وبا یکی از بیماریهای واگیردار عفونی است که فقط در انسان ایجاد بیماری می‌کند. عامل بیماری زایی وبا یک باکتری به نام ویبریو کلرا است و سمی كه این میكروب در روده باریك انسان ترشح می كند، باعث ایجاد بیماری در انسان می‌شود.
عامل بیماری مدت زیادی در آب زنده می‌ماند و در مناطقی که سطح آبهای زیر زمینی آن بالا است، بیشتر شایع است و بیشتر عامل بیماریزا از طریق مدفوع و فاضلاب قابل انتقال است.
علائم بیماری
شخص مبتلا به وبا، اسهال خفیف بدون درد و بدون تب دارد كه كم كم شدید می‌شود، اسهال شخص مبتلا به وبا آبكی و به شكل لعاب برنج است. بیماری وبا گاهی همراه استفراغ و گاهی بدون استفراغ است كه به سرعت و در ظرف سه الی چهار ساعت موجب كم آبی شدید بدن شده و در صورتی كه سریعا آب و املاح بدن جبران نشود، سبب مرگ فرد مبتلا می‌شود.
دوره پنهان بیماری وبا از لحظه ورود میكروب به بدن تا بروز بیماری از چند ساعت تا پنج روز می‌باشد ولی به طور معمول در یكی دو روز بیماری آشكار می‌شود. به محض شروع اسهال شدید بایستی مایعات فراوان و ORS مورد استفاده قرار گیرد و سریعا به نزدیكترین مركز بهداشتی درمانی یا خانه بهداشت مراجعه شود.
راه های انتقال
انتقال این بیماری به دو روش تماس مستقیم و غیرمستقیم است. وبا می‌تواند از طریق تماس با چیزهای آلوده به میكروب وبا مانند دست دادن با دست‌های آلوده بیمار، تماس با استفراغ یا مواد دفعی بیمار، ملحفه و لوازم آلوده او مثل لیوان، ظروف و حوله و.... منتقل شود كه همه این موارد، روش مستقیم انتقال بیماری است. در روش تماس غیرمستقیم بیماری وبا می‌تواند از طریق خوردن آب آلوده به مدفوع مانند استفاده از چاه ها، استخرها، جویبارها و دریاچه‌های آلوده منتقل شود.
خوردن سبزیجات و میوه‌های خام آلوده، استفاده از غذاهای پخته آلوده كه توسط دست آلوده و یا حشرات آلوده شده باشد، تغذیه كودكان با بطری به جای شیر مادر، استفاده از شیر و بستنی آلوده كه از منابع غیر مطمئن تهیه شده باشد، از دیگر راه های انتقال وبا است.
درمان
نخستین مرحله درمان، نوشاندن آب و الکترولیت‌ها به بیمار است. گام بعدی، دادن آنتی‌بیوتیک است که هم کمک به کاهش حجم مدفوع می‌کند و هم مدت بیماری را کوتاه می‌کند و همچنین سیکل انتقال را کوتاه و قطع می‌نماید.
درمان وبا با نوشاندن الکترولیت به بیمار
برای نوشاندن آب و الکترولیت توجه به شدت اسهال و وضع کم آبی بیمار لازم است. در اسهال‌های خفیف و دهیدراتاسیون خفیف (زیر ۵٪) دادن آب و الکترولیت خوراکی (ORS) کافی است اگر موجود نبود و یا بیمار تحمل نکرد می‌توان از لعاب برنج (۵۰ گرم در لیتر)، نوشابه با نمک و... استفاده کرد.
در بیماران با دهیدراتاسیون شدید (که بیش از ۱۰٪ آب از دست داده‌اند؛ دارای چشم‌های کاملاً گودرفته، خواب آلوده، فشار خون و نبض ضعیف،) و همچنین در بیمارانی که استفراغ دارند و یا در بیمارانی که در اغما هستند و همچنین بیماران دارای فلج روده باید سرم تزریق شود.
آنتی بیوتیک تتراسایکلین و داکسی سیکلین نقش مهمی در کاهش مدت و شدت بیماری وبا دارند. سایر آنتی بیوتیک‌هایی که بهره گیری می‌شوند دربرگیرنده سیپروفلوکساسین و آزیترومایسین می‌باشند. برای کودکان نالیدیکسیک اسید، فورازولیدون، کوتریموکسازول و اریترومایسین مناسب است.
راه های پیشگیری ازبیماری وبا
1- سعی کنیم برای نوشیدن آب، شستشوی ظروف و شستن سبزیجات از آب لوله کشی کلردار استفاده کنیم. در غیر این صورت آب را بجوشانیم و پس از سرد شدن مصرف کنیم.
2- در زمان شیوع وبا از خوردن سبزیجات خام پرهیز شود وسبزیجات و میوه‌ها را قبل از مصرف با محلول پرکلرین گندزدایی و پس از شستن با آب سالم مصرف کنیم.
3- از خوردن ماهی خام یا کم پخته که از آب آلوده گرفته شده، اجتناب کنیم.
4- به دیگران توصیه کنیم از شنا کردن در استخرهای عمومی و از خوردن آبمیوه و ساندویچ یا هر غذایی که احتمال داده می شود آلوده باشد، جدا خودداری کنند.
5- قبل از غذا خوردن و بعد از رفتن به توالت، دست‌های خود را با آب و صابون خوب بشویید.
6- از آشامیدن آبهای مشكوك در پارك‌ها، باغ‌ها و فضای سبز جداً اجتناب كنید.
7- از مصرف مواد غذایی، آب میوه و آب هویج، معجون و دیگر مواد خوراكی و نوشیدنی‌های كه توسط فروشندگان دوره گرد عرضه می‌گردد جداً خودداری كنید.
8- حتی الامكان از غذاهای طبخ شده در منزل استفاده كنید.
9- مواد خوراكی را در ظروف سر بسته، دور از مگس و حشرات نگهداری كنید.
10- زباله را در كیسه‌های مخصوص زباله نگهداری و در محل مناسبی دفع كنید.
11- غذاها باید تازه به تازه و به اندازه نیاز در یخچال و دور از دسترس حشرات و مگس نگهداری شود و از قرار دادن سبزی و میوه‌جات نشسته در یخچال جداً خودداری كنید.
12- حتما بعد از غذا چند قطره آب لیمو یا لیموترش تازه استفاده شود.
13- همیشه از شیر و فرآورده‌های لبنی پاستوریزه استفاده كنید یا شیر را به مدت 20 دقیقه قبل از مصرف بجوشانید..
14- در موقع خرید و حمل مواد غذایی، اقلامی مثل نان را كه قابل شستشو و پختن مجدد نیستند را در كنار میوه و سبزیجات نشسته وگوشت خام قرار ندهید.
15- برای تهیه یخ خوراكی از آب جوشیده سرد شده استفاده شود در صورتی كه از یخ یا آب سرد به عنوان یك منبع سرد كننده برای نگهداری مواد غذایی استفاده می‌شود، بایستی آنها را در پوشش مناسب قرار داد.
16- غذاهای پخته شده مانند كوكو و .... را قبل از مصرف بایستی به حرارت داغ رساند و خورشت ها را قبل از مصرف جوشاند.
17- در مسافرت‌ها حتما از لیوان شخصی، آب جوشیده و میوه‌های قابل پوست كندن استفاده شود.
18- برنج پخته در فضای اتاق سریع آلوده می‌شود باید برنج را در یخچال نگهداری كرد.
19- در هنگام بروز بیماری وبا حتی الامكان از دست دادن پرهیز شود.
20- از تماس با مواد دفعی و استفراغ و لوازم آلوده بیمار خودداری شود.
عامل بیماری مدت زیادی در آب زنده می‌ماند و در مناطقی که سطح آبهای زیر زمینی آن بالا است، بیشتر شایع است و بیشتر عامل بیماریزا از طریق مدفوع و فاضلاب قابل انتقال است.
علائم بیماری
شخص مبتلا به وبا، اسهال خفیف بدون درد و بدون تب دارد كه كم كم شدید می‌شود، اسهال شخص مبتلا به وبا آبكی و به شكل لعاب برنج است. بیماری وبا گاهی همراه استفراغ و گاهی بدون استفراغ است كه به سرعت و در ظرف سه الی چهار ساعت موجب كم آبی شدید بدن شده و در صورتی كه سریعا آب و املاح بدن جبران نشود، سبب مرگ فرد مبتلا می‌شود.
دوره پنهان بیماری وبا از لحظه ورود میكروب به بدن تا بروز بیماری از چند ساعت تا پنج روز می‌باشد ولی به طور معمول در یكی دو روز بیماری آشكار می‌شود. به محض شروع اسهال شدید بایستی مایعات فراوان و ORS مورد استفاده قرار گیرد و سریعا به نزدیكترین مركز بهداشتی درمانی یا خانه بهداشت مراجعه شود.
راه های انتقال
انتقال این بیماری به دو روش تماس مستقیم و غیرمستقیم است. وبا می‌تواند از طریق تماس با چیزهای آلوده به میكروب وبا مانند دست دادن با دست‌های آلوده بیمار، تماس با استفراغ یا مواد دفعی بیمار، ملحفه و لوازم آلوده او مثل لیوان، ظروف و حوله و.... منتقل شود كه همه این موارد، روش مستقیم انتقال بیماری است. در روش تماس غیرمستقیم بیماری وبا می‌تواند از طریق خوردن آب آلوده به مدفوع مانند استفاده از چاه ها، استخرها، جویبارها و دریاچه‌های آلوده منتقل شود.
خوردن سبزیجات و میوه‌های خام آلوده، استفاده از غذاهای پخته آلوده كه توسط دست آلوده و یا حشرات آلوده شده باشد، تغذیه كودكان با بطری به جای شیر مادر، استفاده از شیر و بستنی آلوده كه از منابع غیر مطمئن تهیه شده باشد، از دیگر راه های انتقال وبا است.
درمان
نخستین مرحله درمان، نوشاندن آب و الکترولیت‌ها به بیمار است. گام بعدی، دادن آنتی‌بیوتیک است که هم کمک به کاهش حجم مدفوع می‌کند و هم مدت بیماری را کوتاه می‌کند و همچنین سیکل انتقال را کوتاه و قطع می‌نماید.
درمان وبا با نوشاندن الکترولیت به بیمار
برای نوشاندن آب و الکترولیت توجه به شدت اسهال و وضع کم آبی بیمار لازم است. در اسهال‌های خفیف و دهیدراتاسیون خفیف (زیر ۵٪) دادن آب و الکترولیت خوراکی (ORS) کافی است اگر موجود نبود و یا بیمار تحمل نکرد می‌توان از لعاب برنج (۵۰ گرم در لیتر)، نوشابه با نمک و... استفاده کرد.
در بیماران با دهیدراتاسیون شدید (که بیش از ۱۰٪ آب از دست داده‌اند؛ دارای چشم‌های کاملاً گودرفته، خواب آلوده، فشار خون و نبض ضعیف،) و همچنین در بیمارانی که استفراغ دارند و یا در بیمارانی که در اغما هستند و همچنین بیماران دارای فلج روده باید سرم تزریق شود.
آنتی بیوتیک تتراسایکلین و داکسی سیکلین نقش مهمی در کاهش مدت و شدت بیماری وبا دارند. سایر آنتی بیوتیک‌هایی که بهره گیری می‌شوند دربرگیرنده سیپروفلوکساسین و آزیترومایسین می‌باشند. برای کودکان نالیدیکسیک اسید، فورازولیدون، کوتریموکسازول و اریترومایسین مناسب است.
راه های پیشگیری ازبیماری وبا
1- سعی کنیم برای نوشیدن آب، شستشوی ظروف و شستن سبزیجات از آب لوله کشی کلردار استفاده کنیم. در غیر این صورت آب را بجوشانیم و پس از سرد شدن مصرف کنیم.
2- در زمان شیوع وبا از خوردن سبزیجات خام پرهیز شود وسبزیجات و میوه‌ها را قبل از مصرف با محلول پرکلرین گندزدایی و پس از شستن با آب سالم مصرف کنیم.
3- از خوردن ماهی خام یا کم پخته که از آب آلوده گرفته شده، اجتناب کنیم.
4- به دیگران توصیه کنیم از شنا کردن در استخرهای عمومی و از خوردن آبمیوه و ساندویچ یا هر غذایی که احتمال داده می شود آلوده باشد، جدا خودداری کنند.
5- قبل از غذا خوردن و بعد از رفتن به توالت، دست‌های خود را با آب و صابون خوب بشویید.
6- از آشامیدن آبهای مشكوك در پارك‌ها، باغ‌ها و فضای سبز جداً اجتناب كنید.
7- از مصرف مواد غذایی، آب میوه و آب هویج، معجون و دیگر مواد خوراكی و نوشیدنی‌های كه توسط فروشندگان دوره گرد عرضه می‌گردد جداً خودداری كنید.
8- حتی الامكان از غذاهای طبخ شده در منزل استفاده كنید.
9- مواد خوراكی را در ظروف سر بسته، دور از مگس و حشرات نگهداری كنید.
10- زباله را در كیسه‌های مخصوص زباله نگهداری و در محل مناسبی دفع كنید.
11- غذاها باید تازه به تازه و به اندازه نیاز در یخچال و دور از دسترس حشرات و مگس نگهداری شود و از قرار دادن سبزی و میوه‌جات نشسته در یخچال جداً خودداری كنید.
12- حتما بعد از غذا چند قطره آب لیمو یا لیموترش تازه استفاده شود.
13- همیشه از شیر و فرآورده‌های لبنی پاستوریزه استفاده كنید یا شیر را به مدت 20 دقیقه قبل از مصرف بجوشانید..
14- در موقع خرید و حمل مواد غذایی، اقلامی مثل نان را كه قابل شستشو و پختن مجدد نیستند را در كنار میوه و سبزیجات نشسته وگوشت خام قرار ندهید.
15- برای تهیه یخ خوراكی از آب جوشیده سرد شده استفاده شود در صورتی كه از یخ یا آب سرد به عنوان یك منبع سرد كننده برای نگهداری مواد غذایی استفاده می‌شود، بایستی آنها را در پوشش مناسب قرار داد.
16- غذاهای پخته شده مانند كوكو و .... را قبل از مصرف بایستی به حرارت داغ رساند و خورشت ها را قبل از مصرف جوشاند.
17- در مسافرت‌ها حتما از لیوان شخصی، آب جوشیده و میوه‌های قابل پوست كندن استفاده شود.
18- برنج پخته در فضای اتاق سریع آلوده می‌شود باید برنج را در یخچال نگهداری كرد.
19- در هنگام بروز بیماری وبا حتی الامكان از دست دادن پرهیز شود.
20- از تماس با مواد دفعی و استفراغ و لوازم آلوده بیمار خودداری شود.
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
www.seemorgh.com/health
منبع : پایگاه اطلاع رسانی نظام پرستاری
مطالب پیشنهادی:
نشانه‌‌های وبا را بشناسیم
آیا علائم وبا را می شناسید؟
براحتی از وبا نجات یابید!!
دو خوراکی علیه میکروب وبا
فوق العاده مهم : وبا در کمین شماست
www.seemorgh.com/health
منبع : پایگاه اطلاع رسانی نظام پرستاری
مطالب پیشنهادی:
نشانه‌‌های وبا را بشناسیم
آیا علائم وبا را می شناسید؟
براحتی از وبا نجات یابید!!
دو خوراکی علیه میکروب وبا
فوق العاده مهم : وبا در کمین شماست