تب فوتبال در تلویزیون

هر 4سال یك‌بار وقتی جام‌جهانی به عنوان یكی از بزرگ‌ترین رویدادهای ورزشی كره‌زمین آغاز می‌شود
آن وقت نه تنها همه تیم‌ها و مردمان كشورهای شركت‌كننده، بلكه كل كشورهای جهان رنگ جام‌جهانی به خود می‌گیرند و پس از این است كه انگار مردم زندگی خود را براساس ساعات پخش این رقابت جهانی تنظیم می‌‌كنند؛ ساعت‌های برگزاری فوتبال را یادداشت می‌كنند تا هیچ مسابقه‌ای را از دست ندهند و بی‌اغراق می‌توان گفت كه میلیاردها نفر روی كره‌زمین تمام علایقشان را فراموش می‌كنند و چشم به مردانی می‌دوزند كه در زمینی سبز به دنبال یك توپ می‌دوند تا صاحب یك سمبل طلایی كوچك و جام‌طلای آن شوند.
 وقتی زندگی مردم در گرو برد و باخت یك تیم رقم می‌خورد باید انتظار اتفاقات دور از ذهن یا جورواجور را داشت. در حالی كه همه برنامه‌های زندگی مردم مختل می‌شود بدیهی است كه خود رسانه‌ها هم از این اتفاق مصون نمی‌مانند و بدون شك این اتفاق روی فروش فیلم‌ها، تعداد مخاطبان سریال‌ها یا برنامه‌های پرطرفدار تلویزیون هم تاثیرمی‌گذارد. به طوری كه حتی در كشوری مثل ایران كه خود تیمی در این جام ندارد برنامه پرطرفدار «هفت» از هفته‌ها قبل اعلام می‌كند كه به خاطر جام‌جهانی فعلا پخش نمی‌شود و حتی كارگردانان تئاتر تصمیم می‌گیرند كه  نمایش خود را بعد از این دوره‌زمانی روی صحنه ببرند تا از نبود تماشاچی متضرر نشوند.

 

همه اینها به یك دلیل اتفاق می‌افتد و آن اینكه چه قبول داشته باشیم و چه نه، جام‌جهانی روی هر اتفاق نامربوطی می‌تواند تاثیر بگذارد و بدیهی است كه در صداوسیما شبكه‌ای چون شبكه‌3 كه متولی ورزش و مخاطب جوان است از مدت‌ها قبل باید با برنامه‌ریزی منظم به استقبال چنین رویدادی برود، هرچند انحصار پخش مسابقات در شبكه3 می‌توانست گزارشگران و گویندگان شبكه‌های دیگر را دلخور كند كه چرا شبكه‌های دیگر سهمی از این رویداد مهم ورزشی ندارند اما جذابیت‌های جام‌جهانی آن قدر بود كه بقیه شبكه‌ها به تماشاچی بودن اكتفا كردند و این فرصت، نشان دادن خود را به شبكه3 سپردند.
با این حال مشخص بود كه از همان روزی كه اولین سوت مسابقات در ورزشگاه‌های شهر ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی طنین‌ انداخت صداوسیما هم پابه‌پای شبكه‌های جهانی انحصار پخش بازی‌ها را برعهده گرفت؛ بازی‌هایی كه از روز جمعه 21خرداد تا روز 30تیرماه شبكه‌3 را به عنوان پرمخاطب‌ترین شبكه سیما ثبت خواهد كرد.

حق پخش مسابقات در تلویزیون
هرچند در جام‌جهانی 2002 تلویزیون با 7/1میلیون‌دلار توانست حق پخش بازی‌ها را بخرد و پس از آن در 2006 آلمان باتوجه به اینكه یك شركت سعودی حق پخش رقابت‌های جام‌جهانی را در خاورمیانه خریداری كرده بود ایران مجبور به مذاكره با این شركت شد و با مبلغ 7/4میلیون‌دلار به توافق رسید. اما از آنجایی كه قرارداد شركت سعودی تا جام‌جهانی 2010 و 2014 هم تمدید شده در این دوره هم كه این شركت بخشی از حق خود را به شبكه الجزیره واگذار كرده بود، ایران با به توافق رسیدن با این شبكه تلویزیونی با افزودن 20درصد به قیمت دوره قبل، حق پخش همه 64مسابقه را به طور مستقیم برای شبكه3 سیما خریداری كرد.
حسین ذكایی تهیه‌كننده ویژه برنامه جام‌جهانی كه «یك جهان، یك جام» نام دارد معتقد است  گرچه تیم ملی ایران در جام‌جهانی حضور ندارد اما دلیلی برای كاهش آیتم‌های مختلف و متنوع وجود نداشته و به همین دلیل او و همكارانش از یك ماه قبل تدارك یك برنامه جذاب و دیدنی را  دیده است و مسلم است كه با گذشت یك دوره چهارساله از ویژه برنامه جام‌جهانی قبل و باوجود تكنولوژی جدید و متفاوت باید انتظار بالای مخاطب را از این ویژه‌برنامه بحق دانست؛ انتظاری كه تا حدی شبكه3 و این ویژه برنامه توانست پاسخگویش باشد.

 

گنجاندن بخش مسابقه‌های دوره‌های گذشته جام‌جهانی، بازی‌های تیم‌های بزرگ در جام‌جهانی در دوران مختلف این جام در خلال پخش زنده مسابقات كه بیشترین هدفش هل دادن مخاطب به حال‌وهوای نوستالژیك گذشته این جام است، شاید از ویژگی‌های مهم «یك جهان، یك‌جام» باشد، ضمن اینكه مسابقه پیام كوتاه هم به دلیل كاربرد اسپانسرها  جایگاه ویژه‌ای در این میان دارد. در عین حال سعی شده در طراحی دكور برنامه كه تلفیقی از رنگ‌های طلایی، سیاه، لاجوردی یا آبی‌تیره است فضایی به‌دور از شلوغی، متانت و وقار در ذهن مخاطب تداعی شود كه حضور مجریان مختلف كه كارشناس- مجری هستند هم این فضا را دلنشین كرده است.
شاید همواره در این ویژه‌برنامه این كارشناسان هستند كه پای ثابت برنامه‌ها را تشكیل می‌دهند و سهم مهم جذابیت یك برنامه به حضور كارشناسان و مجریان برمی‌گردد. به اعتقاد ذكایی تعداد مسابقه‌های جام‌جهانی زیاد است و به هر حال ما از ابتدا از اینكه برنامه یكنواخت و تكراری شود می‌ترسیدیم به همین دلیل با استفاده از مهمانان و كارشناسان می‌توانیم برای هر مسابقه تنوع و جذابیت تازه خلق كنیم.

 

هرچند قصد ما این بود كه میهمانان از بین بازیكنان و مربیان لیگ‌های برتر ایران هم باشند اما نپذیرفتن چهره‌های سرشناس فوتبال برای اظهارنظر و كارشناسی در این برنامه سبب شد كه ما سراغ افراد علاقه‌مند به فوتبال و آگاه به تكنیك‌های این ورزش در میان هنرمندان برویم. برای همین حضور كارگردان، بازیگر یا چهره‌شناخته شده هنری برنامه ما را جذاب‌تر كرده است.
سوای اینها ذكایی برای تنوع بخشیدن به گزارش‌های هر مسابقه از گزارشگران قابل‌قبولی برای این برنامه دعوت كرده است كه در راس آنها عادل‌فردوسی‌پور و مزدك میرزایی هستند. جوادخیابانی، پیمان یوسفی، علیرضا‌علیفر، بالاپور و سیانكی هم دیگر گزارشگرانی هستند كه در طول این یك ماه 64بازی را گزارش می‌كند. هرچند برای خیلی‌ها این جذابیت نهفته وجود دارد كه گزارشگران بازی‌های نیمه نهایی و به خصوص فینال چه كسانی هستند اما مشخص است كه از میان این تعداد گزارشگران حدس زدن این دو نفر چندان هم سخت نیست.

لذت تماشای فوتبال با كارشناسان و مجریانی كه...
اما نكته‌ای كه می‌شود در تهیه و پخش ویژه برنامه‌های جام‌جهانی به آن توجه كرد این است كه مسلما سازندگان چنین برنامه‌ای با مخاطبی روبه‌رو هستند كه با كمك فناوری‌های روز از هر جزئیاتی آگاه است و برآوردن توقع چنین مخاطبی چندان‌ آسان نیست.
و چه بسا جلب نگاه و نظر مخاطبانی كه با استفاده از فضای مجازی و اینترنت وارد سپهر اطلاع‌رسانی می‌شوند و خود محتوای مورد علاقه‌شان را تهیه و در وب می‌گذارند، بسیار مشكل‌تر است. بدیهی است كه ویژگی مهم یك برنامه خاص جام جهانی در جذابیت و استفاده از ریزه‌كاری‌های حرفه‌ای در برنامه سازی نهفته است، هرچند رویداد بزرگی چون جام‌جهانی فوتبال به تنهایی آنقدر جذاب است كه مخاطب را پای شبكه3 بنشاند اما پردازش منطقی و جذاب این برنامه از سوی متولیان شبكه‌ای جوان و ورزش پسند مهم‌تر است.

 

باید مخاطب را دست‌كم نگرفت و دانست كه چگونه او را هدف‌گیری كرد تا نیازهای او  از یك برنامه جذاب درك شود. اینكه «كارشناسان تقریبا تكراری فوتبال در كنار مجریان همیشگی می‌توانند جذابیت یك بازی نفس‌گیر و حتی حیاتی و سرنوشت‌ساز را چندین برابر كنند و در كنار خرید حق پخش برنامه آیا دغدغه پژوهش و تحقیق هم در این برنامه‌ها پررنگ است یا نه؟» سوالی است كه در طول پخش این ویژه برنامه و میزان استقبال مخاطبان از آن باید جواب داده شود.
اگر قرار باشد ویژه‌برنامه جام‌جهانی جذاب و بامحتوا باشد حتما نیاز به حرف تازه و حضور چهره‌های تازه با ایده‌ها و حرف‌های نو است. هرچند نقش مجری هم در هدایت كارشناسان یك برنامه بسیار مهم است اما بی‌شك تلویزیون و در راس آن شبكه3 می‌تواند این جام‌جهانی را به مانند یك فرصت طلایی از دست ندهد و همچنان كه هرچند دقیقه زیرنویس‌های مربوط به مسابقه اس‌ام‌اسی برنامه خودنمایی می‌كند و مجریان پی‌درپی از یادآوری نام اسپانسرهای برنامه غافل نمی‌شوند، شكار مخاطب، جلب‌نظر او و راضی نگه‌داشتن‌اش هم نباید فراموش شود كه قضاوت آن می‌ماند تا بعد از جام‌جهانی و رضایت مخاطبان از برنامه‌ای به نام یك جهان، یك جام.

جذابیت فوتبال با تصاویر سه بعدی
تصور اینكه نه فقط 32كشور شركت‌كننده در جام‌جهانی بلكه همه ساكنان كره‌زمین برای دیدن هر مسابقه  لحظه شماری می‌كنند چندان سخت و دور از ذهن نیست اما اینكه این همه تماشاچی با چه ابزاری لحظات نفس‌گیر جام‌جهانی را شكار می‌كنند نكته قابل‌توجهی است. امروز ما با بینندگانی طرف هستیم كه به كمك فناوری‌های نوین و گسترش شگفت‌انگیز ارتباطات و اطلاعات، دستشان را به سمت هر ابزاری كه مسابقات را برایشان جذاب‌تر ‌كند دراز می‌كنند و دست خالی برنمی‌گردند. از پخش زنده مسابقات به شیوه HD و  اینترنت تا گوشی‌های همراه همه در خدمت بینندگان تلویزیون هستند. تمام 64 مسابقه به شیوه HD فیلمبرداری و پخش می‌شود و در ضمن، پخش 25مسابقه هم به شیوه سه‌بعدی است.
در این میان حق پخش سه‌بعدی در اختیار دو شركت سونی و ESPN است و كشورهایی كه حق پخش آن را جداگانه پرداخت می‌كنند قادر به سه بعدی دیدن مسابقات هستند. اسكای ایتالیا، اسكای پرفكت‌تی‌وی ژاپن، SBS كره جنوبی، پلاس‌لیگا اسپانیا، ESPN آمریكا و كانال یك استرالیا از جمله این شبكه‌‌های تلویزیونی پولدار هستند كه با پرداخت حق پخش،‌ مخاطبان شبكه‌شان را راضی نگه داشته‌اند. در این میان كشورهایی هم هستند كه با فیفا قرارداد بسته‌اند و حق پخش را از آن گرفته‌اند كه نام ایران نیز در فهرست این كشورها و در كنار كشورهایی چون استرالیا، آرژانتین، آذربایجان، برزیل، ژاپن، فرانسه، كر‌ه‌جنوبی و... به چشم می‌خورد. این كشورها بازی‌ها را برای طرفداران فوتبال رایگان پخش می‌كنند و هیچ لذتی را از مخاطبانشان دریغ نمی‌كنند. 

 

 

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ