آیا سردرد کلافه تان کرده است؟(1)

 

 همین مساله شاید به ظاهر ساده می‌تواند مشكلات بیشماری برای كودك از جمله افت تحصیلی، عدم حضور در مدرسه و كاهش فعالیت‌های اجتماعی را به وجود آورد.

اغلب والدین وقتی كودكشان دچار سردرد‌های مكرر می‌شود با تصور وجود یك بیماری جدی به پزشك مراجعه می‌كنند، اما در اغلب موارد با انجام آزمایشات و تست‌های لازم معلوم می‌شود سردردها مربوط به میگرن است. طبق آمارها علت مراجعه 16 درصد از كودكان به كلینیك‌ها را سردرد تشكیل می‌دهد و 75 درصد سردرد در كودكان مربوط به میگرن است. گروه دیگری كه خیلی با این مشكل دست و پنجه نرم می‌كنند افراد میانسال و بخصوص خانم‌ها هستند.

سردرد بیماری نیست بلكه یك نشانه یا علامت است. در اغلب موارد بیماری‌هایی كه سردرد ایجاد می‌كند خوش خیم هستند، ولی بندرت بیماری‌های جدی و خطرناك هم می‌توانند سردرد ایجاد كنند، به طور مثال می‌توان به سردرد به دلایل؛ بالا بودن فشار خون، انواع تومورهای مغزی، سردرد‌های عفونی مثل سینوزیت و مننژیت و سردرد با زمینه بیماری‌های چشمی، سردردی كه منشأ آن بیماری‌های دندان یا آلرژی یا سردردی كه در اثر ضربه مغزی و خونریزی ایجاد می‌شود، اشاره كرد. بنابراین هر سردردی میگرن نیست.

در هر نقطه از بدن انسان زمانی می‌توان درد را احساس كرد كه در آنجا گیرنده مخصوص درد وجود داشته باشد، جالب اینجاست كه خود نسج مغز فاقد گیرنده مخصوص درد است ولی رگ‌های خونی داخل مغز و پرده‌های مغزی و عضلات كاسه سر و صورت گیرنده‌های درد دارند و در اثر فشار و التهاب و عفونت و گشاد یا تنگ شدن رگ‌های داخل و خارج جمجمه این گیرنده‌های درد تحریك می‌شوند و در نتیجه انسان احساس سردرد می‌كند.

میگرن یكی از انواع سردردهاست كه بسیار شایع است و اگر گریبان‌گیرتان شود، آنقدر آزارتان می‌‌دهد كه گاهی از شدت درد، مجبور می‌شوید تمام كارهای روزانه را تعطیل كنید و به محیطی آرام و تاریك پناه ببرید تا شاید درد كمی فروكش كند. سردرد میگرنی معمولا به صورت ضربان‌دار است و اغلب با تهوع و اختلال در بینایی نیز همراه است. اگرچه در اكثر موارد میگرن با سردردهای شدید همراه است؛ ولی هر سردرد شدیدی میگرن نیست و بعكس، حتی ممكن است سردرد میگرن به صورت یك درد خفیف بروز كند.

اگرچه نمی‌توان از همه حمله‌های میگرنی پیشگیری كرد، ولی می‌توان با شناسایی عواملی كه باعث تحریك و ایجاد حمله‌ها می‌شود از تعداد و شدت آنها كاست.

میگرن معمولا در یك سمت سر شدیدتر از سمت دیگر حس می‌شود. درد اغلب به قدری شدت دارد كه می‌تواند فعالیت‌های روزمره را حتی تا چند روز، مختل كند. سردرد ضرباندار معمولا در یك طرف سر در نزدیكی گیجگاه، پیشانی و چشم‌ها رخ می‌دهد. بیشتر افراد میگرنی به نور، صدا و فعالیت‌های خفیفی مثل بالارفتن از پله‌ها، به هنگام سردرد حساس می‌شوند و اغلب آنان در حمله سردرد دچار تهوع، استفراغ و مشكلات بینایی می‌شوند.

میگرن یكی از شایع‌ترین علل سردرد است. بیشتر افرادی كه میگرن دارند به حملات پی در پی سردرد دچار می‌شوند و اغلب آنها سابقه طولانی چندین ساله سردرد دارند، در بعضی موارد سردرد خفیف است یا مثلا فقط احتمال یك حمله میگرنی در هر ماه وجود دارد كه این باز قابل تحمل است، ولی در مواردی فواصل حملات كمتر است به طوری كه ممكن است در هفته چندین حمله میگرنی پیش بیاید؛ این شرایط دیگر غیرقابل تحمل بوده و گاهی می‌تواند مانع كار و زندگی شده و تاثیر منفی در فعالیت روزانه بگذارد و در برخی افراد مانع فعالیت‌های اجتماعی می‌شود تا جایی كه حتی زندگی آنان را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد.

با این‌كه هر روز شاهد پیشرفت‌های چشمگیری در درمان میگرن هستیم، ولی هنوز علت اصلی سردرد میگرنی بوضوح روشن نشده.

آنچه مسلم است ارث و زمینه خانوادگی می‌تواند عامل اصلی باشد. معمولا یكی از سوالاتی كه پزشك از بیماران میگرنی می‌كند این است كه به غیر از شما آیا فرد دیگری در خانواده‌تان سردرد دارد یا خیر.

در اغلب موارد جواب این سوال مثبت است. بیمارانی كه دچار میگرن هستند معمولا پدر، مادر یا برادر، خواهر و عمو و دایی آنها نیزاز میگرن رنج می‌برند.

تحقیقات نشان می‌دهد علاوه بر ارث، ماده شیمیایی به نام سروتونین نیز می‌تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد. سوخت و ساز غیرطبیعی سروتونین كه یك انتقال‌دهنده عصبی فعال‌كننده عروق است و در پلاكت‌ها و سلول‌های مغز یافت می‌شود، نقش عمده‌ای ایفا می‌كند. قبل از بروز سردرد، سروتونین پلاسما افزایش می‌یابد و همین امر سبب گشاد شدن شریان كاروتید داخل جمجمه‌ای و تاثیر آن بر شریان‌های سر و عروق مغزی و شبكیه می‌‌شود.

مطالعات نشان داده‌اند، قابلیت نفوذپذیری شریان‌های اتساع یافته، افزایش پیدا می‌كند و واكنش‌های التهابی موضعی در مجاورت شریان‌های متسع به وقوع می‌پیوندد. این فرآیند با افت میزان سروتونین پلاسما و بروز دردهای ضربان‌دار ادامه می‌یابد.

سردردها ممكن است با سیكل قاعدگی، نور زیاد، استرس، افسردگی، بی‌خوابی، خستگی، استفاده بیش از حد دارو و مصرف غذاهای حاوی تیرامین، نیتریت‌ها (غذاهایی مانند پنیرهای كهنه و بسیاری از انواع غذاهای كنسروی حاوی مواد نگهدارنده). یا فرآورده‌های لبنی، آغاز شود. در برخی از خانم‌ها مصرف قرص‌های خوراكی ضدبارداری، دفعات و شدت حملات میگرنی را افزایش می‌دهد.

ولی آنچه مسلم است میگرن در اثر تورم عروق خونی و تحریك گیرنده‌های درد اعصاب اطراف عروق حس درد به وجود می‌آید.

میزان شیوع میگرن بستگی به نحوه زندگی و محیط زندگی و آب و هوا نیز دارد. به طوری كه در جوامع روستایی میزان شیوع میگرن بسیار كمتر از جوامع شهری بخصوص تهران است. طبق آماری كه در دومین كنگره سردرد ارائه شده است بیش از 75 درصد تهرانی‌ها سردرد دارند كه البته همه این سردردها میگرنی نیست و سردردهای عصبی، سردرد مزمن، سردرد‌های ناشی از آلودگی هوا و آلودگی صوتی، استرس و اضطراب و تنش‌های محیطی را نیز شامل می‌شود.

به طور متوسط 13 درصد جمعیت كشور ما به سردرد میگرنی مبتلا هستند كه از این میان خانم‌های میانسال سهم بیشتری دارند و در كل حدود 22 درصد موارد میگرن در خانم‌ها تظاهر می‌كند.

لازم به توضیح است كه سردرد در كودكان نیز دیده می‌شود به طوری كه سن شروع آن در پسر بچه‌ها 7 ـ 2 سالگی و در دختر بچه‌ها 10 ـ 9 سالگی است.

میگرن یك نوع سردرد ضربان‌دار است كه می‌تواند در یك طرف یا هر دو طرف سر ایجاد شود. این نوع سردرد معمولا با تهوع، استفراغ و كاهش اشتها همراه است.

یكی از نشانه‌های ویژه آن احساس جرقه‌های نورانی است كه معمولا قبل از بروز درد، بیمار آن را می‌بیند و این علامت می‌تواند پیش‌درآمدی برای شروع سردرد باشد.

معمولا افرادی كه میگرن دارند به نور حساس هستند و ترجیح می‌دهند در یك اتاق تاریك استراحت كنند. از عواملی كه باعث تشدید علائم در بیمار می‌شود می‌توان به فعالیت‌های فیزیكی، ورزشی و سروصدا اشاره كرد.

 در ضمن بعضی از بوها مثل عطر و ادكلن‌های تند یا بوی بعضی غذا‌ها می‌تواند سردرد میگرنی را تحریك كند. خانم‌هایی كه دچار سردرد میگرنی هستند معمولا در زمان قاعدگی خیلی بیشتر دچار این نوع سردرد می‌شوند.

مدت زمان حمله میگرن می‌تواند از چندین ساعت تا چند روز طول بكشد.

معمولا سردرد‌های میگرنی با گرفتن شرح حال از بیمار تشخیص داده می‌شود. در معاینات عصبی هیچ گونه نكته غیرطبیعی یافت نمی‌شود MRI مغز یا CT اسكن یا الكتروآنسفالوگرافی (نوار مغزی) عادی است و این گونه آزمایشات صرفا جهت رد سایر علل احتمالی ممكن است درخواست شوند.

توصیه‌ای كه با به‌كارگیری آن می‌توانید به میزان قابل ملاحظه‌ای از بروز سردرد میگرنی بكاهید شامل، داشتن نظم و ترتیب در ساعات خواب و بیداری و غذا خوردن است. اگرچه شاید به نظر خیلی بی‌اهمیت و پیش‌پاافتاده به نظر برسد، ولی افرادی كه این اصول را رعایت كرده‌اند تاثیر زیاد آن را درك كرده‌اند.

آنان به خوبی دریافته‌اند كه گرسنگی، بی‌خوابی، كم‌خوابی یا بدخوابی و حتی زیاد خوابی همگی عواملی است كه می‌تواند باعث تحریك و شروع سردرد میگرنی شود.

سردردهای میگرنی معمولا در روزهای تعطیل بیشتر است؛ چراكه معمولا در این روزها كه كار و فعالیت روزانه كم می‌شود فرد تمایل دارد حداقل یك ساعت بیشتر از حد معمول بخوابد و همین امر جرقه‌ای است برای شروع سردرد میگرنی.

بنابراین اگر شما هم دچار سردردهای میگرنی هستید باید همیشه سعی كنید در یك ساعت بخصوص بخوابید و در یك ساعت مشخص هم بیدار شوید و در ضمن منظم بودن ساعات غذا خوردن نیز مهم است، چون گرسنگی نیز یكی از عواملی است كه منجر به شروع سردرد می‌شود، در ضمن قهوه و نسكافه اگر مداوم و بیش از حد مصرف شود یا ناگهانی قطع شود، می‌تواند سردرد میگرنی را تشدید كند.

جالب است بدانید بیمارانی كه سردرد دارند معمولا از انواع و اقسام مسكن‌ها استفاده می‌كنند كه خود مسكن‌ها اگر مداوم و طولانی مدت مصرف شود، می‌تواند ایجاد سردرد كند.

برخی از غذاها بخصوص فست‌فودها مانند سوسیس، كالباس، پیتزا و بخصوص پنیر پیتزا و انواع سس‌های گوجه‌فرنگی، سس مایونز و انواع نوشیدنی‌های گازدار و غذاهای كنسرو شده می‌تواند سردرد را تشدید كند.

همچنین مصرف قرص‌های ضدبارداری برای میگرن مضر است و باعث تشدید سردرد می‌شود.

در این میان شاید شما هم تجربه كرده باشید كه در مسافرت و تغییر آب و هوایی سردردتان عود می‌كند، بنابراین مسافرت هم یكی از عوامل بروز سردرد است.

فراموش نكنید مصرف سیگار و الكل علاوه بر هزاران ضرری كه دارد، یكی از عوامل تشدیدكننده سردرد میگرنی است.

و بالاخره استرس و اضطراب كه رد پایش در اغلب بیماری‌ها دیده می‌شود در این بیماری نیز تاثیرش را بر جای می‌گذارد.

گردآوری : گروه سلامت سیمرغ
www.seemorgh.com/health
منبع : jamejamonline.ir

 

مطالب پیشنهادی :
میگرن چیست؟