هنرهای دینی نه تنها در ایران جایگاهی ندارند، كه دچار ركود هم شده؛ در این میان، اجحافی كه در حق سید و سالار شهیدان، امامحسین(ع) شده، در حق هیچ معصوم دیگری نشده است. كافی است شمایل و تصویرهایی را به یاد بیاورید كه هر سال، در مراسم تاسوعا و عاشورا و روزهای قبل و بعد آن در تكایا و هیئتهای مذهبی آویخته میشود. نه مرجع این تصاویر مشخص است، نه خالق آنها و نه كسی كه چنین تصاویری را در تعداد انبوه تكثیر میكند و اتفاقاً از سود مالی قابل توجهی هم برخوردار میشود!
البته این مسئله نباید با این موضوع مخلوط شود كه مسئولان و مدیران تجسمی كشور در برگزاری جشنوارهها و سالانهها و دوسالانهها و حتی نمایشگاهها و مسابقات كوچك و بزرگ كوتاهی میكنند. بخش مهم و اصلی رویدادهای مذكور یا مفاهیم مذهبی است یا این رویدادها اساساً به بهانه مناسبتهای دینی برپا میشوند. این موضوع هم كه این جشنوارهها كجا، چگونه و توسط چه كسانی برگزار میشود، بماند؛ كه عاقل را اشارتی كافی است! اما در حال حاضر نكته مهم آن است كه هنرهای دینی این مرز و بوم، در وضعیتی نیست كه بتوانیم سرمان را بالا بگیریم و با دلایل علمی و زیباشناختی از هویتش دفاع كنیم. نكته آخر آنكه، مدیران هنری مراكز فرهنگی نیز این مسئله را پذیرفتهاند و متوجه پاشنه آشیل این ماجرا هستند. احتمالاً به همین دلیل بوده كه مجتبی آقایی، رئیس موزه امام علی هم در روز افتتاحیه این 100 كتیبه عاشورایی از نبود بازتولید آثار هنری دینی انتقاد كرد و تولید آثار گنجینهای را برای موزه مثبت ارزیابی نكرد و در مقابل، از نمایش آثار هنری، در گوشهگوشه شهر و جامعه بهعنوان اصلیترین هدف خلق این آثار نام برد.
كتیبههای عاشورایی،خطاطی ابیاتی هستند كه از میان تركیببند معروف محتشم كاشانی انتخاب شدهاند و به قول علی شیرازی، خالق كتیبهها، جزو مراثی بیرقیب تاریخ ادبیات فارسی بودهاند. اما نكته مهم و جالب درباره كتیبههای عاشورایی، برگزاری ورك شاپی بوده كه شیرازی در آن، فرایند خوشنویسی تا تذهیب 10 كتیبه را نشان داده تا مخاطبان با مراحل مختلف كار آشنا شوند و آن را از نزدیك مشاهده كنند. درحالیكه مراحل اولیه كار، مدتها پیش از برگزاری وركشاپ شروع شده بود. حتی كاغذ كتیبهها هم دستساز است و زمان زیادی از سازنده آنها گرفته تا در نهایت، كاغذی بینظیر را برای هنرمند فراهم آورد. شیرازی در این باره میگوید: «از حدود یك سال پیش، مشغول طراحی شعرها و تهیه لوازم و ابزار كار بودهایم. تنها برای ساخت كاغذ این كتیبهها شش ماه وقت صرف شده تا كاملاً خشك شود و به این ترتیب، كاغذ، بعد از خطاطی در مركب حل نشود.»
این كاغذها كه كاغذهای بدون اسید نام دارند، ماندگاری بسیار زیادی دارند و مركب روی آن، ثبات بیشتری خواهد داشت. بعد از اتمام مراحل تولید كاغذ، یك گروه تذهیب كار 20 نفره، بهمدت شش ماه، كاغذها را تذهیب و سپس پرس كردهاند، بعد از این مراحل، قطعهسازی و تشعیر انجام شده و استاد شیرازی در نهایت، كار خوشنویسی كتیبهها را به پایان رسانده است. نكته مهم در این میان، آنكه در تذهیب بخشهایی كه به رنگ طلایی نیاز بوده، از طلای 24 عیار استفاده شده تا كتیبهها ماندگاری بیشتری داشته باشند.دیگر آنكه سازمان فرهنگی - هنری شهرداری تهران در نظر دارد تا این كتیبهها را در تعداد انبوه و روی پارچه، تكثیر و در مراسم و هیئتهای مذهبی توزیع كند. در این میان اگرچه كتیبهها اصالتشان را از دست نمیدهند و تغییری در ماهیت آثار رخ نمیدهد اما كافی است یك بار از نزدیك، كتیبهها را دیده باشید.
این آثار آنقدر، چشم نوازند كه بیننده دوست دارد تا ابد نگاهشان كند. بنابراین با اینكه تكثیر چنین آثاری در تعداد انبوه، برای نخستین بار صورت میگیرد و از حالا درباره كیفیت آن، نمیتوان نظر داد ولی مطمئناً كیفیت و زیبایی كتیبههای اصلی را نخواهد داشت؛ حتی بهنظر میرسد این كارها را در جای دیگری به غیر از موزه، نمیتوان و نباید تماشا كرد! شاید هم به همین علت باشد كه سازمان فرهنگی - هنری شهرداری قصد دارد این كتیبهها و همه آثار هنری را كه با محوریت امام حسین(ع) توسط دیگر هنرمندان خلق شدهاند، در موزهای با نام موزه امام حسین عرضه كند.
شیرازی درباره تاریخ كتیبهنگاری میگوید: «در این نوع از هنر، فقط خوشنویسی مطرح نیست. كتیبه، درواقع اثری است كه خطاطی آن روی مصالح خاصی همچون گچ، چوب، كاشی و فلز انجام شود، بنابراین، هنرمند باید نوع و شكل خط را پیش از اجرا، طراحی كند.«
در هر صورت، حمایت از هنرمندان ممتازی كه به آفرینش آثار هنری با مفاهیم دینی علاقه دارند، بیشك به پیشرفت و برجسته شدن هنرهای تجسمی در این حوزه میانجامد بهخصوص كه احمدنوریان، معاون شهردار تهران، وظیفه سازمان فرهنگی - هنری شهرداری را در روز افتتاحیه، حمایت و تقویت هنر بومی، دینی و ملی دانست و گفت: «هویت فرهنگی ایران، عامل تشخص و وجه تمایز با دیگر فرهنگهاست و هنرمندان در غنا بخشیدن به هویت بومی و ملی نقش مهمی دارند. از اینرو، سازمان فرهنگی - هنری در حمایت از هنرهای دینی و ملی تلاش خواهد كرد.«