ابراهیم حاتمیكیا گفت: تصور ابتدایی من این بود كه هنجار در جامعه ما ضد سقط جنین و ضدهنجار سقط جنین است، اما در تحقیقات متأسفانه نتیجه برعكس بود.
«ابراهیم حاتمیكیا»، دستاندركاران و بازیگران فیلم «دعوت»، در نشست امروز خود با خبرنگاران سینمایی، به پرسشهای آنها پیرامون فیلم «دعوت» پاسخ گفتند.
بنا بر این گزارش، شكلگیری «دعوت» اوائل سال 86 اتفاق افتاد كه موضوع سقط جنین برایمان مسأله شد و تصمیم گرفتیم یك گروه 4-5 نفره تحقیق (كه همه از كسانی بودند كه در مطبوعات و گروههای پژوهشی فعال بودند) به سرپرستی «رویا كریمیمجد» را تشكیل دهیم كه در این گروه تحقیقات میدانی، بحث حقوقی، اجتماعی، آمارها و تحقیق در زمینه مسائل مختلف انجام شد.
بنا بر این گزارش، شكلگیری «دعوت» اوائل سال 86 اتفاق افتاد كه موضوع سقط جنین برایمان مسأله شد و تصمیم گرفتیم یك گروه 4-5 نفره تحقیق (كه همه از كسانی بودند كه در مطبوعات و گروههای پژوهشی فعال بودند) به سرپرستی «رویا كریمیمجد» را تشكیل دهیم كه در این گروه تحقیقات میدانی، بحث حقوقی، اجتماعی، آمارها و تحقیق در زمینه مسائل مختلف انجام شد.
* تصور ابتدایی من این بود كه هنجار در جامعه ما ضد سقطجنین است
وی افزود: تصور ابتدایی من این بود كه هنجار در جامعه ما ضد سقط جنین و ضدهنجار سقط جنین است، اما در تحقیقات متأسفانه این برعكس بود و به شكلی، وضعیت غمانگیزی دارد چرا كه در تمام اقشار جامعه، قبح این قضیه به دلیل قواعد و قوانین 52گانه پزشكی كه اجازه سقط جنین را میدهند، از بین رفته و راه برایش باز شده است.
حاتمیكیا گفت: من دلم میخواست با «دعوت» در این مبحث حرفی داشته باشم. پس به سراغ خاطرات افراد در جامعه رفتیم، به صورت تصادفی آنها را انتخاب كردیم و به طیفی از آدمهای مختلف به لحاظ طبقات جامعه و سن و سال رسیدیم و در نهایت، به قصههای مختلف و طرحهای اولیه رسیدیم. از این به بعد بود كه خانم «چیستا یثربی»، قرار شد به عنوان مشاور در كنار گروه باشد، ولی بعد از آن با توجه به همخوانی نگاهمان نسبت به سقط جنین، تصمیم گرفتم قلم را در دست دوستان بسپارم.
وی افزود: تصور ابتدایی من این بود كه هنجار در جامعه ما ضد سقط جنین و ضدهنجار سقط جنین است، اما در تحقیقات متأسفانه این برعكس بود و به شكلی، وضعیت غمانگیزی دارد چرا كه در تمام اقشار جامعه، قبح این قضیه به دلیل قواعد و قوانین 52گانه پزشكی كه اجازه سقط جنین را میدهند، از بین رفته و راه برایش باز شده است.
حاتمیكیا گفت: من دلم میخواست با «دعوت» در این مبحث حرفی داشته باشم. پس به سراغ خاطرات افراد در جامعه رفتیم، به صورت تصادفی آنها را انتخاب كردیم و به طیفی از آدمهای مختلف به لحاظ طبقات جامعه و سن و سال رسیدیم و در نهایت، به قصههای مختلف و طرحهای اولیه رسیدیم. از این به بعد بود كه خانم «چیستا یثربی»، قرار شد به عنوان مشاور در كنار گروه باشد، ولی بعد از آن با توجه به همخوانی نگاهمان نسبت به سقط جنین، تصمیم گرفتم قلم را در دست دوستان بسپارم.
* نمیخواستم «دعوت» فیلمی كمجان باشد
وی ادامه داد: فكر میكردم یك قصهای نوشته شود كه در مورد یك خانواده است ولی بعد احساس كردم كه با این اوصاف، نمیتوانم گستردگی موضوع را طرح كنم و فیلمنامه با این شكل كمجان میشود. به همین خاطر تصمیم گرفتم چند زوج را انتخاب كنم كه این شیوه در ساختمان و ساختار برخی فیلمهای سینمای روز (كه چند موضوع و چند شخصیت را دست میگیرند) مطرح است و نمونههای خارجی آنها مثل «تصادف» و «21 گرم» را دیدهایم كه من آنها را دوست داشتهام و تصورم این بود كه میتوانم در این جهت حركت كنم اما با ورود به بازیهای وسیع و پیچوتابهای فیلمنامهای، از خود موضوع غافل نشوم.
حاتمیكیا ادامه داد: به همین خاطر سعی كردم این زوجها را به صورت مستقل پرداخت كنم. در ابتدا در فیلمنامه 7 شخصیت بود كه به 6 شخصیت و در تدوین به 5 خانواده رسیدیم كه از همه طبقات جامعه بودند.
كارگردان «آژانس شیشهای» گفت: «دعوت» با وجود بازیگران متنوع و متفاوت تجربه بسیار تازهای برای من بود كه تا قبل از آن، تجربه اینگونه كار را نداشتم چرا كه در كارهای قبلیام، در محدوده یك فیلم خطی، چند شخصیت مرد و زن داشتم كه در یك اندازه بودند كه به همان اندازه، دقت و انرژی میطلبید و ما سعی كردیم كه تلاشمان را برای ارائه بهترین فیلم انجام دهیم.
وی ادامه داد: فكر میكردم یك قصهای نوشته شود كه در مورد یك خانواده است ولی بعد احساس كردم كه با این اوصاف، نمیتوانم گستردگی موضوع را طرح كنم و فیلمنامه با این شكل كمجان میشود. به همین خاطر تصمیم گرفتم چند زوج را انتخاب كنم كه این شیوه در ساختمان و ساختار برخی فیلمهای سینمای روز (كه چند موضوع و چند شخصیت را دست میگیرند) مطرح است و نمونههای خارجی آنها مثل «تصادف» و «21 گرم» را دیدهایم كه من آنها را دوست داشتهام و تصورم این بود كه میتوانم در این جهت حركت كنم اما با ورود به بازیهای وسیع و پیچوتابهای فیلمنامهای، از خود موضوع غافل نشوم.
حاتمیكیا ادامه داد: به همین خاطر سعی كردم این زوجها را به صورت مستقل پرداخت كنم. در ابتدا در فیلمنامه 7 شخصیت بود كه به 6 شخصیت و در تدوین به 5 خانواده رسیدیم كه از همه طبقات جامعه بودند.
كارگردان «آژانس شیشهای» گفت: «دعوت» با وجود بازیگران متنوع و متفاوت تجربه بسیار تازهای برای من بود كه تا قبل از آن، تجربه اینگونه كار را نداشتم چرا كه در كارهای قبلیام، در محدوده یك فیلم خطی، چند شخصیت مرد و زن داشتم كه در یك اندازه بودند كه به همان اندازه، دقت و انرژی میطلبید و ما سعی كردیم كه تلاشمان را برای ارائه بهترین فیلم انجام دهیم.
* نمیپذیرم در دایره و چنبرهای خاص باشم
وی در مورد حذف اپیزود دانشجو گفت: بحث مهم در فیلم برای ما زمان بود و میخواستیم در همان قالبی كه سینما اجازه میدهد، بین 100 تا 110 دقیقه فیلم را بسازیم كه در این بین در نهایت یكی از اپیزودها قربانی بقیه میشد. اگرچه من دلم میخواست این اتفاق رخ ندهد اما انگار همه چیز جمع شده بود كه آنچه من دوست دارم رخ ندهد تا مردم در بین این چند اپیزود دست به قضاوت بزنند اما پیش از اكران فیلم، خود ما در بین اپیزودها این قضاوت را داشتیم كه در مجموع مجبور شدیم كه قصه دانشجو را حذف كنیم.
وی درباره تغییر روند فیلمسازیاش در روی آوردن به سینمای اجتماعی در پاسخ به خبرنگار سینمایی فارس گفت: این تصور و مانع را كه تحت تغییر جریانی قرار بگیرم كه از سینمای جنگ، اجتماعی و كمدی و كودكان فراتر نروم، برای خودم قبول ندارم و نمیپذیرم در دایره و چنبرهای خاص باشم.
وی گفت: این جریان شبیه حكایت ملانصرالدین است كه وقتی سوار خرش میشد همه به او ایراد میگرفتند كه پیاده شود و وقتی كه پیاده میشد همه دوباره به او ایراد میگرفتند! این اتفاق خیلی قبلترها افتاده بود... وقتی فیلم «وصل نیكان» را ساختم یكی از منتقدان نوشت: «حاتمیكیا» جنگ را به شهر آورده و شهر را نمیشناسد» و حكم هم داد كه برگردم به همان جنگ!
این كارگردان اظهار داشت: در فیلم «از كرخه تا راین» نیز كه به آلمان رفتم، یا «به نام پدر»، این تلقی وجود داشت كه من نباید سراغ برخی دوایر بروم در حالی كه همه این نظرها، خود دایرههای بسته بودند و حرفهای تكراری و خیلی از منتقدان این نظرها را نوشتند.
وی در مورد دیگر نقطهنظرات منتقدان سینمایی گفت: خیلی از این بچهها را نمیشناسم و مجبورم این طور حكم كنم كه به عالم مطبوعات تازهوارد هستند و در واقع نظرهای خودشان را میدهند.
وی در مورد حذف اپیزود دانشجو گفت: بحث مهم در فیلم برای ما زمان بود و میخواستیم در همان قالبی كه سینما اجازه میدهد، بین 100 تا 110 دقیقه فیلم را بسازیم كه در این بین در نهایت یكی از اپیزودها قربانی بقیه میشد. اگرچه من دلم میخواست این اتفاق رخ ندهد اما انگار همه چیز جمع شده بود كه آنچه من دوست دارم رخ ندهد تا مردم در بین این چند اپیزود دست به قضاوت بزنند اما پیش از اكران فیلم، خود ما در بین اپیزودها این قضاوت را داشتیم كه در مجموع مجبور شدیم كه قصه دانشجو را حذف كنیم.
وی درباره تغییر روند فیلمسازیاش در روی آوردن به سینمای اجتماعی در پاسخ به خبرنگار سینمایی فارس گفت: این تصور و مانع را كه تحت تغییر جریانی قرار بگیرم كه از سینمای جنگ، اجتماعی و كمدی و كودكان فراتر نروم، برای خودم قبول ندارم و نمیپذیرم در دایره و چنبرهای خاص باشم.
وی گفت: این جریان شبیه حكایت ملانصرالدین است كه وقتی سوار خرش میشد همه به او ایراد میگرفتند كه پیاده شود و وقتی كه پیاده میشد همه دوباره به او ایراد میگرفتند! این اتفاق خیلی قبلترها افتاده بود... وقتی فیلم «وصل نیكان» را ساختم یكی از منتقدان نوشت: «حاتمیكیا» جنگ را به شهر آورده و شهر را نمیشناسد» و حكم هم داد كه برگردم به همان جنگ!
این كارگردان اظهار داشت: در فیلم «از كرخه تا راین» نیز كه به آلمان رفتم، یا «به نام پدر»، این تلقی وجود داشت كه من نباید سراغ برخی دوایر بروم در حالی كه همه این نظرها، خود دایرههای بسته بودند و حرفهای تكراری و خیلی از منتقدان این نظرها را نوشتند.
وی در مورد دیگر نقطهنظرات منتقدان سینمایی گفت: خیلی از این بچهها را نمیشناسم و مجبورم این طور حكم كنم كه به عالم مطبوعات تازهوارد هستند و در واقع نظرهای خودشان را میدهند.
* تنبیه صنفی، شروع تبلیغاتی فیلم را پنچر كرد
كارگردان «دیدهبان» و «مهاجر» درباره شرایط نامطلوب آغاز اكران «دعوت» گفت: افتتاحیه اكران فیلم «دعوت» فقط در سینما آفریقا رخ داد و شورای صنفی نمایش مرا تنبیه كرد در حالی كه مطمئنم اگر به جای «حاتمیكیا» و «حك فیلم» xوy و دیگران بود، این تنبیه برایش اتفاق نمیافتاد كه شروع تبلیغاتی، فیلم را پنچر كند و فیلم «دعوت» در یك سینما اكران شود.
وی در ادامه گفت: كمتر از چند ساعت از آغاز اكران فیلم، در یكی از سایتها مطلبی را خواندم كه تیترش این بود: «حاتمیكیا، جنگت را برو و بساز»! برای من عجیب است كه این چه قلمی است كه یك فیلم را یك شبه دیده و سحر، مطلبش را روی سایت گذاشته است و تیتر سایت هم شده! این نیست مگر كه ارادهای خارج از بحث فیلم و هنر دخیل باشد و این غمانگیز است كه كسی چیزی را كه مینویسد تا صبح برایش صبر نمیكند تا از سر التهاب و سادگی نباشد. این ارادهها را میتوان به خوبی فهمید.
كارگردان «دیدهبان» و «مهاجر» درباره شرایط نامطلوب آغاز اكران «دعوت» گفت: افتتاحیه اكران فیلم «دعوت» فقط در سینما آفریقا رخ داد و شورای صنفی نمایش مرا تنبیه كرد در حالی كه مطمئنم اگر به جای «حاتمیكیا» و «حك فیلم» xوy و دیگران بود، این تنبیه برایش اتفاق نمیافتاد كه شروع تبلیغاتی، فیلم را پنچر كند و فیلم «دعوت» در یك سینما اكران شود.
وی در ادامه گفت: كمتر از چند ساعت از آغاز اكران فیلم، در یكی از سایتها مطلبی را خواندم كه تیترش این بود: «حاتمیكیا، جنگت را برو و بساز»! برای من عجیب است كه این چه قلمی است كه یك فیلم را یك شبه دیده و سحر، مطلبش را روی سایت گذاشته است و تیتر سایت هم شده! این نیست مگر كه ارادهای خارج از بحث فیلم و هنر دخیل باشد و این غمانگیز است كه كسی چیزی را كه مینویسد تا صبح برایش صبر نمیكند تا از سر التهاب و سادگی نباشد. این ارادهها را میتوان به خوبی فهمید.
* احساس كردم كه در مورد سقط جنین باید یك ترمزی در جامعه كشیده شود
به گزارش فارس حاتمیكیا در ادامه نشست پرسش و پاسخ فیلم «دعوت» با حضور رسانهها با اشاره به نحوه چینش اپیزودهای فیلم «دعوت» گفت: یكی از مشكلات ما این بود كه این قصهها چگونه كنار هم چیده شوند و به همین دلیل، تا قبل از اكران عمومی، چیزی در حدود 20نمایش خصوصی داشتیم و از اقشار مختلف دعوت كردیم تا در مورد نحوه چینش فیلم، اظهارنظر كنند.
وی ادامه داد: به دلیل همین حساسیت اكرانهای خصوصی زیادی برای فیلم برگزار كردیم تا در نهایت به چیدمان فعلی اپیزودها رسیدیم.
كارگردان فیلم «دعوت» با ابراز تأسف از قبحشكنی مسأله سقط جنین در جامعه، گفت: احساس میكنم یك غرهگی در انسان به وجود آمده كه به خود اجازه میدهد نسبت به این موهبت الهی تصمیمگیری كند و من احساس كردم كه باید ترمزی در جامعه ایجاد شود.
وی تصریح كرد: احساس من در این مورد كاملا شخصی است و میخواهم بگویم كه اگر در چنین شرایط گرفتار شدیم، حق این كار را داریم یا خیر؟ به طوری كه وقتی در سالن سینما فیلم را ببینید، متوجه میشوید كه زوجهای جوان پس از پایان فیلم هنوز از جای خود بلند نشدهاند و فكر میكنم مهمترین پیام «دعوت» این تعمق و تامل در مورد سقط جنین باشد.
كارگردان فیلم «دعوت» در پاسخ به این سؤال كه با توجه به موضوع سقط جنین، چرا به دختران جوان كه هنوز ازدواج نكردهاند واین مشكل در میانشان بسیار وجود دارد پرداخته نشده است، گفت: به عدد خلایق در دنیا، تفكرهای مختلفی در مورد سقط جنین وجود دارد به طوری كه عدهای مخالف و عدهای موافق این كار هستند. حتی ما در تحقیقات خود با موارد بسیار زیادی روبرو شدیم كه افرادی بسیار اندیشمند موافق سقط جنین و اندیشمندان دیگری مخالف این اتفاق بودند و حتی این اختلافنظرها در میان افراد به شدت مذهبی نیز دیده میشود، بنابراین اختلاف دیدگاهها وجود دارد و حتی در آمریكا هم كه كشوری پیشرفته به حساب میآید، هنوز در مورد این بحث اختلافنظرهای اساسی وجود دارد. بنابراین به عنوان یك فیلمساز، احساس كردم كه در مورد سقط جنین باید یك ترمزی در جامعه كشیده شود.
این كارگردان اظهار داشت: اتفاقاتی كه در مورد سقط جنین در جامعه رخ میدهد، به اعتقاد من جریانی فردی است كه انسان به خود حق میدهد چنین كاری انجام دهد كه این مسائل در جریان فمنیستی جامعه بسیار عمیقتر دیده میشود و به همین دلیل در شرایط حساس جامعه، تصمیم گرفتهایم از پرداختن به دختران جوان پرهیز كنیم.
وی ادامه داد: در «دعوت» من اساسا دنبال استدلال كردن نبودم و تمام اصرار فیلم، ایجاد یك ترمز كوتاه و اصطلاحا سرعتگیر است كه مخاطب با دیدن این فیلم كمی در مورد مسئله سقط جنین تامل و تعمق كند چرا كه این تصمیمگیری در جامعه به راحتی رخ میدهد و متاسفانه هیچ مانعی در مورد این تصمیمگیری وجود ندارد.
به گزارش فارس حاتمیكیا در ادامه نشست پرسش و پاسخ فیلم «دعوت» با حضور رسانهها با اشاره به نحوه چینش اپیزودهای فیلم «دعوت» گفت: یكی از مشكلات ما این بود كه این قصهها چگونه كنار هم چیده شوند و به همین دلیل، تا قبل از اكران عمومی، چیزی در حدود 20نمایش خصوصی داشتیم و از اقشار مختلف دعوت كردیم تا در مورد نحوه چینش فیلم، اظهارنظر كنند.
وی ادامه داد: به دلیل همین حساسیت اكرانهای خصوصی زیادی برای فیلم برگزار كردیم تا در نهایت به چیدمان فعلی اپیزودها رسیدیم.
كارگردان فیلم «دعوت» با ابراز تأسف از قبحشكنی مسأله سقط جنین در جامعه، گفت: احساس میكنم یك غرهگی در انسان به وجود آمده كه به خود اجازه میدهد نسبت به این موهبت الهی تصمیمگیری كند و من احساس كردم كه باید ترمزی در جامعه ایجاد شود.
وی تصریح كرد: احساس من در این مورد كاملا شخصی است و میخواهم بگویم كه اگر در چنین شرایط گرفتار شدیم، حق این كار را داریم یا خیر؟ به طوری كه وقتی در سالن سینما فیلم را ببینید، متوجه میشوید كه زوجهای جوان پس از پایان فیلم هنوز از جای خود بلند نشدهاند و فكر میكنم مهمترین پیام «دعوت» این تعمق و تامل در مورد سقط جنین باشد.
كارگردان فیلم «دعوت» در پاسخ به این سؤال كه با توجه به موضوع سقط جنین، چرا به دختران جوان كه هنوز ازدواج نكردهاند واین مشكل در میانشان بسیار وجود دارد پرداخته نشده است، گفت: به عدد خلایق در دنیا، تفكرهای مختلفی در مورد سقط جنین وجود دارد به طوری كه عدهای مخالف و عدهای موافق این كار هستند. حتی ما در تحقیقات خود با موارد بسیار زیادی روبرو شدیم كه افرادی بسیار اندیشمند موافق سقط جنین و اندیشمندان دیگری مخالف این اتفاق بودند و حتی این اختلافنظرها در میان افراد به شدت مذهبی نیز دیده میشود، بنابراین اختلاف دیدگاهها وجود دارد و حتی در آمریكا هم كه كشوری پیشرفته به حساب میآید، هنوز در مورد این بحث اختلافنظرهای اساسی وجود دارد. بنابراین به عنوان یك فیلمساز، احساس كردم كه در مورد سقط جنین باید یك ترمزی در جامعه كشیده شود.
این كارگردان اظهار داشت: اتفاقاتی كه در مورد سقط جنین در جامعه رخ میدهد، به اعتقاد من جریانی فردی است كه انسان به خود حق میدهد چنین كاری انجام دهد كه این مسائل در جریان فمنیستی جامعه بسیار عمیقتر دیده میشود و به همین دلیل در شرایط حساس جامعه، تصمیم گرفتهایم از پرداختن به دختران جوان پرهیز كنیم.
وی ادامه داد: در «دعوت» من اساسا دنبال استدلال كردن نبودم و تمام اصرار فیلم، ایجاد یك ترمز كوتاه و اصطلاحا سرعتگیر است كه مخاطب با دیدن این فیلم كمی در مورد مسئله سقط جنین تامل و تعمق كند چرا كه این تصمیمگیری در جامعه به راحتی رخ میدهد و متاسفانه هیچ مانعی در مورد این تصمیمگیری وجود ندارد.
* شخصیتهای زن فیلم «دعوت» بسیار پرقدرت عمل میكنند
حاتمیكیا در پاسخ به سؤالی در مورد خلاء وجود زنان قدرتمند در «دعوت» برخلاف سایر فیلمهایش، گفت: میزانسن این فیلم چنین موضوعی را ایجاد میكرد اما برخلاف نظر شما به عنوان مثال شخصیت بهار با تمام قدرت مقابل چنین شرایطی میایستد و در نهایت موفق میشود كه بچه خود را نگه دارد.
وی ادامه داد: بنابراین نه در فیلمهای دفاع مقدس خواستم به دفاع از خانواده فیلم بسازم و نه در «دعوت». به عنوان مثال در «آژانس شیشهای» با وجود این كه فاطمه حضور ندارد، به سبب نامهای كه حاج كاظم برای او مینویسد، به نظر میرسد شخصیت پررنگی دارد اما در واقع شخصیتهای زن فیلم «دعوت» بسیار پرقدرت عمل میكنند. به عنوان مثال شیدا برای آن چیزی كه میخواهد باشد میجنگند و حتی در جایی از فیلم جان خود را هم به خطر میاندازد.
در این نشست ابراهیم حاتمیكیا، محمد پیرهادی(تهیه كننده)، مهناز افشار، مریلا زارعی (بازیگران) و چیستا یثربی (نویسنده فیلمنامه) این فیلم نیز حضور داشتند.
حاتمیكیا در پاسخ به سؤالی در مورد خلاء وجود زنان قدرتمند در «دعوت» برخلاف سایر فیلمهایش، گفت: میزانسن این فیلم چنین موضوعی را ایجاد میكرد اما برخلاف نظر شما به عنوان مثال شخصیت بهار با تمام قدرت مقابل چنین شرایطی میایستد و در نهایت موفق میشود كه بچه خود را نگه دارد.
وی ادامه داد: بنابراین نه در فیلمهای دفاع مقدس خواستم به دفاع از خانواده فیلم بسازم و نه در «دعوت». به عنوان مثال در «آژانس شیشهای» با وجود این كه فاطمه حضور ندارد، به سبب نامهای كه حاج كاظم برای او مینویسد، به نظر میرسد شخصیت پررنگی دارد اما در واقع شخصیتهای زن فیلم «دعوت» بسیار پرقدرت عمل میكنند. به عنوان مثال شیدا برای آن چیزی كه میخواهد باشد میجنگند و حتی در جایی از فیلم جان خود را هم به خطر میاندازد.
در این نشست ابراهیم حاتمیكیا، محمد پیرهادی(تهیه كننده)، مهناز افشار، مریلا زارعی (بازیگران) و چیستا یثربی (نویسنده فیلمنامه) این فیلم نیز حضور داشتند.
مطالب مرتبط:
گزارش تصويرى جديدترين اثر «ابراهیم حاتمی كیا»
مرور کارنامه بازيگرى محمدرضا فروتن به بهانه نقش جديدش
نوشتن روی شیب تند كوه
محبوبترین فیلمساز سینمای جنگ
"دعوت "به بسته خبری فیلم حاتمیکیا
گردآورى: گروه فرهنگ و هنر سيمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: خبرگزارى فارس