در زمان خسوف بناچار باید از میان این دو مخروط عبور کند.
از سوی دیگر شکست نور خورشید در جو زمین و قرار داشتن نور قرمز خورشید در مخروط سایه، عامل خواهد شد تا ماه در گرفت کامل به رنگ سرخ دیده شود، از این رو به آن "ماه خونین"(Blood Moon) گفته میشود.
۳ پدیده نجومی در یک شب
با توجه به این مطالب در شامگاه ۱۱ بهمن ۳ واقعه همزمان "ماه کامل آبی"، "ابر ماه" و "ماه گرفتگی" کلی را شاهد هستیم و تمام ساکنان زمین که در وضعیت شب قرار داشته باشند، این وقایع را مشاهده خواهند کرد.
غربیها به رخداد چهارشنبه ۱۱ بهمن با عبارتSuper Blue Moon Eclipse میگویند و بعد از گذشت ۱۵۰ سال (یک و نیم قرن) این اولین "ماه آبی" است که برای برخی از ساکنان زمین در وضعیت گرفت قرار میگیرد. هرچند که در روز ۹ دی سال ۱۳۶۱ نیز ابرماهی با این شرایط در وضعیت خسوف قرار داشت، ولی برخی از ساکنان زمین از جمله ایران قادر به مشاهده آن واقعه نبودند که دلیل آن نیز زمان قرار گرفتن ماه در آسمان بوده است.
با توجه به اختلاف ساعت میان کشورهای مختلف جهان برخی از شهرها در روز اول فوریه برابر با ۱۲ بهمن، ماه کامل را مشاهده میکنند، بنابراین این ماه کامل برای آن شرایط "ماه کامل آبی" محسوب نمیشود، مانند شهر ملبورن استرالیا. ابر ماه آبی که در شرایط ماه گرفتگی قرار دارد، برای ساکنان شرق آسیا و شرق استرالیا قابل مشاهده خواهد بود.
در وضعیت ابر ماه، کره ماه حداکثر ۱۴ درصد بزرگتر و ۳۰ درصد درخشانتر از دیگر ماههای بدر خواهد بود. نکته جالب در سال ۹۶ این بود که در ۳ ماه متوالی آذر، دی و بهمن شاهد ۳ ابرماه بوده و هستیم.
گردآوری: گروه خبر سیمرغ
seemorgh.com/news
منبع:isna.ir