اتفاق‌های غیرمنتظره، جالب و ناراحت‌كننده دنیای موسیقی

   

  هرچه به روزهای پایانی سال ۲۰۰۸ نزدیك‌تر می‌شویم اتفاق‌های غیرمنتظره، جالب، غمگین‌كننده و ... در حوزه موسیقی بیشتر نمایان می‌شود. ۲۰۰۸ شاید یكی از تلخ‌ترین سال‌های موسیقی معاصر خواهد بود یا حداقل شروعی است برای تلخكامی.
در سال ۲۰۰۸ تعداد گروه‌هایی كه (بنا به دلایل مختلف كه یكی از آن‌ها دلایل اقتصادی است) از هم پاشیده شدند خیلی بیشتر از گروه‌هایی است كه دوباره گرد هم آمدند یا تاسیس شدند. سالی كه اساتید بزرگی در حوزه‌ها و ژانرهای بدرود حیات گفتند. كسانی كه همیشه در یادها می‌مانند، اما دیدن نامشان در فهرست متوفیان سال ۲۰۰۸ زنگ خطری را به صدا در می‌آورد. زنگ خطری كه خبر از شروع مرگ نسلی به ما می‌دهد كه نبوغ و خلاقیتشان در موسیقی، جایگزینی ندارد. خبر از مرثیه‌ای برای افسانه‌های دهه ۵۰، ۶۰ و ۷۰، كسانی كه موسیقی غنی چهل سال اخیر را شكل دادند. كسانی كه موسیقی متن زندگی میلیون‌ها، شاید میلیاردها انسان معاصر را ساختند. كسانی كه دوستشان داشتیم و از دور می‌شناختیمشان.
نسلی كه از دست می‌رود نسلی است كه در دورانی موسیقی معاصر ما را غنا دادند كه دنیا را جنگ فرا گرفته بود و هنر موسیقی (آنچنان كه امروز هست) صنعتی نشده بود. نسلی كه پول و شهرت برایشان اولویت یك نبود. نسلی كه موسیقی را برای موسیقی می‌خواستند.

 سال از دست دادن
سال ۲۰۰۸ سالی بود كه در آن دنیای موسیقی به خاطر از دست دادن اساتید بزرگی چون ریچارد رایت (Richard Wright)، جف هیلی (Jeff Healry)، نیل آسپینال (Neil Aspinall)، بو دیدلی (Bo Diddley)، میچ میچل (Mitch Mitchell)، مل گلی (Mel Galley) و جیمی مك گریف(Jimmy McGriff) در ماتم فرو رفت.

 ریچارد رایت
تاثیر ریچارد رایت بر موسیقی دوران خود و دوران بعد از خود به قدری وسیع و با اهمیت بود كه خبر مرگ او به سرعت در میان دوستداران ایرانی‌اش به عنوان تسلیت و به صورت پیامك رد و بدل شد و از آن جالب‌تر این كه خبر به زبان فارسی،‌ به رسم الخط فینگیلیش (فارسی با حروف انگلیسی) و با متون مختلف، ارسال و دریافت شد و برخی از كاربران تلفن همراه چندین مدل مختلف این پیامك را دریافت كردند.
ریچارد رایت را با همنوایی، آهنگ‌سازی و نوازندگی پیانو و كیبورد گروه پینك فلوید می‌شناسیم. گروهی كه یكی از پرمخاطب‌ترین و مشهورترین گروه‌های موسیقی راك پیشرو (Progressive Rock) است و به خاطر نوع اشعارش و شیوه منحصر به فردش در خلق فضای موسیقایی، جایگاه مهمی در تاریخ موسیقی معاصر ما دارد.
اما شاید بتوان گفت كه قسمت عمده‌ای از فضاسازی آهنگ‌های این گروه، مدیون شیوه استفاده ریچارد رایت از امكانات سینتی سایزر است.
به عنوان نمونه از فضاهای مختلف و متفاوتی كه ریچارد رایت خلق كرده می‌توان به آهنگ‌های Echoes كه با استفاده از سینتی سایزر ماژولار و Shine On Crazy Diamond كه با سیتی سایزر Roland Jupiter ۴ و آهنگ Time كه ردیف Riff اصلی كیبورد در این آهنگ با پیانوی الكترونیكی Rhodes نواخته شده،‌ اشاره كرد.
در میان جمع محدود نوازندگان كیبورد سیولیست، ریچارد رایت اولینشان است كه از دنیا رفت و حقیقت تلخ این است كه از آنجایی كه رشد نوازندگی كیبورد با اختراع MiniMoog توسط دكتر رابرت موگ، شروع شد، تقریبا تمام نوازندگان مطرح این ساز مانند Jon Lord، Keith Emmerson، Rick Wakeman، Patrick Moraz، Tony Banks، Ray Manzarak، Geof Dawns و Claus Schulz خیلی‌های دیگر همگی تقریبا هم سن و سال ریچارد رایت هستند و ممكن است در یك برهه زمانی ۱۰ تا ۲۰ ساله تمام این اساتید بی‌بدیل موسیقی الكترونیك، از دنیا بروند. كسانی كه از دوره آنالوگ با سازهایی كه با لامپ كار می‌كردند، شروع به آهنگ‌سازی كردند و دوره ترانزیستور و IC و MIDI و VST و دیجیتالیسم را تجربه كرده‌اند و هر كدامشان بخش مهمی از تاریخ موسیقی معاصر ما هستند.

 جف هیلی
گیتاریست نابینای كانادایی كه سال ۱۹۶۶ در تورنتو به دنیا آمد و امسال بدرود حیات گفت. جف هیلی از بزرگ‌ترین گیتاریست‌های ژانرهای راك، بلوز و كانتری است. نام او به خاطر شیوه خاص خود در نوازندگی گیتار همیشه در فهرست گیتاریست‌های بزرگ آورده می‌شود.

 نیل آسپینال
نام او با نام بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین گروه تاریخ معاصر The Beatles پیوند خورده. او را در كلیپ Get Back كه بالای پت‌ بام استودیو Abbey Road اجرا و فیلمبرداری شده در حال مذاكره با پلیس‌هایی می‌بینیم كه به علت بند آمدن ترافیك خیابان، برای بر هم زدن آن اجرای كاملا غافلگیركننده آمده بودند. نیل آسپینال را با آن عینك قاب پلاستیكی ته استكانی و لبخند همیشگی‌اش به یاد می‌آوریم. مردی كه یكی از نوابغ صنعت موسیقی بود. او تهیه‌كننده، مدیر برنامه، دستیار شخصی و مدیر برنامه كنسرت‌های گروه‌های موفق و بزرگی چون بیتلز بود.

بو دیدلی
یكی از بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین آهنگ‌سازان و نوازندگان دوره طلایی راك اند رول. او را با ریتمی شاد به نام «Bo Diddley Beat» به یاد می‌آوریم، ریتمی كه به نام او ثبت شده. ریتمی شبیه به رومبا با الگویی دو میزانی: (یك) و دو و سه و (چهار) / یك و (دو) و (سه) و چهار.
در كنار نام موزیسین‌های معروفی كه مرگ او را تسلیت گفتند نام یك سیاست‌مدار هم دیده می‌شود: جورج بوش.

میچ میچل
نوازنده افسانه‌ای ساز Drum. او را با نام بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین گیتاریست دنیا، جیمی هندریكس، به یاد می‌آوریم. او یكی از بنیان‌گذاران سبك خاص نوازندگی Drum است كه به نام Fusion Drumming معروف است. ریتم‌های او پر است از واریاسون و پاساژهای مختلف. در كنار نئول ردینگ و جیمی هندریكس، میچ میچل دیگر عضو آن گروه سه نفره افسانه‌ای بود كه شعاری با مسما داشتند: آیا ما را تجربه كردید؟(Are You Experienced) 

مل گلی
آهنگ‌ساز، شاعر و گیتاریست موقری كه در كنار گلن هیوز (Glen Hughes) و دیو هلند (Dave Holland)، گروه موفقی به نام ذوزنقه (Trapeze) را بنا نهادند. مل گلی یكی از بزرگان موسیقی فانك (Funk) است و نقش او در تركیب فانك و راك، از سایر آهنگسازان معاصر خود پررنگ‌تر بود. پس از فروپاشی موقت گروه ترپیز در دهه ۷۰، او به White Snake پیوست اما چیزی كه از او برای ما به یاد می‌ماند ریتم‌های شاد و پرهیجان او در گروه ترپیز است.

جیمی مك گریف
شاید اغراق نباشد اگر بگوییم ساز Hammond B۳، كامل‌ترین، محبوب‌ترین و پركاربردترین ساز الكترونیكی دنیا باشد و این هم اغراق نیست كه جیمی مك گریف، یكی از بزرگ‌ترین نوابغ موسیقی Jazz است كه با Hommand موسیقی می‌نواخت. او برای نوازندگی از دو دست و هر دو پایش استفاده می‌كرد و به تنهایی مثل یك اركستر صدا می‌داد. مك گریف هم چهره‌ای دلنشین داشت. بسیار مهربان و دوست‌داشتنی، اما وقتی پشت سازش می‌نشست، چهره‌ای دیگر داشت، مردی با تسلط مطلق به موسیقی پیچیده Jazz.

 

 سال از هم‌پاشی
تعداد گروه‌های جدیدی كه در سال ۲۰۰۸ پا به عرصه موسیقی گذاشتند در مقابل تعداد گروه‌هایی كه از هم پاشیدند بسیار ناچیز است. متاسفانه به دلیل این كه نام گروه‌های بین‌المللی همگی به زبان و خط انگلیسی است، آوردن فهرست آن‌ها برای مقایسه در یك روزنامه فارسی زبان كار زیبایی نیست. از آن جایی كه چند سال طول می‌كشد تا یك گروه یا هنرمند، جایگاه خود را در موسیقی پیدا كند و گذشت سالیان ثابت می‌كند كدام اثر ماندگار و كدام اثر میرا است، همان تعداد كم گروه‌های تشكیل شده در سال ۲۰۰۸ هم در مقایسه با گروه‌های بزرگی چون Toto و Velvet Revolver شاید هیچ باشد.

 

 تكنولوژی، دوست یا دشمن؟
نیم نگاهی به جدول پرفروش‌ترین آلبوم‌ها و تك آهنگ‌های سال ۲۰۰۸ تا این هفته و مقایسه آن با سال ۱۹۶۸ یعنی ۴۰ سال پیش، كه دنیای موسیقی به طور جدی و عملی توسط دكتر رابرت موگ (Robert moog)، جورج هریسن (George Harrisson)، برایان ویلسن (Brian Wilson)، كیت امرسون (Keith Emmerson) و جان لرد (Jon Lord) والتر كارلوس (Walter Carlos) وارد جریان موسیقی الكترونیك شد، نشان می‌دهد كه دنیای دیجیتال با امكانات بی‌نظیرش كه می‌تواند فرصت‌های استثنایی برای هنرمندان خلق كند، چقدر به تنزل موسیقی از جایگاه هنر به صنعت و سرگرمی، كمك كرده. (به علت محدودیت فضای مقاله رجوع شود به وب گاه ویكی پدیا، در بخش Search آن «Music ۲۰۰۸ in» و «۱۹۶۸ in music» را جداگانه كاوش كنید).

 آلبوم‌های مستقل
صنعتی شدن و بی‌روح شدن موسیقی به جایی رسیده كه هر آنچه از قالب‌های مبتذل و كلیشه‌ای مد روز پاپ خارج است را «مستقل» می‌نامند. مستقل یعنی این كه كار توزیع، تكثیر و پخش عمومی تمام اثر توسط ۴ شركت عمده صنعت موسیقی امروز (Global Music, Warner , EMI, Sony BMG) انجام نشده است.
جالب است كه خلق كنندگان این آثار مستقل، نام‌هایی هستند همچون جكسون براون، Deep Purpl، رابرت پلانت و... .
در جریان انتقال قدرت از بوش به اوباما، آلبوم سال ۲۰۰۸ آهنگساز برجسته آمریكایی جكسون براون كه كمتر به مسائل سیاسی كاری دارد، از شگفتی‌های سال است. آلبومی كه در پس موسیقی زیبای Countryاش، اشعار انتقادی جكسون براون در مورد: رژیم جورج بوش پسر، جنگ آمریكا و عراق، تحریم‌ها، قطع رابطه آمریكا و كوبا و جریمه مسافرت شهروندان آمریكایی برای مسافرت به كوبا را دارد.

 آنچه هست
البته هنوز سال ۲۰۰۸ تمام نشده، اما وقایعی كه تا به امروز در این سال در دنیای موسیقی دیجیتال رخ داد، تلخ و شیرین، در مقایسه با وقایع ۴۰ سال پیش، دورانی كه آلات موسیقی الكترونیكی آنالوگ پا به دنیای موسیقی گذاشتند، بیانگر این حقیقت تلخ‌اند كه روند كلی موسیقی مردم‌پسند در دنیای امروز با وجود پیشرفت قابل ملاحظه نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای موسیقی، متاسفانه به جای غنی كردن به پوچ كردن موسیقی انجامیده است.

 

 

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ

www.seemorgh.com/culture

منبع: www.aftab.ir 

 

مطالب پیشنهادی:

صداهایی که در گلو خفه شدند!

ناشنیده‌های بسیار جالب از ستاره‌های موسیقی!

زندگی پدر گیتار الکتریک(1)

بالاخره پرده از راز ویولن‌های استرادیواریوس برداشته شد!