نگاهی به بخش بهترین انیمیشن‌های سال و حاشیه‌های آن در جایزه سالانه اسکار

در جستجوی تجربه‌های تازه
 آكادمی اسكار در هر دوره برگزاری خود سعی می‌كند تعدادی از نام‌ها و فیلم‌های خارجی و غیرانگلیسی‌زبان را هم در رشته‌های مختلف و اصلی نامزد دریافت جایزه كند.
 
این موضوع در مورد انتخاب بهترین انیمیشن سال هم صدق می‌كند و هر سال چند محصول انیمیشن غیرآمریكایی در كنار انیمیشن‌های پرفروش و پرسروصدا، نامزد دریافت جایزه می‌شود. مطلب تحلیلی زیر تلاش می‌كند تا از زاویه تازه‌ای به بحث درباره رشته انیمیشن اسكار بپردازد.

بزرگان سینما در رقابت انیمیشن‌ها
منتقدان سینمایی عقیده دارند فرار شخصیت‌های محوری قصه فیلم‌های سینمایی، همیشه پاداش‌های خوبی برای آنها و كارگردانان فیلم‌هایشان دارد. حالا كه چشم‌ها در دنیای سینما به مراسم پیش‌روی اسكار دوخته شده، ‌بخش انیمیشن آن اهمیت خاصی پیدا كرده و منتقدان و تحلیلگران سینمایی درباره‌ آن صحبت‌های زیادی می‌كنند. طبق معمول بحث‌هایی كه مطرح می‌شود، دیدگاه‌های  متعدد و متنوعی را پیش می‌كشد. آنچه امسال اهمیت ویژه‌ای پیدا كرده، حضور نام‌ها و فیلم‌های مهم در بخش انیمیشنی اسكار است. از بین 5 فیلم انیمیشنی كه رقبای اصلی یكدیگر در مراسم جوایز اسكار در ماه آینده است، 3 تای آنها را كمپانی‌های بزرگ فیلمسازی تهیه كرده‌اند. منظور فیلم‌های «رانگو»، «گربه چكمه‌پوش» و «پاندای كونگ‌فوكار» هستند. 2تای دیگر «گربه‌ای در پاریس» و رومانس جازگونه كوبایی «چیكو و ریتا» محصولاتی خارجی و غیرآمریكایی به شمار می‌روند كه به دلیل قابلیت‌های بالای تكنیكی و موضوعی، توانسته‌اند وارد دور رقابت‌های رشته انیمیشن اسكار شوند. شركت فیلمسازی جی كیدز/ لوما فیلمز، تهیه‌كننده چیكو و ریتا یك شركت مستقل و كوچك فیلمسازی است كه چند سال است بی‌سروصدا مشغول تولید محصولاتی است كه به صورت آثار موفق و منتقد‌پسند چند سال اخیر دنیای سینما درآمده‌اند.

جشنواره‌ای برای انیمیشن
زمانی كه چند سال قبل «اریك بكمن» شركت جی كیدز را تاسیس و فعالیت‌های هنری خود را شروع كرد، اعتبارگیری از آكادمی اسكار و نامزد شدن در یكی از رشته‌های اصلی آن، اصلا جزو برنامه‌ها و كارهای آن به شمار نمی‌رفت. برعكس، وی فقط در تلاش بود تا دست به تولید یكسری كارتون موفق و غیرمتعارف بزند و امكان نمایش عمومی آن دسته از انیمیشن‌هایی را در آمریكای شمالی فراهم كند كه به صورت معمول، امكان اكران عمومی در این محل را پیدا نمی‌كند.
اریك بكمن بخوبی می‌دانست در دنیای عرضه و تقاضا و تسلط كمپانی‌های بزرگ فیلمسازی به جریان توزیع و نمایش فیلم‌ها، محصولات مستقل و غیراستودیویی به سختی می‌توانند راه خود را روی پرده سینماها (آن هم در یك سطح وسیع)‌ پیدا كنند. بكمن در عین حال موسس جشنواره فیلم كودكان ـ كه در شهر نیویورك برگزار می‌شود ـ نیز هست.
به گفته بكمن: «یك روز صبح كه از خواب بلند شدم، نگاهی به روزنامه‌های صبح انداختم و تمامی صفحات آن را به دقت زیر و رو كردم. نام تمام فیلم‌هایی را كه سینماهای نیویورك نمایش می‌دادند مرور كردم و متوجه شدم در بین 90 تا 100 فیلمی كه روی پرده سینماهاست، فقط یك فیلم برای كودكان و نوجوانان وجود دارد. به نظرم این یك اشتباه بود و یك جای كار می‌لنگید. چرا فیلمی برای بچه‌ها وجود ندارد و آنها برای تماشای محصولات خود باید به كجا بروند؟»
در واكنش به این مساله بود كه بكمن (كسی كه قبل از آن به عنوان مشاور در یك كمپانی تبلیغاتی بین‌المللی كار می‌كرد)‌ در سال 1997 دست به تاسیس جشنواره فیلم كودكان نیویورك زد. او می‌خواست وضعیت اكران عمومی فیلم‌های كودكان و نوجوانان را تا حدودی سر و سامان بدهد. با این كار وی یكی از بزرگ‌ترین جشنواره‌های فیلم را خلق كرد كه تمركز آن روی قشر كودك و نوجوان است.
استقبال خانواده‌ها از این جشنواره نشان داد كه هم پدر و مادرها و هم بچه‌ها، به دنبال فیلم‌هایی هستند كه در كنار سرگرم كردن آنها حرف‌هایی هم برای گفتن داشته باشد و آموزش‌های فرهنگی، اجتماعی و فردی را به صورت غیرمستقیم و تصویری به آنها ارائه كند. جشنواره فوق هر سال حدود 20 هزار تماشاچی را جذب خود می‌كند كه رقم بسیار بالایی برای یك جشنواره فیلم كودك و نوجوان به شمار می‌رود. رسانه‌های گروهی می‌نویسند با وجود سعی و تلاش فراوان بكمن و نمایش هزاران فیلم در این جشنواره، او هنوز نتوانسته به بسیاری از خواسته‌ها و رویاهایش جامه عمل بپوشاند. یكی از این رویاها، فراهم كردن شرایط لازم برای اكران عمومی و گسترده این فیلم‌ها در زنجیره‌های سینمایی آمریكای شمالی است.

تماشاچی بیشتر انگیزه تهیه‌کنندگان
براساس گزارش‌های منتشر شده، به استثنای شركت سونی كه تا به حال انیمیشن‌های مستقلی مثل «تصویرساز» و تعدادی فیلم زنده غیرمتعارف داخلی و بین‌المللی را در سینماهای آمریكا اكران عمومی كرده، تعداد بسیار اندكی از كمپانی‌ها و شركت‌های بزرگ تولید و توزیع فیلم، از خودشان رغبتی برای نمایش عمومی محصولات زنده و انیمیشنی مستقل و غیرمتعارف خارجی‌زبان در كشور آمریكا نشان می‌دهند. به همین دلیل بود كه بكمن در سال 2009 شركت فیلمسازی جی‌كیدز را تاسیس كرد تا بتواند گنجینه بزرگ بین‌المللی كودك و نوجوان را نجات دهد و خانواده‌های آمریكایی را با محصولات مستقل و غیرمتعارف خارجی آشنا كند. زمانی كه فیلمی سینمایی با بودجه‌ای محدود و مقبول تولید شود، حتی یك اكران عمومی محدود هم می‌تواند به فروش آن كمك كند، اما برای تهیه‌كنندگان مستقل سینما، مهم‌ترین نكته جذب بیشتر تماشاچی برای ارتباط‌گیری با فیلم است و نه یك فروش بالا و هیجان‌انگیز.
در قدم بعدی، شركت جی كیدز فیلم «سیتا آهنگ بلوز را می‌خواند» را تهیه و توزیع كرد كه نینا پالای كارگردان آن بود. پس از آزمایشی كه این شركت با این دو فیلم انجام داد، جی كیدز خودش را رودرروی نقدهای بسیار مثبت منتقدان و استقبال بالای جشنواره‌های بین‌المللی دید. طبیعی است كه چنین چیزی برای دوستداران سینمای مستقل بسیار خوشایند بوده است. در سال 2010 انیمیشن اروپایی «راز كل‌ها» اثر تام مور نمایش موفقیت‌آمیزی در سینماهای آمریكا داشت و توانست نامزد دریافت جایزه اسكار بهترین انیمیشن سال هم شود. بكمن این انیمیشن را سال 2009 در جشنواره فیلم كودك و نوجوان خود نمایش داد.
منتقدان سینمایی به آن دسته از شركت‌های مستقل فیلمسازی كه محصولات غیرمتعارف را تهیه و توزیع می‌كنند، لقب «پدرخوانده یتیمان» داده‌اند و می‌گویند آنها با این كار خود، لطف بزرگی به این نوع سینما ـ كه بی‌پناه و تنهاست ـ می‌كنند. شركت جی‌كیدز با چنین تشویق‌هایی، در ماه مارس اقدام به نمایش عمومی «میا و میگو» كرد. این فیلم در سال 2009 جایزه بهترین فیلم انیمیشن جوایز فیلم اروپا (ملقب به اسكار اروپایی)‌ را دریافت كرده بود، اما با این حال، این انیمیشن شانس و فرصت حضور در رقابت‌های اسكاری را پیدا نكرد. اواخر سال بود كه جی كیدز امتیاز پخش آمریكایی هر دو كارتون گربه‌ای در پاریس و چیكو و ریتا را به دست آورد. چیكو و ریتا،10 فوریه در آمریكا اكران عمومی شد. این انیمیشن تا به حال در چندین جشنواره مهم بین‌المللی به نمایش درآمده و با نقدهای مثبت منتقدان سینمایی همراه بوده است. قصه فیلم حال و هوایی حماسی دارد و عشق یك پیانیست كوبایی را در سال‌های قبل از پیروزی انقلاب سال 1959 كوبا در شهر هاوانا به تصویر می‌كشد.
ژاك رمی زیرار، تهیه‌كننده گربه‌ای در پاریس (كه تهیه‌كننده «میا و میگو» هم بوده است)‌ از مسوولان شركت جی كیدز درخواست كرد بخش‌هایی از این انیمیشن در جریان اكران عمومی یكی از محصولات كارتونی شركت كامپیوتری پیكسار به نمایش درآید تا تماشاگران علاقه‌مند بهتر و بیشتر در جریان نمایش عمومی قریب‌الوقوع آن قرار گیرند. كسانی كه موفق به تماشای اكران 10 دقیقه از گربه‌ای در پاریس شدند، بشدت شوكه شدند و تبلیغات وسیعی برای اكران عمومی آن به راه افتاد. نسخه كامل فیلم اولین بار در جشنواره بین‌المللی فیلم برلین به نمایش درآمد. به گفته مسوولان جشنواره، این فیلم به صورت پرفروش‌ترین محصول بازار فیلم جشنواره در كل تاریخ آن درآمد. نمایش عمومی فیلم در پاریس با استقبال بالا و گسترده تماشاگران فرانسوی همراه بود و شركت جی كیدز قصد دارد آن را تابستان آینده در سطح وسیعی در آمریكای شمالی اكران عمومی كند. تحلیلگران اقتصادی سینما عقیده دارند این انیمیشن، یكی از كارهای موفق و پرفروش فصل تابستان خواهد بود.

والت‌دیزنی از نوع ژاپنی
شركت جی كیدز اولین شركت مستقل فیلمسازی و فعال در زمینه تولید فیلم‌های انیمیشن است كه تا به حال توانسته 3 محصول خود را نامزد دریافت جایزه اسكار كند. به همین دلیل بكمن و همكارانش قصد دارند روی تولید و پخش همین نوع از انیمیشن‌های باكیفیت، دوست داشتنی و روشنفكرانه تمركز كنند. تازه‌ترین اقدام هنری این شركت امضای قرارداد همكاری مشترك با استودیوی قدیمی ژاپنی گیبهی است. به این ترتیب، جی كیدز طی یكی دو سال آینده 13 انیمیشن تولید شده توسط این استودیو را در آمریكا اكران عمومی خواهد كرد. در بین این فیلم‌ها می‌توان نام‌هایی معروف مثل «شاهزاده مونونوكه» و «همسایه‌ام نوتورو» را پیدا كرد. یكی از معروف‌ترین انیمیشن‌های استودیوی گیبهی كه شهرت بین‌المللی دارد «شهر ارواح» ساخته‌ هایائو میازاكی است كه دوباره توسط شركت جی‌ كیدز در آمریكا اكران عمومی خواهد شد. این فیلم در ژاپن بیش از 100 میلیون دلار فروش كرد و توانست در سال 2003 اسكار بهترین انیمیشن‌ سال را از آن خود كند. از میازاكی به عنوان والت‌دیزنی ژاپن و پدر انیمیشن این كشور آسیایی اسم می‌برند. كمپانی والت‌دیزنی هم در یك اقدام غیرمعمول، طی سال‌های قبل 2 انیمیشن دیگر میازاكی «پونیو» و «قلعه متحرك هاول» را در آمریكا پخش عمومی كرده است. هر دو فیلم نامزد دریافت اسكار بهترین انیمیشن سال هم بوده‌اند. بكمن بر این باور است كه باید از انیماتورهای بین‌المللی و سینمای انیمیشن كشورهای مختلف حمایت كرد، حالا می‌خواهد این انیماتور هنرمند سرشناسی مثل هایائو میازاكی موسس استودیوی گیبهی باشد یا یك انیماتور ناشناس و تازه‌كار بكمن با لحنی كه رضایت از آن هویداست، می‌گوید: «آنچه ما را به جلو می‌راند این است كه فضایی برای سینمای انیمیشن در تمام زمینه‌های آن فراهم كنیم. ما می‌دانیم تماشاگران آمریكایی هم مثل تماشاگران دیگر نقاط جهان، نیازمند تماشای این‌گونه فیلم‌های انیمیشن هستند و سعی ما این است كه زمینه این كار را برای هر دو طرف فراهم كنیم.»