این بیماری در زمستان تشدید می شود

کشور ما در منطقه‌ای معتدل قرار دارد. این امر باعث می‌شود، گیاهان در تمام فصل‌های سال گرده‌افشانی کنند. این گرده افشانی گیاهان با همه زیبایی‌ها و سبزی‌هایش گاه برای برخی انسان‌ها زیان‌آور و کاهش‌دهنده کیفیت زندگی آنهاست. آلرژی‌های فصلی از مهم‌ترین بیماری‌هاست که در پاییز شدت می‌یابد، زیرا علاوه بر چرخه گرده‌افشانی گیاهان، سرما و آلودگی هوا نیز تشدید می‌یابد. این مساله باعث می‌شود بیمارانی که دچار حساسیت هستند، بیماری‌شان تشدید شود.

آلودگی هوا به پایداری آلرژن ها کمک می کند
پدیده جابه جایی هوا در فصل سرما اتفاق می افتد یعنی هوای سرد و متراکم نزدیک به سطح زمین انباشته می شود و آلاینده ها نیز در سطح پایین و با تراکم بالا قرار می گیرند. استنشاق این هوا باعث می شود بیماران علامت دار شوند. آلاینده ها علاوه بر این که روی مجاری تنفسی اثر می گذارند، باعث شروع پاسخ های التهابی می شوند و این التهاب باعث آزادشدن واسطه های شیمیایی می شود که بر قسمت های مختلف بدن بخصوص قلب و ریه تاثیر می گذارد، بیمار را در معرض خطر قرار می دهد و احتمال بستری شدن در این فصل و حتی مرگ و میر بیماران را بالا می برد. پس لازم است بیماران قلبی، ریوی، اطفال و افراد مسن مراقب خود باشند و از رفت و آمد بی موقع در اماکن عمومی و محیط های باز خودداری کنند.
آلاینده ها کمک می کنند پایداری آلرژن ها در محیط بیشتر شود و گرده ها با آلاینده ها مخلوط شده، غلظت بیشتری پیدا کند. ضمن این که ذرات جدید به وجود آمده در هوا، در معرض نور آفتاب قرار گرفته، تغییرات فتوشیمیایی در آنها اتفاق می افتد و این ذرات تغییر شکل یافته خاصیت حساسیت زایی را بالا می برند. کسانی که به طور ذاتی به گرده ها حساسیت دارند، در این شرایط بیماری شان شدت می یابد.

حساسیت چرا؟
حساس شدن بدن به آلرژن ها به دلیل حساس شدن سیستم ایمنی بدن به یک ماده خاص است. البته بدن انسان باید چند بار در معرض ماده خاص قرار گیرد تا علامت دار شود. در کودکان کمتر از دو سال، آلرژی های تنفسی را مشاهده نمی کنیم. علت هم این است که تماس وجود ندارد. وجود حساسیت در بدن به چندبار تماس با ماده آلرژن نیاز دارد.

گرده زدایی از محیط
توصیه هایی برای جلوگیری از تماس با گرده ها وجود دارد. گرچه نمی توان به طور مطلق این ذرات را از محیط حذف کرد ولی می توان میزان آنها را به حداقل رساند. بیماران بهتر است در این فصل کمتر از منزل خارج شوند یا اگر در محیط باز حضور می یابند از ماسک استفاده کنند. گرده ها درشت هستند و از ماسک عبور نمی کنند. ماسک کمک زیادی به این نوع بیماران می کند. بیماران می توانند میزان گرده را در منزل و محیط کار کاهش دهند. این کار با بستن پنجره ها عملی است. همچنین از خشک کردن لباس ها یا ملحفه ها در محیط باز خودداری کنند، زیرا گرده ها روی لباس می نشینند و در تماس مستقیم با بیمار قرار می گیرند. اگر به پارک می روند، وقتی وارد منزل می شوند، دوش بگیرند و داخل بینی را شست وشو دهند.

دارودرمانی
کسانی که قبلاً دچار آلرژی بوده اند، لازم است پیش از آغاز این فصل، درمان را شروع کنند. این کار باعث می شود بیمار دوز کمتری از دارو را در فصل پاییز استفاده کند. در بیمارانی که با دوز کم دارو می گرفتند و علائمشان شدید شده، باید دوز دارو را بالاتر ببرند. بیماران آسماتیک حتما باید دوز بالای دارویی دریافت کنند. تزریق واکسن آنفلوآنزا برای این گروه توصیه می شود.

داروهای پرعارضه
برای درمان آلرژی، تنها راه مصرف کورتیکواستروئیدهاست. برای کاهش عارضه آن سعی شده دارویی تجویز شود که به بافت هدف برسد. مثلا برای آلرژی بینی، اسپری بینی و در آسم، اسپری دهانی تجویز می شود. پزشکان حداقل دوز را به بیمار می دهند، اما برای تسکین بخشیدن به بیماران ناچارند چند دارو را با هم تجویز کنند و اغلب آنها نیز از مصرف زیاد دارو شکایت می کنند، ولی هدف نهایی به حداقل رساندن دوز کورتون است. درمان طولانی مدت و با دوز کم باعث می شود التهاب و نیاز به دوز بالا نیز کمتر شود.
اسپری دهانی در طولانی مدت می تواند موجب بروز برفک و گرفتگی صدا شود. (بعد از اسپری زدن، بیمار باید دهان را با آب شسته، ترشحات آن را خالی کند. اگر از محفظه های مخصوص این کار استفاده شود، دارو بتدریج وارد ریه می شود و داخل دهان رسوب نمی کند.) کورتون های بینی هم اگر بی رویه مصرف شود، ایجاد خشکی در مخاط می کند. اسپری نباید به دیواره بینی برخورد کند زیرا می تواند دیواره بینی را نازک کرده، باعث زخم یا حتی سوراخ شدن آن شود. بهتر است این کار با دست معکوس انجام شود یعنی با دست راست سوراخ چپ بینی و برعکس. این تکنیک کمک می کند اسپری کمتر با دیواره بینی برخورد کند. اسپری بینی می تواند فشار داخل کره چشم را بالا ببرد. بنابراین برای بیمارانی که مبتلا به آب سیاه یا گلوکوم هستند، اسپری بینی تجویز نمی شود. قطره های چشمی کورتونی نیز باید کوتاه مدت و به دست متخصصان چشم تجویز شود. آمپول کورتون که متاسفانه بین بیماران هم رایج است دوز بالایی دارد و عوارض سیستمیک مانند فشار خون بالا، قند خون بالا، تحریک سیستم ایمنی و پوکی استخوان را به همراه دارد. استفاده از آمپول کورتونی توصیه نمی شود.

کورتون مانند شمشیر دو لبه عمل می کند. کارایی بسیار بالایی دارد، ولی در عین حال پر از عارضه است.

بیماران آسمی چه علائمی دارند
گرده ها، اولین تحریک کننده ها هستند و از آنجا که از طریق مجاری تنفسی وارد بدن می شوند، طبیعی است اولین تاثیر خود را روی مخاط تنفسی اعمال کنند. قطعا کسانی که به آسم مبتلا هستند عوارض شدیدتری مانند خس خس سینه، نفس نفس، سرفه های خشک و طولانی مدت و تنگی نفس را نشان خواهند داد. همچنین عفونت های ویروسی موجود در هوا راه های هوایی را تحریک می کنند و باعث تنگی مجاری تنفسی می شوند. همه علائم دست به دست می دهد و بیمار علامت دار می شود. از دیگر علامت هایی که دیده می شود، آلرژی در بینی و حلق و چشم هاست که برای بیماران مشکل زا بوده، با عطسه، خارش بینی، خارش و قرمزی چشم و خارش و سوزش حلق نمایان می شود.

در این بیماران مسیر های هوایی بسته است و با نفوذ ویروس ها در این مجاری احتمال عفونت بیشتر می شود. در نتیجه، بروز بیماری هایی مانند سینوزیت های چرکی و گوش درد چرکی افزایش می یابد. بیماران معمولا ترشحات بی رنگ دارند ولی بتدریج رنگی (عفونی) می شود و بیمار دچار تب خواهد شد. بندرت تظاهرات پوستی را هم به علت وجود آلرژن ها می بینیم.

دکتر لیدا عطارد / فوق تخصص آسم و آلرژی

گردآوری: گروه سلامت سیمرغ