40 سال قبل در چنین زمانی نیل ارمسترانگ، نخستین انسانی بود كه روی ماه قدم گذاشت اما بیش از یكصد سال قبل از او افرادی بودند كه در فیلم‌ها و داستان‌هایشان تصور چنین سفری را داشتند.
آنها در كشتی‌های فضایی و ارابه‌های بالدار و راكت‌هایی كه از توپ‌های بزرگ شلیك می‌شدند به فضا می‌رفتند و در آنجا با غول‌ها، نازی‌ها یا انسان‌های حشره‌نما روبه‌رو می‌شدند.
گرچه اكثر داستان‌هایی كه قبل از سفر سال 1969 انسان به ماه مطرح شده بودند اكثر مسخره و بی‌معنا بودند اما فردریك اوردوی، یكی از محققان اسبق ناسا خاطرنشان می‌كند كه آنها در شكل‌گیری تلاش‌های دانشمندانی كه قصد فرستادن انسان به ماه را داشتند نقش كلیدی ایفا می‌كردند. اوردوی در ادامه می‌گوید: همه آنها خوانندگان كتاب‌های اچ جی ولز و ژول ورن بودند و كتاب‌های علمی تخیلی دیگر، همیشه برای ما جذاب بود.
اوردوی كه در منهتن به دنیا آمده و بزرگ شده است از اوایل دهه 1930 شروع به خواندن كتاب‌ها و مجلات علمی تخیلی كرد و او این اواخر 900 مجله را به كتابخانه دانشگاه هاروارد هدیه كرد.
در دهه 1940 او یكی از اعضای انجمن راكت آمریكا بود كه در زمینه ساخت و آزمایش راكت‌ها در شهر‌های مختلف این كشور به‌ویژه نیویورك و نیوجرسی فعالیت داشت. او پس از فارغ‌التحصیل شدن از هاروارد در سال 1949 كار روی موشك‌هایی با موتورهای x1 وx15 را آغاز كرد و پس از آن همراه با دانشمندی چون ورنر فون براون در آژانس موشك‌های بالستیك ارتش همكاری می‌كرد و پس از آن به مركز پروازهای فضایی ناسا منتقل شد.
در سال 1965 ارتور سی كلارك به استنلی كوبریك پیشنهاد داد كه از اوردوی به‌عنوان دانشمند مشاور در ساخت فیلم ادیسه فضایی 2001 استفاده كند. اوردوی همچنین بیش از 10كتاب در مورد پروازهای فضایی نوشته است.
در دهه 1940 او یكی از اعضای انجمن راكت آمریكا بود كه در زمینه ساخت و آزمایش راكت‌ها در شهر‌های مختلف این كشور به‌ویژه نیویورك و نیوجرسی فعالیت داشت. او پس از فارغ‌التحصیل شدن از هاروارد در سال 1949 كار روی موشك‌هایی با موتورهای x1 وx15 را آغاز كرد و پس از آن همراه با دانشمندی چون ورنر فون براون در آژانس موشك‌های بالستیك ارتش همكاری می‌كرد و پس از آن به مركز پروازهای فضایی ناسا منتقل شد.
در سال 1965 ارتور سی كلارك به استنلی كوبریك پیشنهاد داد كه از اوردوی به‌عنوان دانشمند مشاور در ساخت فیلم ادیسه فضایی 2001 استفاده كند. اوردوی همچنین بیش از 10كتاب در مورد پروازهای فضایی نوشته است.
به گفته اوردوی مسافرت به ماه نخستین بار در تاریخ بشری در كتابی از لوسین ساموساتا در قرن دوم بعد از میلاد مطرح شده است. او در كتابش از سفر به ماه در كشتی فضایی می‌گوید كه انرژی‌اش را از یك فواره عظیم به دست می‌آورد و در آنجا او با انسان‌هایی آشنا می‌شود كه با ساكنان خورشید در جنگ هستند.
در قرن شانزدهم در شعری حماسی از اورلاندو فیوریوسو از ماه به‌عنوان مخزن تمامی چیزهای كه روی زمین ناپدید شده است یاد می‌كند و شوالیه‌ای به نام آستولفو، مسئول انتقال این اقلام گم شده با استفاده از ارابه‌ای است كه با 4 اسب جادویی كشیده می‌شود.
در قرن هفدهم با اختراع تلسكوپ به بسیاری از شبهاتی كه در مورد ماه وجود داشت پاسخ داده شد و حتی در همان دوران رقابت‌های فضایی آغاز شد و حداقل در یكی از روزنامه‌ها مدركی وجود دارد كه حاكی از تلاش یكی از میهن‌پرستان انگلیسی برای افزودن ماه به مستعمرات انگلستان قبل از اقدام سایر كشورهاست. در همان دوران در سال 1634 یكی از منجمان به نام یوهاسن كپلر یافته‌هایش درباره ماه را به‌صورت داستانی تخیلی نگاشت.
در قرن هفدهم با اختراع تلسكوپ به بسیاری از شبهاتی كه در مورد ماه وجود داشت پاسخ داده شد و حتی در همان دوران رقابت‌های فضایی آغاز شد و حداقل در یكی از روزنامه‌ها مدركی وجود دارد كه حاكی از تلاش یكی از میهن‌پرستان انگلیسی برای افزودن ماه به مستعمرات انگلستان قبل از اقدام سایر كشورهاست. در همان دوران در سال 1634 یكی از منجمان به نام یوهاسن كپلر یافته‌هایش درباره ماه را به‌صورت داستانی تخیلی نگاشت.
در این داستان كه «رؤیا» نام دارد مرد جوانی توسط اهریمن‌ها به ماه برده می‌شود ولی جالب است‌كه توصیف‌های كپلر از سطح ماه تا حد زیادی با حقیقت سازگار است؛ هر چند كه مارهای عظیم‌الجثه یا سایر موجودات در ماه حضور ندارند. در یكی دیگر از كتاب‌های پرفروش قرن هفدهم به نام «مردی در ماه» كشیشی به نام دومینگو گونزالس به ماه سفر می‌كند و در آنجا با نسخه دیگری از زمین مواجه می‌شود كه توسط غول‌ها اداره می‌شود.
در ادامه سیرانو دوبرژاك، نویسنده فرانسوی در نوشته هجو گونه‌‌اش به نام سفرهایی به ماه و خورشید تلاش می‌كند تا به ماه برسد اما در نخستین سفر تنها می‌تواند تا كانادا برود و در تلاش‌های بعدی با راكتی به ماه می‌رود و البته این از معدود دفعاتی است كه یكی از نویسندگان قبل از قرن بیستم به سفر با راكت به ماه اشاره می‌كند.
در ادامه سیرانو دوبرژاك، نویسنده فرانسوی در نوشته هجو گونه‌‌اش به نام سفرهایی به ماه و خورشید تلاش می‌كند تا به ماه برسد اما در نخستین سفر تنها می‌تواند تا كانادا برود و در تلاش‌های بعدی با راكتی به ماه می‌رود و البته این از معدود دفعاتی است كه یكی از نویسندگان قبل از قرن بیستم به سفر با راكت به ماه اشاره می‌كند.
در قرن هجدهم فرد دیگری در آلمان به نام بارون هیرونیموس كارل فردریش فون مونچ‌هاوزن داستان‌هایی را درباره سفر تخیلی به ماه می‌نویسد. او در واقع ناچار به انجام چنین سفرهایی شده است و یك بار با استفاده از ساقه عظیم‌الجثه لوبیا و بار دیگر همچون لوسیان با استفاده از كشتی فضایی كه با نیروی آب كار می‌كند به فضا می‌رود. او در آنجا با پادشاهی مواجه می‌شود كه سرش قابل جداشدن از تنه‌‌اش است و در فیلم تری گیلیام به نام ماجراهای بارون مونچ‌هاوزن با بازی رابین ویلیامز به تصویر كشیده شده است.
اما از زمانی كه ارمسترانگ روی ماه قدم گذاشت تئوری توطئه كل این ماجرا را زیر سؤال برد و البته این نخستین بار نبود كه تئوری توطئه در مورد سفر به ماه شنیده می‌شد. در كتاب جدید ماه و خورشید متیو گوردون اشاره دارد كه نخستین سفر تقلبی به ماه در تابستان 1835 در نشریه نیویورك سان رخ داد.
در این روزنامه در آن دوران مجموعه مقالاتی منتشر شد كه در آن به خاطرات فضانوردی به نام جان هرشل اشاره شده بود كه با تلسكوپ بزرگش می‌توانست تصاویری از بزهای تك شاخ و انسان‌های خفاش‌نما را ببیند. نویسنده این مطالب روزنامه‌نگاری به نام ریچارد آدامز لاك بود كه با مهارت هر چه تمام‌تر واقعیت و تخیل را با هم آمیخته بود كه هر خواننده‌ای را جذب می‌كرد. اما هرشل واقعی كه در آفریقای جنوبی زندگی می‌كرد بخشی از این سیستم نبود.
در این روزنامه در آن دوران مجموعه مقالاتی منتشر شد كه در آن به خاطرات فضانوردی به نام جان هرشل اشاره شده بود كه با تلسكوپ بزرگش می‌توانست تصاویری از بزهای تك شاخ و انسان‌های خفاش‌نما را ببیند. نویسنده این مطالب روزنامه‌نگاری به نام ریچارد آدامز لاك بود كه با مهارت هر چه تمام‌تر واقعیت و تخیل را با هم آمیخته بود كه هر خواننده‌ای را جذب می‌كرد. اما هرشل واقعی كه در آفریقای جنوبی زندگی می‌كرد بخشی از این سیستم نبود.
یكی از خوانندگان پروپاقرص نوشته‌های لاك، ادگار آلن‌پو بود كه در همان تابستان سفر خیالی دیگری به ماه را تحت عنوان ماجراهای ناهمخوان هانس فال منتشر كرده بود اما هرگز به اندازه نوشته‌های لاك خواننده نداشت.
در اواخر قرن نوزدهم سفرهای خیالی به ماه تا حدی شبیه به یكی از ژانرهای ادبی رایج در آمریكا و انگلستان شده بود. در كتاب از ماه تا زمین نوشته ژول‌ورن در سال 1865، 3ماجراجو با استفاده از توپخانه بزرگی به ماه سفر می‌كنند و در دنباله آن به نام به دور ماه در مدار ماه قرار می‌گیرند و به زمین بازمی‌گردند.
در اواخر قرن نوزدهم سفرهای خیالی به ماه تا حدی شبیه به یكی از ژانرهای ادبی رایج در آمریكا و انگلستان شده بود. در كتاب از ماه تا زمین نوشته ژول‌ورن در سال 1865، 3ماجراجو با استفاده از توپخانه بزرگی به ماه سفر می‌كنند و در دنباله آن به نام به دور ماه در مدار ماه قرار می‌گیرند و به زمین بازمی‌گردند.
اما سینما نیز از همان روزهای نخستین پیدایش تحت‌تأثیر این موضوع بود. فیلم كوتاه سفر به ماه از ژرژ ملیس كه اقتباسی كمدی از كتاب ژول‌ورن است داستان سفر به ماه و رویارویی تعدادی ماجراجو با موجودات ساكن آنجا را به تصویر می‌كشد و البته فیلم از زمین تا ماه با بازی جوزف كاتن (1958) اقتباس دیگری از كتاب ژول‌ورن است.
یكی دیگر از كتاب‌های مشهور در این زمینه از هربرت جوج ولز، نویسنده علمی تخیلی است كه در سال 1901 كتاب نخستین انسان‌ها در ماه از او منتشر شد. قهرمانان كتاب ولز در ماه با انسان‌های حشره‌نما مواجه می‌شوند و ری هری هاوزن، انیماتور استاد استاپ‌موشن در سال 1964 اقتباسی از این كتاب انجام داد. ولز در فعالیت سینمایی جدی‌‌اش در سال 1936 فیلمنامه اتفاقاتی در راه را نوشت كه نگاهی به تلاش بشر برای حضور در مدار ماه در سال 2036 داشت و پرواز این سفینه با استفاده از یك سلاح فضایی یادآور كتاب ژول‌ورن بود.
با فرا رسیدن قرن بیستم فكر تسخیر ماه بیش از هر زمان دیگری ذهن بشر را به‌خود مشغول كرد و هرمان اوبرت، طراح موشك در سال 1924 مشاور فنی فریتز لانگ برای ارائه توصیه‌های فنی در فیلم زنی روی ماه بود تا این فیلم قابل‌قبول‌تر از سایر آثار مشابهش باشد.
اما بهترین فیلم فضایی تمام دوران بی‌شك ادیسه فضایی 2001 است كه در بهار 1968 و تقریبا یك سال و چندماه قبل از حضور ارمسترانگ روی ماه ساخته شد و با توجه به توصیه‌های فنی اوردوی دقیق‌ترین فیلم تا پیش از حضور بشر بر ماه بود.
اما بهترین فیلم فضایی تمام دوران بی‌شك ادیسه فضایی 2001 است كه در بهار 1968 و تقریبا یك سال و چندماه قبل از حضور ارمسترانگ روی ماه ساخته شد و با توجه به توصیه‌های فنی اوردوی دقیق‌ترین فیلم تا پیش از حضور بشر بر ماه بود.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: hamshahrionline.ir
مطالب پیشنهادی:
درباره قسمت جدید و پرفروش فیلم «ایکس-من»
قهرمانان قدیمی ژانر وحشت
چرا ما این قدر وسترن را دوست داریم؟!!
فیلم افشاگرانه سیاسی از فیلم ساز اسکاری
بازگشت شرلوك هلمز