چند سالی است که کارتن خوابی در شهر زنجان به یکی از مشکلات عدیده مردم و در مقیاس بزرگ تر جامعه تبدیل شده است. این پدیده البته تنها مختص به استان زنجان نیست و به مراتب در استانهای دیگر و حتی در بعد وسیع تر در کلان شهرها این معضل اجتماعی دیده می شود.
به گزارش ایسنا، منطقه زنجان، این معضل البته با نزدیک شدن به فصل سرما بیش از پیش به چشم می خورد، به گونه ای که تاکنون در زنجان هیچ گونه اقدام خاصی جهت اسکان این افراد صورت نگرفته است و تنها برخی اقدامات مقطعی از سوی مسئولان، مسکنی برای این درد شده است. این در حالی است که در تهران، چندین سال است که مسئولین با احداث گرمخانه ها، به نوعی سعی در پوشش افراد کارتن خواب کرده اند و توانسته اند به صورت نصفه و نیمه قدمهایی در این راستا بردارند.
البته در برخی موارد نیز مشاهده شده است که این قبیل افراد برای فرار از سرمای کشنده و وحشتناک شبهای زمستانی زنجان، به مکانهای عمومی شهر از قبیل بیمارستانها و یا مراکز درمانی شبانه روزی پناه می برند که در این موارد نیز مسئولان این مراکز به ناچار و بنا به تکلیف خود، مجبور به بیرون راندن آنها از چنین مراکزی می شوند. به همین دلیل است که شیوع این پدیده در فصول سرد بیشتر از فصل های دیگر خود را نشان می دهد، چه در فصول گرم این پارک ها هستند که میزبان افراد کارتن خواب می شوند و کسی نیز نگرانی از این بابت به خود راه نمی دهد.
لازم به ذکر است این معضل هنوز در شهر زنجان همانند تکدی گری به مرحله بغرنج نرسیده و جز نماهای شهری نشده است. با این حال باید قبول کرد علیرغم اعلام بی اطلاعی برخی مسئولین، این معضل به کرات در شهر وجود دارد، به گونه ای که به هنگام غروب آفتاب و پس از خلوت شدن شهر، می توان این افراد را در نقاط مرکزی شهر دید که به دنبال محل مناسبی برای گذران شب هستند.
همچنین بارها مشاهده شده است که برخی محل های مناسب (البته از دید کارتن خواب ها) به نوعی صاحب اصلی پیدا کرده اند و همه نمی توانند شب را در این مکان ها بگذرانند، به عبارت دیگر افراد سرقفلی این مکان ها را از آن خود کرده اند و هیچ کس حق تعرض به آنها را ندارد.
با تمام این تفاسیر باید از مسئولین و متولیان امر پرسید که تاکنون چه اقداماتی در راستای ساماندهی کارتن خواب ها صورت گرفته است. آیا برای برطرف نمودن و یا حل کردن این معضل تدابیری اندشیده شده و یا همانند بسیاری مسائل دیگر، این قضیه نیز چندان جدی گرفته نمی شود.
اقدامات صورت گرفته، بایدها و نبایدها
در این زمینه معاون سیاسی- اجتماعی فرمانداری زنجان در گفتگو با ایسنا، در رابطه با ساماندهی کارتن خواب ها در فصل زمستان، می گوید: بر اساس دستورالعمل وزارت کشور باید هرچه سریعتر، اقدامات جدی در خصوص اسکان کارتن خواب ها و بی خانمان ها در استانهای مختلف کشور صورت بگیرد، به همین دلیل راه اندازی گرمخانه ها در همین راستا صورت می گیرد.
مسعود خوشنام تصریح می کند: در گذشته بارها شاهد این موضوع بوده ایم که افراد بی خانمان در کاروانسراها و انبارها بیتوته می کردند، اما در حال حاضر این اماکن از بین رفته اند. به همین دلیل این افراد مجبور به خوابیدن در پارک ها و کنار خیابان ها می شوند که این امر اصلاً پسندیده نیست.
خوشنام با بیان اینکه در گذشته هیچ اقدامی جهت رفاه حال این افراد در زنجان صورت نگرفته است، اظهار می کند: امسال مقرر شده است تا شهرداری ها یک واحد گرمخانه در محل مناسبی احداث و با امکانات در اختیار این افراد قرار دهند، اما هنوز اقدام خاصی را در این زمینه از سوی ارگانهای ذیربط شاهد نیستیم.
این مقام مسئول به آخرین سرشماری کارتن خواب ها در زنجان اشاره کرده و می گوید: طبق آمارگیری صورت گرفته، تعداد کارتن خواب دائمی در زنجان به کمتر از ۱۰ نفر می رسد که بر اساس تحقیقات صورت گرفته، برخی از این افراد، اختلالات روانی داشته و تعدادی نیز معتاد هستند.
وی تلفات سال های قبل کارتن خواب ها را در اثر سرما نامعلوم عنوان نموده و اظهار می دارد: مسلماً طی سال های گذشته تلفاتی در بین این افراد وجود داشته است، ولی به دلیل نامبهم بودن زوایای زندگی این افراد، آمار دقیقی نیز در این رابطه در دست نیست و حتی معتقدیم اگر امکانات مناسبی برای این افراد فراهم نشود، قطعاً در آینده با مشکلاتی در این زمینه مواجه خواهیم شد.
وی شهرداری را موظف به ارائه امکانات به این قشر دانسته و می گوید: استانداری و فرمانداری تنها ناظر بر عملکرد مجموعه شهرداری است و باید تمامی ارگانها در استان از گسترش این پدیده ناهنجار در شهر جلوگیری کنند.
این مقام مسئول یادآور می شود: امکان ریشه کنی کارتن خوابی به طور ریشه ای و قطعی در هیچ کجا وجود ندارد، بلکه باید سعی شود اثرات سوء این پدیده همچون شیوع برخی بیماری ها و اعتیاد به حداقل ممکن برسد.
خوشنام ورود بهزیستی به این مقوله را نیز خواستار شده و می گوید: مددکاران بهزیستی باید شرایط پذیرش برخی از این افراد را که از سوی خانواده هایشان طرد شده اند، فراهم کنند و به نوعی در بازگشت آنها به جامعه، تدابیر مناسبی بیندیشند.
شهرداری زمین مناسب ندارد
معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری زنجان نیز در این خصوص می گوید: طبق ابلاغیه فرمانداری، شهرداری موظف به احداث گرماخانه تا قبل از شروع فصل سرما برای کارتن خواب هاست.
سید اسماعیل موسوی تصریح می کند: با توجه به اینکه شهرداری تاکنون محل مناسبی را برای این کار پیدا نکرده است، مقرر شد تا شهرداری در یک نشست مشترک با بهزیستی و فرمانداری، این مشکل را هرچه سریعتر در دستور کار قرار دهد تا با انجام فعالیت هایی، کارتن خواب ها ساماندهی شوند.
وی شهرداری را موظف به ارائه خدمات به کارتن خواب ها عنوان می کند و می افزاید: کارتن خوابی جرم نیست، بلکه پدیده ای است که در اثر صنعتی شدن جوامع به وقوع پیوسته و باید با اقدامات حمایتی، این افراد را از صدمات به وجود آمده برای آنها مصون نگه داریم.
کارتن خوابی جرم نیست
از جمله موضوعات دیگری که در زمینه کارتن خوابی مطرح می شود، بحث جرم بودن یا نبودن کارتن خوابی است، به گونه ای که می توان طرح چنین بحث هایی را توپ در زمین حریف انداختن تلقی نمود. زیرا به نظر می رسد برخی با این ادعا سعی در شانه خالی کردن از بار مسئولیت خود در این زمینه دارند.
در همین زمینه یک جامعه شناس به ایسنا می گوید: کارتن خوابی به تنهایی و صرفاً جرم محسوب نمی شود، اما از آنجا که بسترهای مناسبی برای بروز جرم می باشد و جرائمی همچون ولگردی یا تکدی گری را به زعم برخی ها به همراه دارد، عمل نادرستی به حساب آمده و جرم تلقی می شود.
فاطمه میرمعزی با اشاره به مطلب فوق ادامه می دهد: کارتن خواب ها لزوماً مجرم نیستند، بلکه اینها افراد ناتوانی هستند که نیاز به توجه جامعه دارند. همچنین باید قبل از بروز اتفاقات ناگوار، این افراد توسط خیریه ها و نهادهای حمایتی ساماندهی شوند، به گونه ای که تنها اختصاص سرپناه برای آنها کافی است.
میرمعزی می گوید: از لحاظ باورهای جامعه شناختی، کارتن خوابی را زمانی اقدامی مجرمانه می دانیم که باعث ایجاد مزاحمت برای شهروندان و مردم شود، در غیر این صورت و در موارد عدم ایجاد ناهنجاری های اجتماعی، نمی توان صرفاً وجود افراد کارتن خواب را در جامعه دال بر گسترش پدیده های نامذموم و جرم در جامعه ای دانست.
این استاد دانشگاه با بیان این مطلب که کارتن خواب ها مسئولیت پذیر نیستند، اظهار می دارد: اشتغال این افراد در بسیاری از موارد امکانپذیر نیست، چرا که آنها تمایلی برای این کار ندارد و یا می توان گفت توان لازم در آنها برای انجام فعالیت های اجتماعی وجود ندارد. به همین دلیل باید برای پیشگیری از وقوع جرم در بین این افراد، اقدامات جدی تری صورت گیرد.
میرمعزی یادآور می شود: می توان گفت احداث گرمخانه مجهز برای این افراد کافی است و بهزیستی و کمیته امداد نیز تنها باید نیازهای مددکاری این افراد را تامین کنند.
وی تصریح می کند: تا چند سال قبل، کارتن خوابی یک پدیده و مشکل اجتماعی محسوب می شد و جالب اینکه این پدیده در فصول سرد سال خود را بیشتر نشان می داد و حتی با گرم شدن هوا همه چیز به فراموشی سپرده می شد که این مسئله خود مشکلات این قشر را دو چندان کرده بود و زمینه را برای بروز پدیده هایی همچون تکدی گری و در برخی موارد، فروش مواد مخدر مهیا کرده بود. اما در شهرهای بزرگ با احداث گرمخانه ها تا حدودی این معضل برطرف شده و در زنجان نیز باید این اقدام صورت بگیرد تا مشکلات شهری دو چندان نشود.
گرم خواب در گرمخانه ها
توانمندسازی افراد بی خانمان و خیابان خواب و ایجاد اشتغال برای آنها به عنوان راه حل ریشه ای را می توان راه حل نهایی برای ریشه کنی این پدیده نوظهور در جامعه دانست و البته برای جلوگیری از رشد و گسترش این معضل، ایجاد اشتغال برای بی خانمان ها ضروری است.
با توجه به این نکته که در زمان حاضر آمار دقیقی از کارتن خوابها و ریشه های اصلی ظهور این پدیده در جامعه در دست نیست، لازم است با بستر سازی قانونی و همکاری مناسب بین دستگاه های دولتی، خصوصی و سایر ارگان های مربوطه و استفاده از تجارب دیگر کشورها، هرچه زودتر اقدامی اساسی برای جلوگیری از این پدیده صورت گیرد.
به هر حال زمستان در راه است، هنوز چند هفته تا شب چله برای برنامه ریزی و ارائه طرح وقت داریم. هنوز هم می توان کاری کرد برای کسانی که روزی مثل من و تو در کنار شوفاژ خانه بر روی مبل راحتی اش لم داده و فارغ از سرمای بیرون چای گرم را مزه مزه می کرد.
به گزارش ایسنا، منطقه زنجان، این معضل البته با نزدیک شدن به فصل سرما بیش از پیش به چشم می خورد، به گونه ای که تاکنون در زنجان هیچ گونه اقدام خاصی جهت اسکان این افراد صورت نگرفته است و تنها برخی اقدامات مقطعی از سوی مسئولان، مسکنی برای این درد شده است. این در حالی است که در تهران، چندین سال است که مسئولین با احداث گرمخانه ها، به نوعی سعی در پوشش افراد کارتن خواب کرده اند و توانسته اند به صورت نصفه و نیمه قدمهایی در این راستا بردارند.
البته در برخی موارد نیز مشاهده شده است که این قبیل افراد برای فرار از سرمای کشنده و وحشتناک شبهای زمستانی زنجان، به مکانهای عمومی شهر از قبیل بیمارستانها و یا مراکز درمانی شبانه روزی پناه می برند که در این موارد نیز مسئولان این مراکز به ناچار و بنا به تکلیف خود، مجبور به بیرون راندن آنها از چنین مراکزی می شوند. به همین دلیل است که شیوع این پدیده در فصول سرد بیشتر از فصل های دیگر خود را نشان می دهد، چه در فصول گرم این پارک ها هستند که میزبان افراد کارتن خواب می شوند و کسی نیز نگرانی از این بابت به خود راه نمی دهد.
لازم به ذکر است این معضل هنوز در شهر زنجان همانند تکدی گری به مرحله بغرنج نرسیده و جز نماهای شهری نشده است. با این حال باید قبول کرد علیرغم اعلام بی اطلاعی برخی مسئولین، این معضل به کرات در شهر وجود دارد، به گونه ای که به هنگام غروب آفتاب و پس از خلوت شدن شهر، می توان این افراد را در نقاط مرکزی شهر دید که به دنبال محل مناسبی برای گذران شب هستند.
همچنین بارها مشاهده شده است که برخی محل های مناسب (البته از دید کارتن خواب ها) به نوعی صاحب اصلی پیدا کرده اند و همه نمی توانند شب را در این مکان ها بگذرانند، به عبارت دیگر افراد سرقفلی این مکان ها را از آن خود کرده اند و هیچ کس حق تعرض به آنها را ندارد.
با تمام این تفاسیر باید از مسئولین و متولیان امر پرسید که تاکنون چه اقداماتی در راستای ساماندهی کارتن خواب ها صورت گرفته است. آیا برای برطرف نمودن و یا حل کردن این معضل تدابیری اندشیده شده و یا همانند بسیاری مسائل دیگر، این قضیه نیز چندان جدی گرفته نمی شود.
اقدامات صورت گرفته، بایدها و نبایدها
در این زمینه معاون سیاسی- اجتماعی فرمانداری زنجان در گفتگو با ایسنا، در رابطه با ساماندهی کارتن خواب ها در فصل زمستان، می گوید: بر اساس دستورالعمل وزارت کشور باید هرچه سریعتر، اقدامات جدی در خصوص اسکان کارتن خواب ها و بی خانمان ها در استانهای مختلف کشور صورت بگیرد، به همین دلیل راه اندازی گرمخانه ها در همین راستا صورت می گیرد.
مسعود خوشنام تصریح می کند: در گذشته بارها شاهد این موضوع بوده ایم که افراد بی خانمان در کاروانسراها و انبارها بیتوته می کردند، اما در حال حاضر این اماکن از بین رفته اند. به همین دلیل این افراد مجبور به خوابیدن در پارک ها و کنار خیابان ها می شوند که این امر اصلاً پسندیده نیست.
خوشنام با بیان اینکه در گذشته هیچ اقدامی جهت رفاه حال این افراد در زنجان صورت نگرفته است، اظهار می کند: امسال مقرر شده است تا شهرداری ها یک واحد گرمخانه در محل مناسبی احداث و با امکانات در اختیار این افراد قرار دهند، اما هنوز اقدام خاصی را در این زمینه از سوی ارگانهای ذیربط شاهد نیستیم.
این مقام مسئول به آخرین سرشماری کارتن خواب ها در زنجان اشاره کرده و می گوید: طبق آمارگیری صورت گرفته، تعداد کارتن خواب دائمی در زنجان به کمتر از ۱۰ نفر می رسد که بر اساس تحقیقات صورت گرفته، برخی از این افراد، اختلالات روانی داشته و تعدادی نیز معتاد هستند.
وی تلفات سال های قبل کارتن خواب ها را در اثر سرما نامعلوم عنوان نموده و اظهار می دارد: مسلماً طی سال های گذشته تلفاتی در بین این افراد وجود داشته است، ولی به دلیل نامبهم بودن زوایای زندگی این افراد، آمار دقیقی نیز در این رابطه در دست نیست و حتی معتقدیم اگر امکانات مناسبی برای این افراد فراهم نشود، قطعاً در آینده با مشکلاتی در این زمینه مواجه خواهیم شد.
وی شهرداری را موظف به ارائه امکانات به این قشر دانسته و می گوید: استانداری و فرمانداری تنها ناظر بر عملکرد مجموعه شهرداری است و باید تمامی ارگانها در استان از گسترش این پدیده ناهنجار در شهر جلوگیری کنند.
این مقام مسئول یادآور می شود: امکان ریشه کنی کارتن خوابی به طور ریشه ای و قطعی در هیچ کجا وجود ندارد، بلکه باید سعی شود اثرات سوء این پدیده همچون شیوع برخی بیماری ها و اعتیاد به حداقل ممکن برسد.
خوشنام ورود بهزیستی به این مقوله را نیز خواستار شده و می گوید: مددکاران بهزیستی باید شرایط پذیرش برخی از این افراد را که از سوی خانواده هایشان طرد شده اند، فراهم کنند و به نوعی در بازگشت آنها به جامعه، تدابیر مناسبی بیندیشند.
شهرداری زمین مناسب ندارد
معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری زنجان نیز در این خصوص می گوید: طبق ابلاغیه فرمانداری، شهرداری موظف به احداث گرماخانه تا قبل از شروع فصل سرما برای کارتن خواب هاست.
سید اسماعیل موسوی تصریح می کند: با توجه به اینکه شهرداری تاکنون محل مناسبی را برای این کار پیدا نکرده است، مقرر شد تا شهرداری در یک نشست مشترک با بهزیستی و فرمانداری، این مشکل را هرچه سریعتر در دستور کار قرار دهد تا با انجام فعالیت هایی، کارتن خواب ها ساماندهی شوند.
وی شهرداری را موظف به ارائه خدمات به کارتن خواب ها عنوان می کند و می افزاید: کارتن خوابی جرم نیست، بلکه پدیده ای است که در اثر صنعتی شدن جوامع به وقوع پیوسته و باید با اقدامات حمایتی، این افراد را از صدمات به وجود آمده برای آنها مصون نگه داریم.
کارتن خوابی جرم نیست
از جمله موضوعات دیگری که در زمینه کارتن خوابی مطرح می شود، بحث جرم بودن یا نبودن کارتن خوابی است، به گونه ای که می توان طرح چنین بحث هایی را توپ در زمین حریف انداختن تلقی نمود. زیرا به نظر می رسد برخی با این ادعا سعی در شانه خالی کردن از بار مسئولیت خود در این زمینه دارند.
در همین زمینه یک جامعه شناس به ایسنا می گوید: کارتن خوابی به تنهایی و صرفاً جرم محسوب نمی شود، اما از آنجا که بسترهای مناسبی برای بروز جرم می باشد و جرائمی همچون ولگردی یا تکدی گری را به زعم برخی ها به همراه دارد، عمل نادرستی به حساب آمده و جرم تلقی می شود.
فاطمه میرمعزی با اشاره به مطلب فوق ادامه می دهد: کارتن خواب ها لزوماً مجرم نیستند، بلکه اینها افراد ناتوانی هستند که نیاز به توجه جامعه دارند. همچنین باید قبل از بروز اتفاقات ناگوار، این افراد توسط خیریه ها و نهادهای حمایتی ساماندهی شوند، به گونه ای که تنها اختصاص سرپناه برای آنها کافی است.
میرمعزی می گوید: از لحاظ باورهای جامعه شناختی، کارتن خوابی را زمانی اقدامی مجرمانه می دانیم که باعث ایجاد مزاحمت برای شهروندان و مردم شود، در غیر این صورت و در موارد عدم ایجاد ناهنجاری های اجتماعی، نمی توان صرفاً وجود افراد کارتن خواب را در جامعه دال بر گسترش پدیده های نامذموم و جرم در جامعه ای دانست.
این استاد دانشگاه با بیان این مطلب که کارتن خواب ها مسئولیت پذیر نیستند، اظهار می دارد: اشتغال این افراد در بسیاری از موارد امکانپذیر نیست، چرا که آنها تمایلی برای این کار ندارد و یا می توان گفت توان لازم در آنها برای انجام فعالیت های اجتماعی وجود ندارد. به همین دلیل باید برای پیشگیری از وقوع جرم در بین این افراد، اقدامات جدی تری صورت گیرد.
میرمعزی یادآور می شود: می توان گفت احداث گرمخانه مجهز برای این افراد کافی است و بهزیستی و کمیته امداد نیز تنها باید نیازهای مددکاری این افراد را تامین کنند.
وی تصریح می کند: تا چند سال قبل، کارتن خوابی یک پدیده و مشکل اجتماعی محسوب می شد و جالب اینکه این پدیده در فصول سرد سال خود را بیشتر نشان می داد و حتی با گرم شدن هوا همه چیز به فراموشی سپرده می شد که این مسئله خود مشکلات این قشر را دو چندان کرده بود و زمینه را برای بروز پدیده هایی همچون تکدی گری و در برخی موارد، فروش مواد مخدر مهیا کرده بود. اما در شهرهای بزرگ با احداث گرمخانه ها تا حدودی این معضل برطرف شده و در زنجان نیز باید این اقدام صورت بگیرد تا مشکلات شهری دو چندان نشود.
گرم خواب در گرمخانه ها
توانمندسازی افراد بی خانمان و خیابان خواب و ایجاد اشتغال برای آنها به عنوان راه حل ریشه ای را می توان راه حل نهایی برای ریشه کنی این پدیده نوظهور در جامعه دانست و البته برای جلوگیری از رشد و گسترش این معضل، ایجاد اشتغال برای بی خانمان ها ضروری است.
با توجه به این نکته که در زمان حاضر آمار دقیقی از کارتن خوابها و ریشه های اصلی ظهور این پدیده در جامعه در دست نیست، لازم است با بستر سازی قانونی و همکاری مناسب بین دستگاه های دولتی، خصوصی و سایر ارگان های مربوطه و استفاده از تجارب دیگر کشورها، هرچه زودتر اقدامی اساسی برای جلوگیری از این پدیده صورت گیرد.
به هر حال زمستان در راه است، هنوز چند هفته تا شب چله برای برنامه ریزی و ارائه طرح وقت داریم. هنوز هم می توان کاری کرد برای کسانی که روزی مثل من و تو در کنار شوفاژ خانه بر روی مبل راحتی اش لم داده و فارغ از سرمای بیرون چای گرم را مزه مزه می کرد.
گردآوری: گروه خبری سیمرغ
www.seemorgh.com/news
منبع:isna.ir