اما چرا یك گیاه حشره میخورد؟ مگر نه اینكه گیاهان مواد غذایی را از خاك دریافت میكنند؟ پاسخ این است كه گیاهان حشره خوار در زمینهایی مانند مردابها یا لجنزارها رشد میكنند كه خاك آن از نظر مواد مغذی بسیار فقیر است. این گیاهان برای دریافت نیتروژن و مواد مغذی دیگر، به شكار حشرات و استفاده از مواد موجود در آنهارداخته و برای این منظور تكامل یافتهاند.
بسیاری از افراد هنگام صحبت از گیاه حشره خوار به یاد ونوس مگس خوار (Venus’ flytrap) میافتند. این گیاه در مردابها میروید و از جمله گیاهانی است كه میتوان در گلخانه نیز پرورش داد. تله این گیاه از دو برگ تشكیل شده كه مانند كفههای صدف باز و بسته میشوند. به محض اینكه حشره ای محركهای درخشان این برگها را لمس كند، تله بسته میشود و تا زمان هضم حشره، بسته باقی میماند.
در اینجا به معرفی چهار نوع دیگر از مشهورترین انواع گیاهان حشره خوار میپردازیم.
گیاه كوزهای
گیاه كوزهای (pitcher-plant) دارای گونههای بسیار متنوع و از بزرگترین انواع گیاهان حشره خوار محسوب میشود. و ارتفاع بعضی از گونههای آن گاهی به 60 سانتیمتر میرسد. این گیاه بیشتر در مردابها و لجنزارها میروید و هر گیاه دارای یك ساقه بلند و صاف و یك گل بزرگ با گلبرگهای سرخ و مادگی چتر مانند است كه در تابستان میشكفد.
كوزههای این گیاه، در واقع برگهای آن هستند كه دورتا دور این ساقه و نزدیك به زمین قرار دارند. این برگها لولهای و به شكل كوزهای دهان گشاد هستند. هر گیاه در اواسط بهار 5 یا 6 برگ جدید میدهد كه هر 15 روز یكی از آنها باز میشود. در پایان تابستان تمام برگها رشد كرده و كامل میشوند و در طول زمستان و حتی تا تابستان بعدی، باقی میمانند.
این برگها آب را در خود نگه میدارند. شهد گیاه در اطراف كلاهك و دهانه كوزه ترشح میشود و حشرات را به سوی خود جلب میكند، حشره با رسیدن بر روی برگ به درون كوزه حركت میكند، تارهای مو مانند كه به سمت پایین متمایل هستند و سطح لغزنده كوزه، حشره را به پایین هدایت میكند و این شكار نگون بخت كه نمیتواند از كوزه خارج شود، در آب موجود آن غرق میشود.
برگ كوزههای منزلگاه موجودات بسیار ریز مانند تك یاختهها، كرمهای بسیار كوچك و سخت پوستان ذره بینی آبزی است. لارو سه نوع حشره هم در این كوزهها زندگی میكنند كه همه اینها همزیستان گیاه هستند و همراه با باكتریها، كار هضم حشره شكار شده را بر عهده دارند. در اوایل تابستان، حشرات بالغ از برگهای كهنه خارج شده و در برگهای تازه تخم گذاری میكنند. برگ كهنه كه هضم كننده هایش را از دست داده، میمیرد و برگهای تازه جایگزین آن میشوند.
دروزرا (Drosera) یا شبنم خورشید (sundew)
این گیاه در بسترهای خزه خشك شده میروید. دروزرا از بالا شبیه یك قطره درشت سرخرنگ و براق به عرض 5 تا 10 سانتیمتر است. برگهای گرد و پهن آن كه هر یك بر روی ساقهای جداگانه قرار گرفته، سرخ و كرك دار هستند و قسمت پایین آنها و ساقه سبز رنگ است. گل این گیاه سفید رنگ است و بر روی ساقه 10 سانتیمتری كه از میان رستنگاه ساقههای برگها خارج میشود، میشكفد.
این گیاه نیز برای شكار حشرات از برگهای خود استفاده میكند. تارهای متعدد سوزنی شكل بر روی برگ وجود دارند كه نوك هر یك از آنها یك قطره ماده چسبناك وجود دارد كه شبیه قطره شبنم یا شهدی شیرین به نظر میرسد. این قطرهها، حشراتی چون پشه، مگس و انواع حشرات دوبال را به سوی خود جذب میكند. فرود حشره بر روی یك قطره، موجب چسبیدن او بر آن شده و حشره با تقلا برای آزاد شدن، بیش از پیش خود را به دام میاندازد.
پس از اینكه حشره تسلیم شد، تارها به ترشح شیرهای پر از آنزیم میپردازند كه حشره را هضم و جذب میكند.گاهی تمام برگ به آهستگی به دور شكار میپیچد و كار هضم حدود 2 روز طول میكشد. سپس برگ گشوده شده و باقیمانده حشره همراه با باد از برگ جدا میشود.
باترورت یكی از نامتعارف ترین گیاهان حشرهخوار است. این گیاه بر روی شكاف سنگها و صخرهها میروید. باترورت گلهایی ظریف و زیبا - معمولا به رنگ بنفش و آبی- دارد كه در ماههای آخر بهار میشكفند. باترورت نام خود را به خاطر برگهایی كه به نظر چرب و "كرهای" شدهاند به دست آورده است. برگهای این گیاه به صورت مجموعه 3 تا 6 تایی –و در گونه هایی بسیار بیشتر- بر سطح زمین میروید. با بررسی دقیق متوجه خواهید شد كه برگها دارای دو نوع غده ترشحی هستند. غدد برآمدهای كه كار رشح ماده چسبناك و كرهای را بر عهده دارند و غدد كوتاهی كه مواد هضم و جذب كننده را ترشح میكنند.
این دو غده بویی ایجاد میكنند كه مگسها، شته ها و شش پایان را به تله چسبناك جذب میكند. حشرهای كه به دام بیافتد، با تقلا برای رهایی، موجب ترشح شیره هضم كننده میشود. برگها به آهستگی لوله میشوند و حشره را هضم و جذب میكنند.
بلدرورت (bladderwort)
بلدرورت یا گیاه مثانهدار در بركهها، دریاچهها و نهرهایی با جریان آب آهسته و در كل در آبهایی با عمق كمتر از 60 سانتیمتر یافته میشود. این گیاه بدون ریشه در نزدیكی سطح آب شناور میشود و شاخههای آن تا 90 سانتیمتر و بلندتر رشد میكند و ساقههای آن پر برگ هستند. این ساقهها تا 20 سانتیمتر بالای سطح آب رشد میكنند و خوشههایی از گلهای زرد رنگ كه شبیه گل میمون هستند، بر آنها میشكفد.
ساقههای زیرآبی منشعب شده و برگهای نخ مانند بسیار از آنها جوانه میزند. این برگها دارای كیسههای كوچك و سبكی هستند كه مثانه یا bladder نام دارند. مثانههای جوان شفاف هستند و به تدریج تیره میشوند. هر مثانه در واقع تله ریز و تو خالیی است كه ورودی آن یك طرفه است.
اگر یك حشره آبزی كوچك یكی از چهار تار محرك این مثانه را لمس كند، در تله باز میشود و مانند یك جارو برقی، حشره به داخل این كیسه مكیده شده و درب تله در یك چشم برهم زدن –حدود یك 15 هزارم ثانیه - بسته میشود.
ساقهها كه دارای غدد ترشح آنزیم هستند، كار هضم و جذب طعمه را بر عهده دارند. مثانه پس از یك یا دو ساعت آماده شكار طعمه جدید خواهد بود.
مطالب مرتبط:
کوچکترین حیوانات دنیا!!
دانستنیهای فوقالعاده جالب (2)!
گردآوری: گروه سرگرمیسیمرغ
www.seemorgh.com/entertainment
منبع: ارسالی خوانندگان