برخورد ژیل ژاكوب با لیلا حاتمی در جشنواره كن، خبر داغ سینمای ایران در بهار 1393 بوده است. بازتاب سیاسی این واقعه در جامعه ایران به گونه‌یی بود كه اهمیت حضور لیلا حاتمی در جمع داوران جشنواره كن هم در افكار عمومی ایرانیان كمرنگ شد و تجلیل از لیلا حاتمی بابت كسب این افتخار (كه تا پیش از این فقط نصیب عباس كیارستمی شده بود)، جای خودش را به انتقاد یا حمایت از او داد.
لیلا حاتمی كه تا پیش از این حادثه، با این انتقاد هم مواجه بود كه چرا در كشور فرانسه كه حجاب اسلامی جزو قوانین آن نیست، با حجاب در جشنواره كن ظاهر شده است، پس از آن اتفاق با دور تازه‌یی از انتقادها روبه‌رو شد؛ انتقادهایی كه از جنس دیگری بودند و نهایتا لیلا حاتمی را به نوشتن نامه‌یی مجبور كردند كه شبیه پوزشنامه بود.
در روزهای اخیر، برخورد لیلا حاتمی و ژیل ژاكوب بحث روز جامعه ایران بود. شما درباره منتقدان لیلا حاتمی چه نظری دارید؟
اینها می‌گویند هنرمندان ایرانی وقتی به خارج از كشور می‌روند، یقه‌هایشان باید فلان‌طور باشد و با كسی نباید دست بدهند. می‌گویند این موارد جزو پروتكل ما است. من فقط می‌دانم كه این حرف‌ها شرم‌آور است. لیلا حاتمی دختر دوست‌داشتنی، دلپذیر، فرهیخته، خانواده‌دوست و بازیگر درجه یك است. او دختر علی حاتمی و دختر ایران است. زمانی او را دختر علی حاتمی می‌دانستیم؛ وقتی كه سنش كمتر بود و در فیلم «دلشدگان» بازی كرد. بعد از اینكه در فیلم «لیلا» بازی كرد، به یك بازیگر بزرگ در سینمای ایران تبدیل شد و اكنون حقیقتا دختر ایران است. همه مردم ایران لیلا حاتمی را دوست دارند و او را روی چشم‌شان می‌گذارند؛ به خاطر صلابت و فرهیختگی و خانواده‌دوستی‌اش و به خاطر اینكه زندگی‌اش مطلقا حاشیه نداشته و ندارد.
منتقدان رفتار لیلا حاتمی می‌گویند او نماینده سینمای ایران در خارج از كشور بوده و در سینمای ایران هم ضوابطی حاكم است و او نباید از این ضوابط عدول می‌كرد.
بگذار هر‌كس هر چه می‌خواهد بگوید! آدمیزاد آزاد است آقا! خانم لیلا حاتمی به عنوان یك شخصیت حقیقی به جشنواره كن دعوت شده بود. لیلا حاتمی نه موسسه است نه وزارت امور خارجه. او یك شخصیت حقیقی است و به عنوان داور در جشنواره كن حضور داشت.
ولی منتقدان می‌گویند لیلا حاتمی اگر اعتباری در سینمای دنیا دارد، این اعتبار را مدیون حضور در سینمای ایران است یعنی صرفا بابت شخصیت حقیقی‌اش به این موقعیت نرسیده.
در سینمای ایران خیلی‌ها آمده‌اند و رفته‌اند چرا بقیه چنین اعتباری كسب نكردهاند؟ اعتبار و وزن خانم حاتمی ناشی از رفتار، شخصیت، بازیگری و انتخاب‌های درست او است؛ و‌گر نه در سینمای ایران آنقدر آدم‌های عجیب و غریب وجود دارد كه مپرس! هر كسی خودش به خودش اعتبار می‌دهد. لیلا حاتمی اگر از سینمای ایران اعتبار گرفته، به این سینما اعتبار هم داده است. بده بستان است. كسی به كسی بدهكار نیست.
این اتفاق واكنش‌های زیادی برانگیخت كه برخی از آنها از جمله جمع‌آوری امضا و . . . تعجب‌برانگیز بود.گذشته از اینكه این واكنش‌ها و مطالبات چه پاسخ رسمی بگیرند، فكر می‌كنید چه تاثیری بر كنش شخصی سینماگران ایرانی خواهد گذاشت؟
هیچ تاثیری نخواهد داشت. كسانی كه این حكم عجیب را صادر می‌كنند، باید در رفتار خودشان تجدید نظر كنند.قبلا هم وقتی فیلم‌های ما ممیزی می‌شد، با چنان ایرادهای عجیبی روبه‌رو می‌شدیم كه آدم حیرت می‌كرد! مثلا من در فیلم «خواهران غریب» دو تا تسبیح را روی هم گذاشتم تا نمادی از وصل زن و مرد باشد ولی این نما را از فیلم حذف كردند. كسی كه چنین تصمیم می‌گیرد، خودش اشكال دارد و مریض است. اشكال از كسانی است كه به چنین چیزهایی ایراد می‌گیرند.
وزیر ارشاد هم با تندروها همراهی نكرد. فكر می‌كنید در دوران علی جنتی، این قبیل سختگیری‌ها در سینمای ایران كاهش یابد؟
امیدوارم این‌طور شود. من هنوز با وزارت ارشاد این دوره سر و كار پیدا نكرده‌ام ولی به نظر می‌آید كه در این دوره امیدی وجود دارد كه فضا كمی بازتر شود و سختگیری‌های كنار بروند.
البته اگر این دوستان تندرو نتوانند چوب لای چرخ دولت روحانی بگذارند. فعلا كه می‌كوشند با دولت روحانی هم مثل دولت خاتمی برخورد كنند تا مبادا روحانی موفق شود به وعده‌هایش عمل كند. یك عده‌یی نمی‌خواهند این مملكت آبرومندانه در جهان سر بلند كند.
اقتصادش شكوفا شود، نخبگان مهاجرش بازگردند، اقتصاد و محیط زیستش شكوفا و اصلاح شود و... یك عده این چیزها را نمی‌خواهند. انگار این مملكت هر‌چه فقیرتر و نابسامان‌تر باشد، برای یك عده بهتر و سودآورتر است.
آیا این اتفاقات می‌تواند تبدبل به چالشی برای وزیر ارشاد شود؟
امیدوارم این‌طور نشود و آقای روحانی آنقدر قدرت داشته باشد كه اجازه ندهد وزیر او را به دلیل حمایت از هنرمندان كنار بگذارند ولی به این سوال نمی‌توانم جواب بدهم چون‌كه من آدم سیاسی نیستم و نمی‌دانم آن پشت چه خبر است و كی برای كی نقشه می‌كشد و سر چی با كی دعوا دارد. من فقط می‌دانم یك عده از حل نشدن مشكلات این كشور سود بیشتری می‌برند كه این‌طور رفتار می‌كنند.
شما اگر جای لیلا حاتمی بودید، آن نامه عذرخواهی یا تاسف‌نامه را می‌نوشتید؟
من تا حالا در چنین شرایطی قرار نگرفته‌ام و نمی‌دانم اگر این وضع برای من ایجاد می‌شد چه كار می‌كردم ولی به هر حال لیلا حاتمی ایرانی است و ایران را دوست دارد و می‌خواهد برگردد اینجا كار و زندگی كند. همین بلا سر كیارستمی هم آمد وقتی كه با كاترین دنوو روبوسی كرد.
آیا باید باور كنیم كه سبك زندگی هنرمندان نیاز به كنترل بیشتری دارد؟
این سوال سوال غلطی است. كدام سینماگران ایرانی؟! بخشی از ملت ایران این‌گونه زندگی می‌كنند، این سبك زندگی ربطی به سینماگران ندارد.
بخشی از مردم ایران این‌طور زندگی می‌كنند. دكتر، مهندس، نویسنده، تئاتری، سینمایی و خیلی از اقشار دیگر این جامعه چنین سلوكی دارند. این سوال شما از اساس غلط است! یك عده فكر می‌كنند در سینمای ایران چه خبر است! فكر می‌كنند در این سینما بخوربخور است و خیلی چیزهای دیگر! اگر بخوربخوری هم باشد برای همین سینماگران نزدیك به همین جریان منتقد زمین و زمان است. آقای سلحشور، مجیدی و حاتمی‌كیا مگر پول‌های میلیاردی نمی‌گیرند؟ حاتمی‌كیا هشت میلیارد تومان برای ساخت فیلم «چ» گرفت، یك سوال از او پرسیدند كه آن هشت میلیارد تومان چه شد، چنان جوسازی كرد كه همه فراموش كردند سوال اصلی چه بود!
ولی حاتمی‌كیا هم گفت كه آن بودجه خرج ساخت فیلم شده و ریز مخارج هم معلوم است.
كارگردان فیلم «شیار 143» را مطرح كرد و سر و صدا راه انداخت كه اصل سوال فراموش شود. الان هم مدام در حال انتقاد كردن است كه چرا فیلمش جایزه نبرده است. آخر مگر جشنواره «سر بازارچه» است كه فكر كنی حقت را نداده‌اند و تو هم باید حقت را بگیری؟ آقا شش، هفت تا داور دور هم می‌نشینند و یك رایی می‌دهند. حالا این هفت نفر فیلم تو را انتخاب نكردهاند. چرا این موضوع اینقدر برایت مهم است؟! فیلم تو اگر خوب باشد ماندگار می‌شود. اگر هم بد باشد، به زباله‌دان تاریخ می‌رود؛ چه جایزه بگیری چه نگیری. چه كسی یادش است كه سال گذشته چه كسی جایزه گرفت و چه كسی نگرفت؟ مگر بهرام بیضایی چند بار جایزه گرفته؟ ولی او همیشه روی چشم ما جا دارد. اصغر فرهادی اسكار هم نمی‌گرفت باز در چشم همه ما عزیز بود. فیلم خوب، باجایزه یا بی‌جایز، ماندگار می‌شود. فیلم «شب یلدا»ی من 14 سال است كه پرفروش‌ترین فیلم رسانه‌هاست. هیچ جایزه‌یی هم نگرفت. قصه چارلی چاپلین هم كه معروف است دیگر. چاپلین هیچ‌وقت جایزه درخوری نگرفت ولی فیلم‌هایش در سینمای جهان ماندگار شدند و خودش هم بر جایگاهی دست‌نیافتنی تكیه زده است.
گردآوری : گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
لیلا حاتمی كه تا پیش از این حادثه، با این انتقاد هم مواجه بود كه چرا در كشور فرانسه كه حجاب اسلامی جزو قوانین آن نیست، با حجاب در جشنواره كن ظاهر شده است، پس از آن اتفاق با دور تازه‌یی از انتقادها روبه‌رو شد؛ انتقادهایی كه از جنس دیگری بودند و نهایتا لیلا حاتمی را به نوشتن نامه‌یی مجبور كردند كه شبیه پوزشنامه بود.
در روزهای اخیر، برخورد لیلا حاتمی و ژیل ژاكوب بحث روز جامعه ایران بود. شما درباره منتقدان لیلا حاتمی چه نظری دارید؟
اینها می‌گویند هنرمندان ایرانی وقتی به خارج از كشور می‌روند، یقه‌هایشان باید فلان‌طور باشد و با كسی نباید دست بدهند. می‌گویند این موارد جزو پروتكل ما است. من فقط می‌دانم كه این حرف‌ها شرم‌آور است. لیلا حاتمی دختر دوست‌داشتنی، دلپذیر، فرهیخته، خانواده‌دوست و بازیگر درجه یك است. او دختر علی حاتمی و دختر ایران است. زمانی او را دختر علی حاتمی می‌دانستیم؛ وقتی كه سنش كمتر بود و در فیلم «دلشدگان» بازی كرد. بعد از اینكه در فیلم «لیلا» بازی كرد، به یك بازیگر بزرگ در سینمای ایران تبدیل شد و اكنون حقیقتا دختر ایران است. همه مردم ایران لیلا حاتمی را دوست دارند و او را روی چشم‌شان می‌گذارند؛ به خاطر صلابت و فرهیختگی و خانواده‌دوستی‌اش و به خاطر اینكه زندگی‌اش مطلقا حاشیه نداشته و ندارد.
منتقدان رفتار لیلا حاتمی می‌گویند او نماینده سینمای ایران در خارج از كشور بوده و در سینمای ایران هم ضوابطی حاكم است و او نباید از این ضوابط عدول می‌كرد.
بگذار هر‌كس هر چه می‌خواهد بگوید! آدمیزاد آزاد است آقا! خانم لیلا حاتمی به عنوان یك شخصیت حقیقی به جشنواره كن دعوت شده بود. لیلا حاتمی نه موسسه است نه وزارت امور خارجه. او یك شخصیت حقیقی است و به عنوان داور در جشنواره كن حضور داشت.
ولی منتقدان می‌گویند لیلا حاتمی اگر اعتباری در سینمای دنیا دارد، این اعتبار را مدیون حضور در سینمای ایران است یعنی صرفا بابت شخصیت حقیقی‌اش به این موقعیت نرسیده.
در سینمای ایران خیلی‌ها آمده‌اند و رفته‌اند چرا بقیه چنین اعتباری كسب نكردهاند؟ اعتبار و وزن خانم حاتمی ناشی از رفتار، شخصیت، بازیگری و انتخاب‌های درست او است؛ و‌گر نه در سینمای ایران آنقدر آدم‌های عجیب و غریب وجود دارد كه مپرس! هر كسی خودش به خودش اعتبار می‌دهد. لیلا حاتمی اگر از سینمای ایران اعتبار گرفته، به این سینما اعتبار هم داده است. بده بستان است. كسی به كسی بدهكار نیست.
این اتفاق واكنش‌های زیادی برانگیخت كه برخی از آنها از جمله جمع‌آوری امضا و . . . تعجب‌برانگیز بود.گذشته از اینكه این واكنش‌ها و مطالبات چه پاسخ رسمی بگیرند، فكر می‌كنید چه تاثیری بر كنش شخصی سینماگران ایرانی خواهد گذاشت؟
هیچ تاثیری نخواهد داشت. كسانی كه این حكم عجیب را صادر می‌كنند، باید در رفتار خودشان تجدید نظر كنند.قبلا هم وقتی فیلم‌های ما ممیزی می‌شد، با چنان ایرادهای عجیبی روبه‌رو می‌شدیم كه آدم حیرت می‌كرد! مثلا من در فیلم «خواهران غریب» دو تا تسبیح را روی هم گذاشتم تا نمادی از وصل زن و مرد باشد ولی این نما را از فیلم حذف كردند. كسی كه چنین تصمیم می‌گیرد، خودش اشكال دارد و مریض است. اشكال از كسانی است كه به چنین چیزهایی ایراد می‌گیرند.
وزیر ارشاد هم با تندروها همراهی نكرد. فكر می‌كنید در دوران علی جنتی، این قبیل سختگیری‌ها در سینمای ایران كاهش یابد؟
امیدوارم این‌طور شود. من هنوز با وزارت ارشاد این دوره سر و كار پیدا نكرده‌ام ولی به نظر می‌آید كه در این دوره امیدی وجود دارد كه فضا كمی بازتر شود و سختگیری‌های كنار بروند.
البته اگر این دوستان تندرو نتوانند چوب لای چرخ دولت روحانی بگذارند. فعلا كه می‌كوشند با دولت روحانی هم مثل دولت خاتمی برخورد كنند تا مبادا روحانی موفق شود به وعده‌هایش عمل كند. یك عده‌یی نمی‌خواهند این مملكت آبرومندانه در جهان سر بلند كند.
اقتصادش شكوفا شود، نخبگان مهاجرش بازگردند، اقتصاد و محیط زیستش شكوفا و اصلاح شود و... یك عده این چیزها را نمی‌خواهند. انگار این مملكت هر‌چه فقیرتر و نابسامان‌تر باشد، برای یك عده بهتر و سودآورتر است.
آیا این اتفاقات می‌تواند تبدبل به چالشی برای وزیر ارشاد شود؟
امیدوارم این‌طور نشود و آقای روحانی آنقدر قدرت داشته باشد كه اجازه ندهد وزیر او را به دلیل حمایت از هنرمندان كنار بگذارند ولی به این سوال نمی‌توانم جواب بدهم چون‌كه من آدم سیاسی نیستم و نمی‌دانم آن پشت چه خبر است و كی برای كی نقشه می‌كشد و سر چی با كی دعوا دارد. من فقط می‌دانم یك عده از حل نشدن مشكلات این كشور سود بیشتری می‌برند كه این‌طور رفتار می‌كنند.
شما اگر جای لیلا حاتمی بودید، آن نامه عذرخواهی یا تاسف‌نامه را می‌نوشتید؟
من تا حالا در چنین شرایطی قرار نگرفته‌ام و نمی‌دانم اگر این وضع برای من ایجاد می‌شد چه كار می‌كردم ولی به هر حال لیلا حاتمی ایرانی است و ایران را دوست دارد و می‌خواهد برگردد اینجا كار و زندگی كند. همین بلا سر كیارستمی هم آمد وقتی كه با كاترین دنوو روبوسی كرد.
آیا باید باور كنیم كه سبك زندگی هنرمندان نیاز به كنترل بیشتری دارد؟
این سوال سوال غلطی است. كدام سینماگران ایرانی؟! بخشی از ملت ایران این‌گونه زندگی می‌كنند، این سبك زندگی ربطی به سینماگران ندارد.
بخشی از مردم ایران این‌طور زندگی می‌كنند. دكتر، مهندس، نویسنده، تئاتری، سینمایی و خیلی از اقشار دیگر این جامعه چنین سلوكی دارند. این سوال شما از اساس غلط است! یك عده فكر می‌كنند در سینمای ایران چه خبر است! فكر می‌كنند در این سینما بخوربخور است و خیلی چیزهای دیگر! اگر بخوربخوری هم باشد برای همین سینماگران نزدیك به همین جریان منتقد زمین و زمان است. آقای سلحشور، مجیدی و حاتمی‌كیا مگر پول‌های میلیاردی نمی‌گیرند؟ حاتمی‌كیا هشت میلیارد تومان برای ساخت فیلم «چ» گرفت، یك سوال از او پرسیدند كه آن هشت میلیارد تومان چه شد، چنان جوسازی كرد كه همه فراموش كردند سوال اصلی چه بود!
ولی حاتمی‌كیا هم گفت كه آن بودجه خرج ساخت فیلم شده و ریز مخارج هم معلوم است.
كارگردان فیلم «شیار 143» را مطرح كرد و سر و صدا راه انداخت كه اصل سوال فراموش شود. الان هم مدام در حال انتقاد كردن است كه چرا فیلمش جایزه نبرده است. آخر مگر جشنواره «سر بازارچه» است كه فكر كنی حقت را نداده‌اند و تو هم باید حقت را بگیری؟ آقا شش، هفت تا داور دور هم می‌نشینند و یك رایی می‌دهند. حالا این هفت نفر فیلم تو را انتخاب نكردهاند. چرا این موضوع اینقدر برایت مهم است؟! فیلم تو اگر خوب باشد ماندگار می‌شود. اگر هم بد باشد، به زباله‌دان تاریخ می‌رود؛ چه جایزه بگیری چه نگیری. چه كسی یادش است كه سال گذشته چه كسی جایزه گرفت و چه كسی نگرفت؟ مگر بهرام بیضایی چند بار جایزه گرفته؟ ولی او همیشه روی چشم ما جا دارد. اصغر فرهادی اسكار هم نمی‌گرفت باز در چشم همه ما عزیز بود. فیلم خوب، باجایزه یا بی‌جایز، ماندگار می‌شود. فیلم «شب یلدا»ی من 14 سال است كه پرفروش‌ترین فیلم رسانه‌هاست. هیچ جایزه‌یی هم نگرفت. قصه چارلی چاپلین هم كه معروف است دیگر. چاپلین هیچ‌وقت جایزه درخوری نگرفت ولی فیلم‌هایش در سینمای جهان ماندگار شدند و خودش هم بر جایگاهی دست‌نیافتنی تكیه زده است.
گردآوری : گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: caffecinema.com
مطالب پیشنهادی:جشنواره کن 2014:تصاویر لیلا حاتمی بروی فرش قرمز اکران فیلم برنده نخل طلای«خواب زمستانی»
ماجرای افسردگی بازیگر خرم سلطان!!!
واکنش باران کوثری به خبر فیلتر احتمالی اینستاگرام+تصویر
این هنرمند اجازه رفتن به خانه اش را ندارد!!!
سگی به نام هاگن بر روی فرش قرمز جشنواره کن 2014+ تصاویر