سعی كنید آلیس بلانش را فراموش كنید!

 
 
وقتی كتاب‌های تاریخ سینما را ورق بزنید خیلی كم پیش می‌آید به نام فیلمسازان زنی بر بخورید كه مولف كتاب، آن‌ها را جزیی از پایه‌های اصلی سینما بداند. و در همه انواع این كتاب‌ها بیش ازفیلمسازان زن به بازیگران زن بر می‌خوریم چرا كه سینما عمدتا درلذت بصری برای مخاطبان خلاصه می‌شود و بنا به نظریه لورا مالوی، نظریه پرداز و فیلمسازفمینیست، ‌این نگاه خیره و چشم چران مخاطب سینماست كه لذت بصری را به وجود می‌آورد و زن در مقام بازیگر، بانی این لذت می‌شود. [1]
من كه عاشق كشف چیزهای ناشناخته در سینما هستم وقتی تصمیم گرفتم بگردم و اولین فیلمساز زن دنیا را پیدا كنم فكر كردم خیلی زود به نتیجه می‌رسم ولی واقعا چند روزی افسرده شده بودم به هر كتاب مرجعی كه فكر می‌كردم سرزدم. حتی كتاب " زن و سینما " [2] كه فكر می‌كردم شاید بخشی ازآن به این قضیه پرداخته باشد ‌اما چیزی به دست نیاوردم.‌ اما بعد ازچند روز جست و جو كسی را كشف كردم كه به شدت شگفت زده‌ام کرد. یعنی كشف نخستین زن فیلمساز دنیا. كسی كه همزمان با لومی‌یرها و برادران پاته[3] سینما را در كمپانی عكس گامونت درپاریس به سال 1895 كشف كرد.
آلیس گای بلانش[4] كه اول جولای 1873 در پاریس متولد شد، در بیست سالگی در كمپانی گامونت كه كارش فروش قطعات و دوربین‌های عكاسی بود به عنوان منشی استخدام شد. آلیس از طریق كار با دوربین‌ها توانست جزئیاتی از تصویر متحرك را كشف كند و به واسطه آگاهی اش از دوربین‌های عكاسی و تجهیزات آن، توسط برادران لومیر كه از مشتریان گامونت بودند در 22 مارس 1895 دعوت به همكاری شد. چند ماه بعد از آن بود كه سینما توسط  لومیرها و آلیس گی بلانش كشف شد. 
در حالی كه در اكثر كتاب‌های مرجع و مهم تاریخ سینما فقط نام ادیسون [5]، برادران پاته و لومی‌یرها به عنوان كاشفان سینما برده شده است.
بعد از این كشف بود كه آلیس از گامونت خواست یكی – دو صفحه بنویسد و آشنایانش آن را بازی ( اجرا ) كنند و این آغاز فعالیت حرفه ای آلیس در مقام فیلمساز بود. بلانش در فاصله سال‌های 1922-1896 بیش از 400 فیلم كارگردانی كرد و با استفاده از گرامافونی كه در كمپانی گامونت بود بیش از 100 فیلم كوتاه ناطق ساخت. 
آنچه در مورد آلیس گای بلانش علاوه بر اینكه نخستین فیلمساز زن دنیا بوده، جذاب است  این است كه او نخستین كسی بوده كه داستان را وارد سینما كرده و اولین فیلم داستانی تاریخ سینما را در 1896 با عنوان la fee aux choux ( پری كلم‌ها ) ساخت. بلانش نه تنها اولین كسی بود كه فیلم داستانی را كشف كرد بلكه اولین كسی بود كه از نمای كلوز آپ در سینما استفاده كرد ( هرچند كه اولین كلوز آپ سینما را به دیوید وارك گریفیث منسوب كرده‌اند. ) آلیس اولین فیلمسازی بود كه رنگ را وارد سینما كرد و اولین فیلمسازی بود كه فیلم نوآر ساخت و درباره هم جنس گراها كار كرد. و اولین فیلمسازی بود كه در آن زمان از پشت دوربین جلوتر آامد و در صحنه به هدایت بازیگران پرداخت. او یازده سال مدیر تولید كمپانی گامونت در فرانسه بود و " لویی فویاد " فیلمساز هم در كنار آلیس و در همان گامونت سینما را یاد گرفت.
آلیس در 1907 با هربرت بلانش ازدواج كرد و با هم به ‌آمریكا رفتند و در 1910 نخستین استودیوی بزرگ تاریخ سینمای‌امریكا پیش از‌هالیوود را به نام سولاكس در نیوجرسی راه‌اندازی كرد و در حقیقت اولین فیلمساز زنی بود كه استودیویی متعلق به خود داشت. این استودیو تا 1914 در نیوجرسی فعال بود و طی این چهار سال بیش از 325 فیلم در آنجا ساخته شد. آلیس از ازدواجش با هربرت دو بچه داشت. در 1922 زمانی كه هربرت عاشق یكی از بازیگران زن سینما شد، آلیس از او طلاق گرفت و به فرانسه برگشت و هرگز فیلم نساخت.
در 1955 نشان هنر فرانسه به پاس یك عمر فعالیت تاثیر گذار در شكل گیری هنر سینما  را دریافت کرد و در 1964 دوباره به‌امریكا برگشت و در 24 مارس 1968 در نیوجرسی در گذشت.
با وجود اینكه آلیس یكی از عوامل اصلی پدید‌ آمدن سینما بوده و فیلم‌هایش نقش مهمی‌در شكل گیری نظریه فمینیسم در سینما داشته‌اند ‌اما تا زمان چاپ كتاب خاطراتش در 1976، نقش او در تاریخ سینما به كل نادیده گرفته شده بود. علاوه بر كتاب خاطرات ( اتوبیوگرافیك ) آلیس گای بلانش،  آلیسون مك ماهان، پژوهشگر انگلیسی كتابی با عنوان: "آلیس گای بلانش، رویای تباه شده سینما"  درباره بلانش و كارهایش نوشته است. ماهان در بخشی از این كتاب می‌نویسد: " توانایی آلیس به لحاظ فعالیت در این عرصه در روزگاری كه زنان از حضور كم‌تری در جامعه برخوردار بودند واقعا قابل ستایش است.‌ اما با وجود توانایی‌های او و همچنین با توجه به این كه مورخان سینما او را نخستین فیلمسازی می‌دانند كه داستان را وارد سینما كرد،‌اما به دلیل خوانش‌های نادرست از فمینیسم، هیچ گاه فیلم‌هایش آن طور كه در خورشان بود، دیده نشدند و جایزه‌ای نگرفتند. "در حقیقت ماهان معتقد است آلیس قربانی وضعیت آن دوره جامعه‌اش شده و به دلیل فقدان ثبت تاریخی وقایع، نقش او در شكل گیری سینما هیچ گاه دیده نشده است.
علاوه بر این كتاب، ماركز لوپاژ، فیلمساز فرانسوی نیز در سال 1995 فیلمی‌با عنوان "باغ گمشده: زندگی و سینمای آلیس گای بلانش" ساخت. به اعتقاد لوپاژ، این فیلم درباره زنی است كه دنیای سینما را با یك عبارت دو كلمه ای عوض كرد: "طبیعی باش" و مدام این نكته را سر صحنه به بازیگرانش گوشزد می‌كرد. فیلم لوپاژ، بر خلاف تاریخ سینما كه سعی در فراموش كردن آلیس بلانش دارد، دوست دارد او را زنده كند.  
 

 

  پانوشت:
[1] مقاله "لذت بصری و سینمای روایی"، لورا مالوی 1975 كه نظریه بینندگی فیلم را وارد مرحله جدیدی به نام نظریه فمنیسم كرد. تا پیش از مقاله مالوی نظریه بینندگی فقط به نرینگی مخاطب توجه داشت. ضمن اینکه این مقاله نقطه عطف نظریه فمنیستی فیلم است و نظریه فمنیستی فیلم را از پیامدهای موج دوم فمینیزم در جهان می‌دانند. 
[2] زن و سینما ( سلسله پژوهش‌های نظری درباره مسائل زنان / دفتر اول ) / انتشارات روشنگران و مطالعات زنان / چاپ اول 1376
[3] Pathe freres
 Alice Guy Blanche   4
 5   در 1892 به وسیله دوربین فیلمبرداری که در لابراتوار ادیسون تکمیل شد قاب‌های یک نوار فیلم را که از عکس‌های ساکن تشکیل شده بودند به صورت عکس‌های جداگانه ضبط شد و لابراتوار ادیسون با ساختن کینه توگراف، موفق به اختراع نخستین دوربین تصاویر متحرک شد.