خبرنگاران مقابل دوربین تلویزیون

 
در سال‌های اخیر در مجموعه‌های مختلف سیما، با مشاغل مختلفی روبه‌رو بودیم كه به واسطه داستان و نمایش به مخاطب بیش از پیش معرفی شده‌اند و از این رو حرفه‌های مختلف در آثار نمایشی، رنگ تازه‌ای به خود گرفته‌اند.
 
برای مثال تا به حال در سریال‌هایی مانند اغما و فاكتور 8 ـ بخشی از حرفه پزشكی بخوبی معرفی شد و با ساخت مجموعه‌های كلانتر و هوش سیاه، مخاطب بهتر از گذشته با فعالیت‌های پلیسی آشنا شد؛ اما در این بین هنوز حرفه‌های زیادی وجود دارند كه در بین آثار تلویزیونی و نمایشی، مهجور باقی مانده‌اند و كمتر به آنها توجه می‌شود و حتی گاهی نگاه تخریبی نیز نسبت به آنها صورت می‌گیرد.
این روزها سریال باغ شیشه‌ای از تلویزیون در حال پخش است. مهدی مظلومی، كارگردان این سریال، یكی از نقش‌های اصلی سریال خود را یك دختر جوان انتخاب كرده است كه خبرنگار است. همین موضوع باعث شد تا به سراغ دست‌اندركاران تلویزیون و سینما برویم و از آنها درباره نقش و حضور خبرنگاران در آثار تلویزیونی و سینمایی جویا شویم.
تنها چند مجموعه در سال‌های اخیر به این قشر پرداخته است كه مهم‌ترین آن سریال «بدون شرح» به كارگردانی مهدی مظلومی بود و در آثار دیگر، تنها اشاره‌ای به این حرفه شده است؛ آن هم به واسطه یكی از شخصیت‌های محوری.

باید حق خبرنگاران را درست ادا كنیم
مهدی مظلومی در پاسخ به این سوال كه نقش خبرنگاران در سریال‌های تلویزیونی تا چه حد بوده است گفت: متاسفانه در آثار تلویزیونی به این قشر خیلی جدی پرداخته نمی‌شود و همیشه یك نگاه حاشیه‌ای به این حرفه وجود داشته است.
در صورتی كه این حرفه آنقدر جذاب هست كه بتوان خیلی جدی‌تر به آن پرداخت؛ متاسفانه هنوز بستر مناسبی برای شناخت بیشتر مخاطب از این حرفه فراهم نشده است. در صورتی كه این قشر و فعالیت‌هایی كه آنها به عنوان خبرنگار دارند، بسیار تاثیرگذار و حتی تعیین‌كننده است و می‌تواند در جامعه اثر مستقیم بگذارد.
مظلومی در ادامه افزود: امیدوارم در سال‌های آتی در مجموعه‌های سیما، نقش خبرنگاران را بهتر و مثبت‌تر ببینم تا حق آنها هم درست ‌ادا شود.

تصویر خبرنگاران در آثار تلویزیونی واقعی نیست
خشایار الوند فیلمنامه‌نویسی كه سال‌هاست در عرصه سینما و تلویزیون فعالیت می‌‌كند، در این رابطه گفت: متاسفانه هیچ‌گاه یك تصویر درست چه در تلویزیون و چه در سینما از خبرنگاران ندیده‌ایم و این تصویری هم كه بعضا شاهد آن هستیم، یك تصویر غیرواقعی یا حتی كاریكاتوری است و معمولا خبرنگار را یك فرد كنجكاو كه دوست دارد به اخبار دست پیدا كند، نشان می‌دهند و به همین دلیل مخاطب هم با این قشر از جامعه تا حد زیادی بیگانه است.
الوند معتقد است كه متاسفانه هنوز در ایران این حرفه (خبرنگاری)‌ به عنوان یك شغل تعریف نشده است و تا وقتی كه این مساله وجود دارد، این فاصله بین مخاطب و حتی سازندگان آثار تلویزیونی باقی می‌ماند. بنابراین باید اول این كار به عنوان یك شغل مطرح شود تا بتواند نقش را در كارهای تلویزیون پیدا كند. الوند به این نكته هم اشاره كرد كه خبرنگاری بسیار شغل سختی است و باید هرچه زودتر جایگاه خودش را چه در جامعه و چه در رسانه‌های مختلف پیدا كند.

این حد از سماجت غیرواقعی است
جهدوست كه این روزها اسمش را در تیراژ سریال آشپزباشی به عنوان نویسنده می‌بینیم، درباره جایگاه خبرنگاران و تصویر آنها در آثار تلویزیونی گفت: تصویر خبرنگاران كاملا یك تصویر جعلی و دروغی است؛ تصویری كه كلیشه‌ای است.
مثلا ما همیشه قشر خبرنگار را در آثار تلویزیونی، افرادی سمج یا حتی كنجكاو دیده‌ایم كه هر طور شده می‌خواهند به اهداف خود دست پیدا كنند و از این رو رفتار خبرنگاران بد به تصویر كشیده شده است. جهدوست در ادامه افزود: به نظرم در جامعه خبرنگاران این حد از سماجت غیرواقعی است و قطعا آنها هم برای خودشان حد و مرزی دارند.
جهدوست گفت: به عنوان یك نویسنده تصویر كلیشه‌ای خبرنگاران را در سیما قبول ندارم و امیدوارم به مرور زمان این ذهنیت اشتباه نسبت به این حرفه برطرف شود.

باید درست تحقیق كنیم
هادی مقدم‌دوست، یكی دیگر از فیلمنامه‌نویسانی است كه به گفته خودش، دوستان مطبوعاتی زیادی هم دارد. شاخص‌ترین كار او فیلم «بی‌پولی» به كارگردانی حمید نعمت‌الله بود كه جوایزی را هم به خود اختصاص داد.
مقدم‌دوست در رابطه با این موضوع كه تصویر خبرنگاران تا چه حد در سینما و تلویزیون واقع‌گرا نشان داده می‌شود، گفت: معمولا خبرنگاران در آثار نمایشی ضبطی به دست دارند و به دنبال سوژه هستند كه این تصویر بسیار كلیشه‌ای و قدیمی است.
مقدم‌دوست راهكاری نیز پیشنهاد كرد، او گفت: در وهله اول وقتی قرار است حرفه‌ای معرفی شود باید یك تحقیق وسیع و كامل در رابطه با آن حرفه وجود داشته باشد تا نویسنده هم براساس آن تحقیقات بتواند شخصیت مورد نظر را طراحی كند. اما تا وقتی كه تحقیقات وجود نداشته باشد و كارها سطحی پیش برود، هیچ گاه این حرفه نمی‌تواند در مجموعه‌های نمایشی درست و به جا معرفی شود.

خبرنگاران معمولا فرمایشی كار می‌كنند
اكبر خواجویی كارگردانی است كه تا به حال كارهای مختلفی از او دیده‌ایم. سریال‌هایی مانند پدرسالار، محیا و... این كارگردان در رابطه با این موضوع كه چقدر توجه به حرفه خبرنگاری در تلویزیون و سینما اعتقاد دارد، گفت: من خیلی به این حرفه اعتقادی ندارم؛ چراكه معمولا خبرنگاران فرمایشی كار می‌كنند و از سوی سازمان یا ارگانی هدایت می‌شوند و از این رو باید كار یا چیزی را تبلیغ كنند كه شاید باب میل خودشان هم نباشد.
خواجویی در ادامه گفت: خبرنگاران هیچ‌گاه بدون قصد و غرض، خبری را تهیه نمی‌كنند. برای همین هم شاید دست‌اندركاران سیما خیلی علاقه‌ای برای نشان دادن فعالیت‌های این قشر از جامعه نداشته باشند. به هر حال من هم اعتقاد دارم كه این حرفه تا به حال درست و خوب معرفی نشده است كه آن هم تنها یك دلیل دارد و آن هم فرمایشی كار كردن این قشر از جامعه است.

نباید سراغ این حرفه رفت!
امیر سهرابی، ‌نویسنده جوانی است كه سال گذشته از او سریال شمس‌العماره را دیدیم. وی در خصوص این موضوع می‌گوید: خیلی تصویر واقعی‌ای از این قشر در رسانه‌های مختلف شاهد نیستیم.
به نظرم تمام ارجاعات از نمونه‌های غربی گرفته شده است كه با فرهنگ ما چندان سازگاری ندارد و شكل و شمایلی كه ما تا به حال از این قشر چه در تلویزیون و چه در سینما شاهد بوده‌ایم، یك شكل باسمه‌ای و دور از حقیقت است.
امیر سهرابی معتقد است در آینده هم این مشكل حل نخواهد شد؛ چرا كه ورود به رسانه و پرداخت بیشتر به این حرفه میسر نیست.

تاكنون یك تصویر واقعی از این قشر ندیده‌ایم
كیانوش عیاری، كارگردان مجموعه‌های روزگار قریب و هزاران چشم در رابطه با جایگاه حقیقی خبرنگاران در آثار تلویزیونی گفت: گاهی این حرفه درست و گاهی به غلط به تصویر كشیده می‌شود و از این رو گاهی شخصیت‌پردازی‌ها در رابطه با این افراد یا توام با اغراق است یا سستی. بنابراین كمتر یك تصویر حقیقی از فعالیت‌های این افراد دیده‌ایم. در صورتی كه زندگی یك خبرنگار پر از داستان و جنب‌وجوش است.
عیاری در ادامه گفت: شاید در آینده بتوان با ورود بیشتر به زندگی این قشر از جامعه به نكات تازه‌تر و روشن‌تری برسیم تا بتوانیم در آثار نمایشی نیز از آنها بهره بگیریم.

تصویر خبرنگاران در سیما نخ‌نما شده است
علی‌اكبر محلوجیان، یكی دیگر از فیلمنامه‌نویسان چیره‌دست است كه از او مجموعه‌هایی مثل هیچ‌كس و زیر تیغ را شاهد بوده‌ایم. این فیلمنامه‌نویس قدیمی در رابطه با تصویر خبرنگاران در آثار تلویزیونی گفت: به نظرم تصویر خبرنگاران بیشتر نمایشی است تا حقیقی و شخصیت‌پردازی‌ها به گونه‌ای است كه اصلا قابل باور نیستند و جای اشكال دارد كه این مساله به شناخت غلط نویسندگان ما برمی‌گردد. متاسفانه آنها شناخت درستی نسبت به این قشر از جامعه و فعالیت‌های آنها ندارند.
محلوجیان تصویر اشتباه خبرنگاران را در تلویزیون به نویسندگان و سپس كارگردانان نسبت داد و گفت: با كمی تحقیق و پرس و جو می‌شود تصویر كلیشه‌ای و نخ‌نما شده خبرنگاران را در آثار تلویزیونی برطرف كنیم؛ اما متاسفانه تا به حال كسی به خودش زحمت نداده است تا این قشر را بهتر و بیشتر بشناسد. محلوجیان، خبرنگاری را یك شغل می‌داند و آنها را به عنوان یكی از قشرهای سازنده جامعه می‌شناسد.

جامعه خبرنگاران باید دست به كار شوند
محمدرضا ورزی، كارگردان مجموعه‌های «سال‌های مشروطه»، «پدرخوانده» و «كاخ تنهایی» در رابطه با این موضوع كه چرا تصویر خبرنگاران در آثار نمایشی در حاشیه قرار دارد، گفت: متاسفانه این حرفه همیشه در حاشیه بوده است و از این‌رو اكثرا یك تصویر تكراری از خبرنگاران دیده‌ایم، و می‌توان گفت تنها 40 درصد از تصویر خبرنگاران واقعی به نظر می‌رسند. ورزی درباره علت این رویكرد گفت: این مساله برمی‌گردد به سیاست‌گذاری سیما كه متاسفانه در پذیرش فیلمنامه‌ها دقت لازم را بعضا ندارند و اصلاحات به درستی صورت نمی‌گیرد.
ورزی این را هم گفت كه خبرنگاران نیز در این ماجرا بی‌تقصیر نیستند؛ چراكه آنها هم می‌توانند مانند نیروی انتظامی یا حتی جامعه پزشكی ضوابطی را تهیه كنند تا هم دست‌اندركاران سیما و هم جامعه مطبوعات حد و مرز خود را بشناسند و مخاطبان هم نیز بتوانند به یك شناخت واقعی و درست نسبت به این حرفه دست پیدا كنند.ورزی در انتها ورود به این حرفه و شناساندن آن را به مخاطب یك امر مهم و بدیهی ارزیابی كرد.