عرضه مستند «من روحانی هستم» به کارگردانی معصومه نبوی تولید شفق مدیا که توسط سفیر فیلم پخش و نمایش داده می‌شود، حواشی زیادی به دنبال داشت که اتهام تخریب دولت در این مستند از مهم‌ترین آنها است. مجوز نگرفتن این مستند برای اکران در برخی دانشگاه‌ها نیز تنور حاشیه‌ها پیرامون آن را داغ‌تر کرد.
از همین رو وقت آن دیدیم در گفتگویی از جریان ساخت این مستند از بدو امر و شکل‌گیری ایده و نگارش فیلمنامه تا نخستین اکران‌ها و حواشی و اعتراضات به آن مطلع شویم.
معصومه نبوی سازنده این مستند در این گفتگو تأکید کرد تمامی‌منابع این مستند از دوستان و وابستگان رییس جمهور است که شخص روحانی تاکنون واکنشی به آن منابع نداشته است. همچنین این کارگردان یادآور شد آنها برای ساخت «من روحانی هستم» ملاک‌هایی برای خودشان داشته‌اند که مصلحت نظام و انقلاب و شان رییس جمهور از جمله ملاک‌های اعمال شده در کار بوده است.
نکته مورد تأکید دیگر این مستندساز این است: ما به منتقدان توصیه می‌کنیم ابتدا فیلم را یک بار به طور کامل ببینند و بعد آن را نقد کنند.
مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید:
*روند شکل‌گیری ایده و فیلمنامه این مستند چگونه بوده است؟
- ایده این فیلم از روزهای آخر خرداد ماه سال 92 بعد از انتخابات ریاست جمهوری شکل گرفت. بعد از حماسه سیاسی مردم و انتخاب دکتر حسن روحانی، احساس کردیم خیلی‌ها رییس جمهور را نمی‌شناسند و این عدم شناخت باعث سوءتفاهم‌هایی خواهد شد. در حالی که آقای حسن روحانی یک شخصیت انقلابی درون نظام هستند که در بسیاری از نقاط کلیدی انقلاب نقش آفرینی کرده‌اند و افکار عمومی جامعه نیاز داشت تا ایشان را بشناسد. با این توجه شروع به تحقیق و نگارش «من روحانی هستم» کردیم.
*آیا برای پژوهش‌هایتان گروه پژوهشگران در نظر گرفته بودید؟
- لازمه هر مستند حرفه‌ای و تاثیرگذار داشتن تیم تحقیقاتی است و قطعا برای این مستند که حساسیت آن بالا بود تیم تحقیقاتی توانمندی اختصاص دادیم.
*مراحل پژوهش چگونه بوده و از چه منابعی بهره‌برداری شده است؟
- متاسفانه در مسائل بعد از انقلاب کار تاریخی منسجم و مدونی انجام نشده است. البته در زمینه خاطرات و زندگی افراد، مرکز اسناد انقلاب اسلامی اسناد و مدارک بسیار خوبی دارد که به آنها مراجعه کردیم و یا به مراکز نگهداری اسناد تاریخی چون کتابخانه مجلس شورای اسلامی مراجعه کردیم.
در برخی از این مراجعات گفته می‌شد از آنها خواسته‌اند اسناد رییس جمهور را در اختیار عموم نگذارند برای همین‌منظور سراغ خاطرات خود رییس جمهور و اشخاص وابسته به ایشان رفتیم. برای قبل از انقلاب که کتاب خاطرات خودشان بسیار غنی بود و برای بعد از انقلاب هم خاطرات آقای هاشمی رفسنجانی بیشترین کمک را به ما کرد و اکثر قسمت‌های حساس مستند از کتاب‌های خاطرات ایشان روایت شده است. برای سال‌های اخیر و پرونده هسته‌ای هم دستمان بسیار باز بود و راحت‌تر به اطلاعات دسترسی پیدا کردیم ولی تاکیدی که داشتیم استفاده از منابع نزدیک به آقای روحانی بود.
*اشاره کردید سراغ اشخاص وابسته به آقای روحانی رفتید و از آقای هاشمی رفسنجانی مثال زدید. به غیر از ایشان از چه افرادی به عنوان مطلعان درباره سوژه مدنظر گفتگو و اطلاعات گرفتید؟
- با خیلی‌ها صحبت کردیم. متاسفانه تا موضوع را می‌فهمیدند عقب‌نشینی می‌کردند! این واقعا تعجب برانگیز است که چرا دوستان و همراهان و حتی رقیبان سیاسی رییس جمهور حاضر به صحبت رسمی درباره ایشان نیستند.
البته در این زمینه کتاب‌های خاطرات و مستندات کمک زیادی کردند. مثلا در بحث مک فارلین و شورای نظارت بر صدا و سیما به خاطرات آقای هاشمی رفسنجانی استناد شده است که رییس جمهور از نزدیکان ایشان هستند و یا در بحث هسته‌ای روایت بسیار بود ولی ما سراغ روایت تیم آقای روحانی رفتیم؛ یعنی آقایان ظریف و موسویان.
*آیا اطلاعاتی هم در دسترس شما قرار گرفت که امکان استفاده از آنها در فیلم فراهم نشد؟ منظورم اطلاعات محرمانه است.
- ببینید ما اطلاعات را به سه قمست تقسیم کردیم. قسمت اول اطلاعاتی که همه آن را می‌دانند، مثلا همه می‌داند که ایشان نماینده مجلس بودند. قسمت دوم اطلاعاتی که در اسناد و مدارک کشور موجود است ولی کمتر کسی به سراغ آنها رفته است و کمتر کسی از آنها اطلاع دارد. دسته سوم اطلاعاتی است که مدارک رسمی از آن وجود ندارد که اینها هم اطلاعات درست و هم نادرست را شامل می‌شود.
ما در ارائه مطالب این مستند، دسته سوم را کاملا نادیده گرفتیم و فقط از دسته اول و دوم استفاده کردیم. برای مثال در موضوع مک فارلین روایتی که در رسانه‌های آمریکایی وجود داشت با روایت رسمی آقای هاشمی و اطرافیانشان تفاوت داشت که ما روایت آقای هاشمی را مبنای کارمان قرار دادیم. حجم این اطلاعات رسمی و آشکار هم بالا بود و بسیار اطلاعات خوبی بودند ولی به دلیل محدودیت حجم مستند، به آنها پرداخته نشد.
*آیا این فیلم پس از آماده‌سازی دچار ممیزی هم شد؟
- ما ملاک‌هایی برای خودمان داشتیم. مصلحت نظام و انقلاب و شان آقای رییس جمهور که قطعا اینها را اعمال کردیم.
*دولت یازدهم در چه مواردی بیشترین حساسیت را با موضوع و نوع پرداخت این مستند دارد؟
- تاکنون که دولت نسبت به این فیلم به طور رسمی و آشکار حساسیتی نشان نداده است ولی رسانه‌های که خود را وابسته به دولت معرفی می‌کنند به قسمتی از فیلم که آن را فیلم محرمانه از آقای ظریف عنوان می‌کنند، حساسیت زیادی نشان داده‌اند. این در حالی است که این فیلم از مستند شبکه بی بی سی انگلیس گرفته شده است که اتفاقا آقای ظریف و عده‌ای دیگر از مسئولان سابق در آن به طور رسمی مصاحبه داشته‌اند.
برای ما این حساسیت که به دلیل عدم اطلاع این همکاران رسانه‌ای از وجود چنین مستندی است، بسیار جالب بود. عده‌ای دیگر از این رسانه‌ها هم سخنان ایشان در جشنواره مطبوعات مبنی بر پخش سی دی علیه رییس جمهور را به این فیلم نسبت دادند که اولا ما بعید می‌دانیم رییس جمهور چنین دیدگاهی را نسبت به این فیلم که منصفانه روایت می‌کند، داشته باشند و ثانیا در آن موقع هنوز توزیع این فیلم شروع نشده بود.
*آیا شما با شخص آقای روحانی و یا افراد بسیار نزدیک به آقای روحانی برای تایید یا رد و تکمیل اطلاعات خود در ارتباط بودید؟
- دسترسی به آقای رییس جمهور که بسیار دشوار است. اصولا ریاست جمهوری همین است. رابطه مردم با رییس جمهور قبل و بعد از مسئولیت زمین تا آسمان متفاوت است. ولی سراغ جمعی از سیاستمداران قدیم و جدید نزدیک به ایشان هم رفتیم که اصلا حاضر به همکاری نبودند. برای همین خودمان بنا را بر دقت روی انتخاب اطلاعات گذاشتیم.
مثلا ما از خاطرات آقای هاشمی استفاده کردیم که می‌دانستیم رییس جمهور از نزدیکان ایشان هستند و مشکلی با بیان مسائل از زبان ایشان ندارند. در حقیقت تقریبا تمامی منابع ما از دوستان و وابستگان آقای روحانی است که ایشان تاکنون واکنشی به آن نداشته‌اند. مثلا خاطرات سال 62 آقای هاشمی سال‌ها است که چاپ شده است ولی تاکنون بحث ریاست آقای روحانی بر شورای سرپرستی از طرف ایشان تکذیب نشده است.
*شما دلیل حساسیت‌ها نسبت به این مستند را در چه می‌دانید؟ این حساسیت‌ها تا چه اندازه مانع کار شما شده است؟
- به جز اکران در چند دانشگاه فعلا کسی یا ارگانی به طور آشکار مانع کار ما نشده است. علت حساسیت برخی از وابستگان دولت را هم متوجه نمی‌شویم در حالی که خود آقای رییس جمهور از جمله حامیان اصلی منتقدان هستند. حمایت ادامه دار ایشان یکی از محرک‌های کار ماست. البته ما این مستند را انتقادی نمی‌دانیم. برداشت ما این است که در این مستند بیشتر به نقاط قوت در زندگی آقای روحانی پرداخته شده که این نقاط قوت را کمتر کسانی می‌دانست.
ما هدفمان از ساخت فیلم را نشان دادن زندگی دکتر روحانی بدون عینک جناحی قرار دادیم. حالا این منتقدان شکایت می‌کنند که چرا شما به 99 نفر پرداخته‌اید! آیا کذبی در 99 نفر است؟! در حقیقت ما از این واکنش‌ها به نتیجه‌ای رسیدیم که انگار افراطیونی قصد دارند زیر چتر اعتدال چهره رییس جمهور را مخدوش کنند. یا سوابق رییس جمهور در شورای عالی امنیت ملی خصوصا در بحث مدیریت غائله 18 تیر که مشخص است و همه می‌دانند. چرا الان یک سری رسانه‌های خاص از آن ناراحت هستند؟!
همینطور بحث هسته‌ای. ما در بحث هسته‌ای ماجرا را از زبان آقای موسویان و ظریف روایت می‌کنیم. این نگاه خود تیم آقای روحانی به مذاکرات تهران است. از آن جالب تر امروز می‌بینیم بعضی از روزنامه‌ها از فیلم محرمانه آقای ظریف و البرادعی صحبت می‌کنند گویی ما رفتیم آنجا فیلم محرمانه گرفته‌ایم. این صحنه سال‌ها پیش پخش شده است و در آن مستندی که پخش شده خود آقای ظریف مصاحبه رسمی دارند.
البته روند نقد به این مستند، این را برای ما تداعی می‌کند که انگار خبرگزاری‌ها زنجیروار از هم کپی می‌کنند بدون اینکه فیلم را ببینند و یا در مورد آن تحقیق کنند. ما به منتقدان توصیه می‌کنیم ابتدا فیلم را یکبار به طور کامل ببینند و کمی در مورد آن تحقیق کنند. اینگونه رفتار خارج از اخلاق حرفه‌ای است.
*درباره منع نمایش این فیلم در برخی دانشگاه‌ها توضیحات بیشتری از آنچه در خبرها آمده است، بدهید.
- توضیح بیشتری از آنچه مسئولان سفیرفیلم گفتند، نیست. چند دانشگاه مجوز اکران ندادند. البته این حق دانشگاه است که مجوز بدهد یا ندهد ولی علمکرد مسئولان این دانشگاه‌ها با شعارهای دولت همخوانی ندارد و این باعث سرخودگی دانشجویان می‌شود.
از همین رو وقت آن دیدیم در گفتگویی از جریان ساخت این مستند از بدو امر و شکل‌گیری ایده و نگارش فیلمنامه تا نخستین اکران‌ها و حواشی و اعتراضات به آن مطلع شویم.
معصومه نبوی سازنده این مستند در این گفتگو تأکید کرد تمامی‌منابع این مستند از دوستان و وابستگان رییس جمهور است که شخص روحانی تاکنون واکنشی به آن منابع نداشته است. همچنین این کارگردان یادآور شد آنها برای ساخت «من روحانی هستم» ملاک‌هایی برای خودشان داشته‌اند که مصلحت نظام و انقلاب و شان رییس جمهور از جمله ملاک‌های اعمال شده در کار بوده است.
نکته مورد تأکید دیگر این مستندساز این است: ما به منتقدان توصیه می‌کنیم ابتدا فیلم را یک بار به طور کامل ببینند و بعد آن را نقد کنند.
مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید:
*روند شکل‌گیری ایده و فیلمنامه این مستند چگونه بوده است؟
- ایده این فیلم از روزهای آخر خرداد ماه سال 92 بعد از انتخابات ریاست جمهوری شکل گرفت. بعد از حماسه سیاسی مردم و انتخاب دکتر حسن روحانی، احساس کردیم خیلی‌ها رییس جمهور را نمی‌شناسند و این عدم شناخت باعث سوءتفاهم‌هایی خواهد شد. در حالی که آقای حسن روحانی یک شخصیت انقلابی درون نظام هستند که در بسیاری از نقاط کلیدی انقلاب نقش آفرینی کرده‌اند و افکار عمومی جامعه نیاز داشت تا ایشان را بشناسد. با این توجه شروع به تحقیق و نگارش «من روحانی هستم» کردیم.
*آیا برای پژوهش‌هایتان گروه پژوهشگران در نظر گرفته بودید؟
- لازمه هر مستند حرفه‌ای و تاثیرگذار داشتن تیم تحقیقاتی است و قطعا برای این مستند که حساسیت آن بالا بود تیم تحقیقاتی توانمندی اختصاص دادیم.
*مراحل پژوهش چگونه بوده و از چه منابعی بهره‌برداری شده است؟
- متاسفانه در مسائل بعد از انقلاب کار تاریخی منسجم و مدونی انجام نشده است. البته در زمینه خاطرات و زندگی افراد، مرکز اسناد انقلاب اسلامی اسناد و مدارک بسیار خوبی دارد که به آنها مراجعه کردیم و یا به مراکز نگهداری اسناد تاریخی چون کتابخانه مجلس شورای اسلامی مراجعه کردیم.
در برخی از این مراجعات گفته می‌شد از آنها خواسته‌اند اسناد رییس جمهور را در اختیار عموم نگذارند برای همین‌منظور سراغ خاطرات خود رییس جمهور و اشخاص وابسته به ایشان رفتیم. برای قبل از انقلاب که کتاب خاطرات خودشان بسیار غنی بود و برای بعد از انقلاب هم خاطرات آقای هاشمی رفسنجانی بیشترین کمک را به ما کرد و اکثر قسمت‌های حساس مستند از کتاب‌های خاطرات ایشان روایت شده است. برای سال‌های اخیر و پرونده هسته‌ای هم دستمان بسیار باز بود و راحت‌تر به اطلاعات دسترسی پیدا کردیم ولی تاکیدی که داشتیم استفاده از منابع نزدیک به آقای روحانی بود.
*اشاره کردید سراغ اشخاص وابسته به آقای روحانی رفتید و از آقای هاشمی رفسنجانی مثال زدید. به غیر از ایشان از چه افرادی به عنوان مطلعان درباره سوژه مدنظر گفتگو و اطلاعات گرفتید؟
- با خیلی‌ها صحبت کردیم. متاسفانه تا موضوع را می‌فهمیدند عقب‌نشینی می‌کردند! این واقعا تعجب برانگیز است که چرا دوستان و همراهان و حتی رقیبان سیاسی رییس جمهور حاضر به صحبت رسمی درباره ایشان نیستند.
البته در این زمینه کتاب‌های خاطرات و مستندات کمک زیادی کردند. مثلا در بحث مک فارلین و شورای نظارت بر صدا و سیما به خاطرات آقای هاشمی رفسنجانی استناد شده است که رییس جمهور از نزدیکان ایشان هستند و یا در بحث هسته‌ای روایت بسیار بود ولی ما سراغ روایت تیم آقای روحانی رفتیم؛ یعنی آقایان ظریف و موسویان.
*آیا اطلاعاتی هم در دسترس شما قرار گرفت که امکان استفاده از آنها در فیلم فراهم نشد؟ منظورم اطلاعات محرمانه است.
- ببینید ما اطلاعات را به سه قمست تقسیم کردیم. قسمت اول اطلاعاتی که همه آن را می‌دانند، مثلا همه می‌داند که ایشان نماینده مجلس بودند. قسمت دوم اطلاعاتی که در اسناد و مدارک کشور موجود است ولی کمتر کسی به سراغ آنها رفته است و کمتر کسی از آنها اطلاع دارد. دسته سوم اطلاعاتی است که مدارک رسمی از آن وجود ندارد که اینها هم اطلاعات درست و هم نادرست را شامل می‌شود.
ما در ارائه مطالب این مستند، دسته سوم را کاملا نادیده گرفتیم و فقط از دسته اول و دوم استفاده کردیم. برای مثال در موضوع مک فارلین روایتی که در رسانه‌های آمریکایی وجود داشت با روایت رسمی آقای هاشمی و اطرافیانشان تفاوت داشت که ما روایت آقای هاشمی را مبنای کارمان قرار دادیم. حجم این اطلاعات رسمی و آشکار هم بالا بود و بسیار اطلاعات خوبی بودند ولی به دلیل محدودیت حجم مستند، به آنها پرداخته نشد.
*آیا این فیلم پس از آماده‌سازی دچار ممیزی هم شد؟
- ما ملاک‌هایی برای خودمان داشتیم. مصلحت نظام و انقلاب و شان آقای رییس جمهور که قطعا اینها را اعمال کردیم.
*دولت یازدهم در چه مواردی بیشترین حساسیت را با موضوع و نوع پرداخت این مستند دارد؟
- تاکنون که دولت نسبت به این فیلم به طور رسمی و آشکار حساسیتی نشان نداده است ولی رسانه‌های که خود را وابسته به دولت معرفی می‌کنند به قسمتی از فیلم که آن را فیلم محرمانه از آقای ظریف عنوان می‌کنند، حساسیت زیادی نشان داده‌اند. این در حالی است که این فیلم از مستند شبکه بی بی سی انگلیس گرفته شده است که اتفاقا آقای ظریف و عده‌ای دیگر از مسئولان سابق در آن به طور رسمی مصاحبه داشته‌اند.
برای ما این حساسیت که به دلیل عدم اطلاع این همکاران رسانه‌ای از وجود چنین مستندی است، بسیار جالب بود. عده‌ای دیگر از این رسانه‌ها هم سخنان ایشان در جشنواره مطبوعات مبنی بر پخش سی دی علیه رییس جمهور را به این فیلم نسبت دادند که اولا ما بعید می‌دانیم رییس جمهور چنین دیدگاهی را نسبت به این فیلم که منصفانه روایت می‌کند، داشته باشند و ثانیا در آن موقع هنوز توزیع این فیلم شروع نشده بود.
*آیا شما با شخص آقای روحانی و یا افراد بسیار نزدیک به آقای روحانی برای تایید یا رد و تکمیل اطلاعات خود در ارتباط بودید؟
- دسترسی به آقای رییس جمهور که بسیار دشوار است. اصولا ریاست جمهوری همین است. رابطه مردم با رییس جمهور قبل و بعد از مسئولیت زمین تا آسمان متفاوت است. ولی سراغ جمعی از سیاستمداران قدیم و جدید نزدیک به ایشان هم رفتیم که اصلا حاضر به همکاری نبودند. برای همین خودمان بنا را بر دقت روی انتخاب اطلاعات گذاشتیم.
مثلا ما از خاطرات آقای هاشمی استفاده کردیم که می‌دانستیم رییس جمهور از نزدیکان ایشان هستند و مشکلی با بیان مسائل از زبان ایشان ندارند. در حقیقت تقریبا تمامی منابع ما از دوستان و وابستگان آقای روحانی است که ایشان تاکنون واکنشی به آن نداشته‌اند. مثلا خاطرات سال 62 آقای هاشمی سال‌ها است که چاپ شده است ولی تاکنون بحث ریاست آقای روحانی بر شورای سرپرستی از طرف ایشان تکذیب نشده است.
*شما دلیل حساسیت‌ها نسبت به این مستند را در چه می‌دانید؟ این حساسیت‌ها تا چه اندازه مانع کار شما شده است؟
- به جز اکران در چند دانشگاه فعلا کسی یا ارگانی به طور آشکار مانع کار ما نشده است. علت حساسیت برخی از وابستگان دولت را هم متوجه نمی‌شویم در حالی که خود آقای رییس جمهور از جمله حامیان اصلی منتقدان هستند. حمایت ادامه دار ایشان یکی از محرک‌های کار ماست. البته ما این مستند را انتقادی نمی‌دانیم. برداشت ما این است که در این مستند بیشتر به نقاط قوت در زندگی آقای روحانی پرداخته شده که این نقاط قوت را کمتر کسانی می‌دانست.
ما هدفمان از ساخت فیلم را نشان دادن زندگی دکتر روحانی بدون عینک جناحی قرار دادیم. حالا این منتقدان شکایت می‌کنند که چرا شما به 99 نفر پرداخته‌اید! آیا کذبی در 99 نفر است؟! در حقیقت ما از این واکنش‌ها به نتیجه‌ای رسیدیم که انگار افراطیونی قصد دارند زیر چتر اعتدال چهره رییس جمهور را مخدوش کنند. یا سوابق رییس جمهور در شورای عالی امنیت ملی خصوصا در بحث مدیریت غائله 18 تیر که مشخص است و همه می‌دانند. چرا الان یک سری رسانه‌های خاص از آن ناراحت هستند؟!
همینطور بحث هسته‌ای. ما در بحث هسته‌ای ماجرا را از زبان آقای موسویان و ظریف روایت می‌کنیم. این نگاه خود تیم آقای روحانی به مذاکرات تهران است. از آن جالب تر امروز می‌بینیم بعضی از روزنامه‌ها از فیلم محرمانه آقای ظریف و البرادعی صحبت می‌کنند گویی ما رفتیم آنجا فیلم محرمانه گرفته‌ایم. این صحنه سال‌ها پیش پخش شده است و در آن مستندی که پخش شده خود آقای ظریف مصاحبه رسمی دارند.
البته روند نقد به این مستند، این را برای ما تداعی می‌کند که انگار خبرگزاری‌ها زنجیروار از هم کپی می‌کنند بدون اینکه فیلم را ببینند و یا در مورد آن تحقیق کنند. ما به منتقدان توصیه می‌کنیم ابتدا فیلم را یکبار به طور کامل ببینند و کمی در مورد آن تحقیق کنند. اینگونه رفتار خارج از اخلاق حرفه‌ای است.
*درباره منع نمایش این فیلم در برخی دانشگاه‌ها توضیحات بیشتری از آنچه در خبرها آمده است، بدهید.
- توضیح بیشتری از آنچه مسئولان سفیرفیلم گفتند، نیست. چند دانشگاه مجوز اکران ندادند. البته این حق دانشگاه است که مجوز بدهد یا ندهد ولی علمکرد مسئولان این دانشگاه‌ها با شعارهای دولت همخوانی ندارد و این باعث سرخودگی دانشجویان می‌شود.
فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: mehrnews.com
مطالب پیشنهادی:
تابوی الناز شاکر دوست+ تصویر
هنرپیشه کلاه پهلوی در امریکا مدلینگ نبود!؟
عینک آفتابی رضا رشید پور در تلویزیون+ تصویر
مشروب سازی یا حوزه علمیه!؟
کی گفته رضا عطاران تغییر جنسیت داده؟