توشیبا، آنگونه كه از نامش نیز برمی آید، شركتی است كه از ادغام دو شركت مكانیكی و برقی پدید آمده است. نابغه مكانیكی ژاپن، هیساشی تاناكا با بنیانگذاری شركت تولیدكننده تجهیزات تلگراف در 132 سال پیش این بنا را آغاز كرد و نابغه برقی ژاپن، ایشی سوكی فوجیوكا با بنیانگذاری شركت برق توكیو در 117 سال پیش، بنا را تكمیل كرد و بدینسان در 1939 با ادغام این دو شركت، شركت توشیبا متولد شد. سیر اختراعات و مصنوعات مكانیكی و الكتریكی آن دو اعجوبه ژاپنی، درقالب شركت جدید نیز ادامه یافت، با این ویژگی كه عنصر الكترونیك نیز بدان افزوده شد و توشیبا با پانهادن در عرصه تولید محصولات مختلف دیجیتالی و الكترونیكی و رایانه ای، در كنار تولید لوازم خانگی و تجهیزات پزشكی و تراشه‌ها و نیمه‌هادیها در صف مقدم شركتهای برتر ژاپنی و جهانی جای گرفت. اما با داشتن چنین سابقه كهن و درخشان از لحاظ تاریخی و حركت مستمر در عرصه فناوریهای نوین و اختراعات و ابداعات در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات، آتسوتوشی نیشیتا مدیرعامل كنونی شركت، راه سختی را درپیش رو می‌بیند. او اگر بخواهد توشیبا را درصدر صنایع الكترونیكی دنیا بنشاند، باید غولهایی همچون زیمنس، سامسونگ، هیتاچی، ماتسوشیتا، سونی و LG را كنار بزند.
تاریخچه
گرچه شركتی كه امروزه به نام توشیبا شناخته می‌شود، رسما 68 سال پیش تأسیس شد، اما سابقه اصلی این شركت به 132 سال پیش، یعنی سال 1875 برمی گردد. در این سال، هیساشی تاناكا یكی از بزرگترین مخترعان ژاپن كه علاقه و مهارت خاصی در مكانیك داشت، كارخانه تجهیزات تلگراف را در توكیو راه‌اندازی كرد. این حركت را می‌توان سنگ‌بنای تأسیس شركت توشیبا دانست. در سال 1904، این كارخانه به نام كارخانه مهندسی شیبارا تغییر نام داد. ازسوی دیگر، نابغه صنعت برق ژاپن، ایشی سوكی فوجیوكا در سال 1890، اولین كارخانه تولید لامپ فلورسنت را در ژاپن تأسیس كرد و آن را شركت برق توكیو نام نهاد. در سال 1939 با ادغام این دو شركت، شركت TOKYO SHIBAURA تأسیس شد كه به نام TOSHIBA مشهور گشت و در سال 1984 رسما به همین نام تغییر یافت. در سال 1930 اولین ماشین لباسشویی برقی و نیز یخچال توسط شركت ساخته شد. سال بعد، اولین جاروبرقی ژاپنی به بازار عرضه شد. سال 1942 اولین رادار توسط توشیبا تكمیل و عرضه شد. در سال 1955 پلوپزبرقی و چهار سال بعد اولین تلویزیون ترانزیستوری و اجاق مایكروویو ساخته شد.
این درحالی است كه شركت برق توكیو، پیش از ادغام و تشكیل رسمی توشیبا، اولین موتور القایی و نیز ژنراتور برق چرخ آبی 60 كیلووات را ساخته بود و در دهه‌های 1910 و 1920 موفق به تولید لوله پرتو X و پرتو كاتدیك شده بود. در سال 1963 اولین توربین نیروگاه هسته ای به قدرت 12500 كیلووات توسط توشیبا تكمیل و به كار گرفته شد. در فاصله این دودهه، آزمایشگاههای تحقیقاتی بسیاری توسط شركت راه اندازی شد. تا سال 1978 كه اولین واژه‌پرداز ژاپنی توسط توشیبا به بازار آمد، كارخانه‌های نورد، توربین‌سازی، سیلیكون، لوازم خانگی و تجهیزات الكتریكی و تولید لامپ، توسط شركت فعال شده و به كار مشغول بودند. اولین سیستم پزشكی MRI در سال 1982 توسط توشیبا عرضه شد. دو سال بعد، بزرگترین نیروگاه سلول‌های خورشیدی 50 كیلوواتی در ژاپن راه اندازی شد. اولین رایانه شخصی كیفی (LAPTOP) در سال 1985 توسط توشیبا به جهان ارائه شد.
در 1995 دیسك‌های DVD با چگالی بالا توسط شركت توسعه یافت و سال بعد دستگاه DVD و DVDخوان عرضه شد. توشیبا اولین تلویزیون تخت را نیز در سال 1998 به بازار ارائه كرد. با ورود به هزاره جدیدن تولید تلویزیون دیجیتالی در دستور كار شركت قرار گرفت. در سال 2005، توشیبا در عرضه HD - DVD سرآمد گشت. امروزه شركت توشیبا در حوزه صنعت الكترونیك و تجهیزات برقی پس از زیمنس، سامسونگ، هیتاچی، ماتسوشیتا، سونی و LG در مقام هفتم جهان ایستاده است. در سالهای آغازین هزاره نو، توشیبا همكاری مشاركتی (J.V) با ماتسوشیتا را برای یكپارچه سازی كسب و كار تولید LCD در دستور كار قرار داد. تولید حافظه‌های كوچك FLASH با ظرفیتهای مختلف از فعالیتهای شركت بود. ظرفیت 8 گیگابایتی این نوع حافظه‌ها در سال 2005 توسط شركت به بازار آمد. در سال 2004 كوچكترین سلول سوختی متانول با خروجی انرژی 100 مگاوات تكمیل و توسعه یافت. توشیبا در سال 2006، كسب و كار نیروگاه هسته‌ای وستینگهاوس را خرید.
حوزه‌های فعالیت
عمده‌ترین حوزه‌های فعالیت توشیبا عبارت است از:
1 – دستگاهها و اجزای الكترونیكی: حافظه‌های جانبی، كارت‌های حافظه، صفحات نمایشگر LCD، سلول سوختی برای تجهیزات تلفن همراه، نیمه‌هادیها.
2 – سیستم‌های زیرساخت اجتماعی: سیستم‌های قدرت، صنعتی، آسانسور، پزشكی، توربین‌های نیروگاههای برق حرارتی، اسكنرهای دقیق پزشكی، كارت‌های IC ورودی درها.
3- محصولات دیجیتالی: شبكه‌های دیجیتالی و رایانه‌ای، ارتباطات تلفن همراه، DVD خوان، رایانه‌های كیفی، تلفن همراه. فناوریهای DVD ،DVDخوان، تلویزیون تخت و چندین فناوری دیگر اولین بار توسط توشیبا به بازار ارائه شده است.
4- لوازم خانگی: پلوپز با فشار خلاء، ماشین لباسشویی با مصرف كم انرژی، یخچال، تهویه مطبوع.
در زمینه تولید تراشه، كارخانه‌های تراشه توشیبا پس از اینتل، سامسونگ و تگزاس، چهارمین تولیدكننده بزرگ و برتر دنیاست.
فلسفه مدیریت توشیبا
چارچوب فلسفه مدیریت توشیبا در تدوین چشم‌انداز و ماموریت و نیز استانداردهای اخلاقی دیده شده است، كه هر كس در توشیبا باید بدان عمل كند. شعار توشیبا، عمل متعهدانه برای مردم و برای آینده است. در چشم‌انداز مدیریت توشیبا آمده است: شركتها از انسانهایی تشكیل شده است كه با هم كار می‌كنند. در توشیبا، هر یك از ما تمام توان و استعداد خود را بروز می‌دهیم و در راه موفقیت بلندمدت شركت به كار می‌گیریم. ما به عنوان كاركنان شركت، به دنبال افكار و ایده‌های نوین هستیم تا آن را در خدمت شركت درآوریم. مسئولیت‌پذیر باشیم و تصمیم بگیریم. مدیران، الهام می‌دهند و رهبری می‌كنند، جهت استراتژیك شركت را مشخص می‌سازند و استعدادهای افراد را پرورش می‌دهند و از رسیدن به اهداف اطمینان می‌یابند. این مشاركت جمعی، مشتریان ما را به وجد می‌آورد. ما با كار كردن با یكدیگر، رویاها را محقق می‌سازیم تا با بالا بردن سطح زندگی مردم، دنیای بهتری داشته باشیم. توشیبا، از راه نوآوری فناوری و محصولاتی عرضه می‌كند كه زندگی ایمن‌تر، راحت‌تر و بهره‌ورتری را فراهم آورد. ما روح نوآوری را با اشتیاق خود برای شكل دادن به آینده و كمك به حفظ محیط زیست در سطح جهان تلفیق كرده‌ایم.
ما بر بنیان اعتماد و احترام، روابط نزدیكی با مشتریان و شركای كسب و كار خود در سراسر دنیا ایجاد كرده‌ایم.
تحقیق و توسعه
اساس حركت تحقیق و توسعه در توشیبا، «فناوری انسان محور» است. آنها به آینده‌نگری، راحتی، سادگی، ایمنی و به وجد آوردن مشتری تاكید می‌ورزند. اصلی‌ترین حوزه‌های تحقیق و توسعه در توشیبا عبارت است از:
- حوزه شبكه و بی‌سیم؛
- حوزه انسانی؛
- حوزه مواد نو؛
- حوزه سیستمها و محیط؛
- حوزه ذخیره‌سازی اطلاعات.
منابع انسانی
190708 نفر كاركنان توشیبا در سال 2007 در بیش از 520 كارخانه شركت و بیش از 30 كشور جهان مشغول به كار هستند. با خرید كسب و كار نیروگاه هسته‌ای از وستینگهاوس، تعداد 20 هزار نفر به این افراد اضافه شدند. بیش از 4 هزار تامین كننده داخلی در ژاپن و هزار تامین كننده خارج از ژاپن، پشتیبانی تامین شركت را به عهده دارند.
فروش
توشیبا با فروش 8/60 میلیارد دلار و سود 17/1 میلیارد دلار در سال 2007، در جایگاه 91 پانصد شركت برتر جهانی قرار گرفت. تفكیك فروش منطقه‌ای شركت چنین است:
51 درصد ژاپن، 20 درصد آسیا (به جز ژاپن)، 15 درصد آمریكای شمالی، 12 درصد اروپا و 2 درصد سایر نقاط جهان. تركیب فروش براساس حوزه‌های فعالیت عبارت است از:
محصولات دیجیتالی 36 درصد؛ زیرساختهای اجتماعی 27 درصد؛ دستگاههای الكترونیكی 22 درصد؛ لوازم خانگی 10 درصد و سایر موارد 5 درصد.
بنیانگذاران
یكی از بنیانگذاران توشیبا، هیساشی تاناكا از نوابع و اعجوبه‌های مكانیك و از مخترعان بزرگ كشور ژاپن است. او در 1799 متولد شد. تا سال 1854 كه تجهیزات تلگراف را اختراع كرد و كارخانه آن را در توكیو بنا نهاد، تعداد بی‌شماری اسباب‌بازیهای مكانیكی و ساعتهای مكانیكی، جاشمعی، فانوس، زمان سنج، پمپ‌های مكانیكی، لوكوموتیو و كشتی بخار ساخت. تلاشهای او در گسترش سیستم تلگراف در ژاپن، همزمان با دوران امپراتور میجی، در توسعه اقتصادی و بهبود زیرساختهای شبكه ارتباطی كشور بسیار موثر بود. او در سال 1872 به توكیو رفت و سنگ بنای اولیه توشیبای امروزی را در منطقه گینزای توكیو بنیان نهاد. كارخانه تولید تجهیزات تلگراف سه سال بعد افتتاح شد. تاناكا در 1881 درگذشت. شاگردش دای كیچی تاناكا راه او را ادامه داد و او كه به تاناكای دوم شهره بود در 1882 كارخانه مهندسی تاناكا را راه‌اندازی كرد. در 1904 این كارخانه به نام كارخانه مهندسی شیبارا تغییر نام داد.
بنیانگذار دیگر توشیبا، پدر صنعت برق ژاپن، ایشی سوكی فوجیوكا در 1857 متولد شد. او علاقه وافری به رشته برق داشت و در این زمینه تحصیل كرد. در سال 1884 در سفر به آمریكا، با ادیسون ملاقات كرد. پس از بازگشت به ژاپن، در سال 1886 از تدریس در دانشگاه دست كشید و چهار سال بعد، كارخانه ساخت لامپ را راه‌اندازی كرد. او نیروی برق را به ژاپنی‌ها شناساند و ژاپن رابه عصر برق وارد كرد. در سال 1911، موفق به تولید انبوه لامپ تنگستنی به نام «لامپ مزدا» شد. شركتی كه او تاسیس كرد، شركت برق توكیو نام داشت. در سال 1890 فوجیوكا اولین قطار برقی را در ژاپن راه‌اندازی كرد. او در ساخت نیروگاههای برق در توكیو مشاركت موثر داشت. در همان سال اولین آسانسور برقی را در ساختمانهای مرتفع توكیو به كار انداخت. فوجیوكا در سال 1918 درگذشت.
مدیرعامل
مدیرعامل كنونی شركت توشیبا، آتسوتوشی نیشیدا است. او ضمن تاكید مستمر بر تداوم راه و پایبندی به ارزشهایی كه بنیانگذاران شركت بنا نهاده‌اند، بر محور سه موضوع توشیبا را به پیش می‌برد: توجه به رشد پایدار همراه با سود، به حداكثر رساندن تاثیر نوآوری و مدیریت مشتری محور.