مسعود فراستی: جشنواره امسال تربیت نشده و غیر هوشمند است!

«مسعود فراستی» کارشناس و منتقد سینمای ایران به حذف بخش جنبی و خارج از مسابقه جشنواره فیلم فجر انتقاد داشته و حذف آن را آسیب به سینمای ایران دانسته است. او سختگیری بیش از حد ارگانیزم هوشمندی را از کار می‌اندازد همچنان که سهل گیری ارگانیزم هوشمند را مختل می کند.

گفت و گویی درباره انتخاب فیلم‌های جشنواره در بخش مسابقه سینمای ایران با وی ترتیب دادیم که از نظرتان می‌گذرد:

*با اعلام اسامی فیلم ها بحث های زیادی پیش آمده است. جشنواره فرصت خوبی است تا  فیلم‌های اول دیده شوند و فیلم های خوب هم حضور داشته باشند مسئولین جشنواره اعلام می‌کنند جشنواره فجر انقلاب است و نمی تواند همه فیلم‌ها در این جشنواره حاضر باشند به لحاظ محتوا باید همخوانی وجود داشته باشد.

چند اشکال وجود دارد. حاصل کار هیئت انتخاب حاصل خوبی نیست. بیست و چند فیلم انتخاب کردند که قرار بود یا کیفیت مد نظر باشد که تعدادی از فیلم ها‌ی انتخاب شده کیفیت پایینی دارد. من چند فیلم را دیدم اما بهترین‌های سینمای ایران در این فیلم‌ها نیستند. فیلم حجازی که به نظر من یکی از سه یا چهار فیلم امسال است در این جشنواره نیست . فیلم خانم درخشنده که بهترین کار ایشان است و موضوع بسیار جدی و اجتماعی دارد و تحقیق خوبی هم پشت آن است
اصلاحات «هیس...» غیراصولی است
*گویا «هیس ...» با اصلاحات مواجه شده است.

این اصلاحات خیلی غیراصولی است. اصلاحات وارد نیست. متاسفانه به دنبال نشانه در فیلم ها می گردند این بیماری نشانه‌ها بیماری ما نبود بیماری انتلکت ها بود اما به جان ما افتاده است. در یکی از فیلم ها گفتند ستون‌هایی که از خانه برداشته می‌شود منظور انقلاب است. متاسفانه هم توهین به انقلاب و نظام و هم توهین به سینما است. ما وقتی سینما نمی‌فهمیم و از سینما صحبت می‌کنیم و از آن می‌ترسیم این اتفاق می‌افتد. اتفاقا سر ما کلاه می‌رود. هرچیز که اعتدال و عقل نباشد و  اشکال مختلف منگولیزم را در آن ببینیم حتما از جای دیگر بیرون می زند. به نظر من فیلم مزخرف و ضد ملی «یک خانواده محترم » از درون چه شرایطی بیرون آمد. وقتی سخت‌گیری قلابی و سهل‌گیری بیش از حد می شود دو روی سکه هستند. گویی هرکه بیشتر سخت می گیرد رادیکال تر و ارزشی تر است.

وقتی اصول داریم دیگر ترس و واهمه نداریم

هر سخت گیری بیش از حد اعتدال قطعا عنصر ضد آن در درونش وجود دارد. دوم اینکه وقتی ما اصول داریم دیگر ترس و واهمه نداریم. ترس نداریم به این معنا نیست که چشم بسته عمل کنیم. بدین معنی که هوشمند رفتار می کنیم. سختگیری بیش از حد ارگانیزم هوشمندی را از کار می‌اندازد همچنان که سهل گیری ارگانیزم هوشمند را مختل می کند.

سختگیری غیر هوشمند به سینما آسیب می‌رساند

*سختگیری بیش از حد به چه چیز منتج می شود؟

سختگیری بیش از حد به نفع طرف مقابل ما است چون مردم که شکل ما نیستند. مردم معتدل هستند. چهل و چند فیلم در مسابقه نیست اینها را نمی خواهیم نمایش دهیم یا می خواهیم سختگیرانه با آنها برخورد کنیم . اگر نمی خواهیم نمایش دهیم چگونه ساخته شدند بعد با نمایش ندادن فیلم ها سینما چه ترکیبی پیدا خواهد کرد. با این میزان سختگیری تربیت نشده و غیر هوشمند قطعا به سینما آسیب می رساند. پس از جشنواره همه به سراغ ساخت فیلم بی بود و بی خاصیت می روند.

*یعنی همان کمدی‌های نازلی که ساخته شد و نتیجه نداد؟

بله همان کمدی های نازل به اضافه چیزهای نازل دیگر که بفروشد اما چیزی از جامعه امروز ما در آن دیده نشود.

*دبیر جشنواره معتقد است که هیئت انتخاب در انتخاب فیلم ها آزاد بودند

راجع به این ادعا نمی خواهم صحبت کنم

ما سینمای بی خطر نمی‌خواهیم

*ترکیب هیئت انتخاب از نظر شما چه طور بود ؟

به نظرم این ترکیب برای هیئت انتخاب جالب نیست. خروجی این هیئت انتخاب خروجی خیلی بدی است. در قسمت مستند «میراث آلبراتا» 2 حذف شده. من هر دو قسمت را دیدم ، قسمت دوم از یک بهتر است همان تم است و موثرتر . اما اگر با نگاه سختگیرانه در مقوله حجاب به آن نزدیک شویم بله بخش هایی از فیلم که در خارج از کشور است مشکل حجاب دارد. این مصداق از در دروازه تو نرفتن و از نوک سوزن می شود و آسیبی که می رساند چند آسیب است. فیلم های حذف شده از جشنواره در  دیده می شود و مردم قضاوت می کنند و جشنواره بی اعتبار می شود و آسیب دیگر این که تبلیغ سینمایی را می کنیم که هیچ خطری نداشته باشد. ما سینمای بی خطر نمی خواهیم مگر انقلاب ما بی خطر بوده است. نسبت به کشورهای خارج بی خطر نبوده نسبت به درون جامعه هم نباید بی‌خطر باشد . مگر اسلام از خطر می‌ترسد مگر مسلمان از خطر می‌‌ترسد.

*به نظر شما باید فیلم‌ها  در جشنواره به نمایش در‌می آمدند و در جشن سینمای ایران شرکت می کردند.

بله تعدادی از فیلم‌ها در بخش مسابقه نمایش داده می‌شد و بخشی از فیلم‌ها در بخش جنبی نمایش می‌گرفت. هیئت نظارت هم بود و نظراتش را می داد و قابل فهم بود. ولی وقتی می گویید برداشتن ستون‌های خانه نشان از ستون‌های انقلاب است این نوع نگاه به دنبال نشانه بودن غلط است.

*فیلم‌ها براساس نظرات هیئت انتخاب ، انتخاب شدند این انتخاب به ارتقاء سطح کیفی فیلم ها کمک نمی کند؟

ابدا کمک نمی کند. در این شرایط فقط ممیزی کردن فیلم‌ها مد نظرشان بود. من می توانم نام فیلم هایی که به خاطر موضوع و آدمی که از آن می ترسند را بگویم.

نباید خودمان را جای مردم قرار دهیم

*نفس انتخاب فیلم ها چقدر می‌تواند به ارتقاء کیفی فیلم ها کمک کند.

هیئت انتخاب از میان فیلم ها ، انتخاب می کند و دلایلش را هم شفاف عنوان می کند و بخش مسابقه را مشخص می کند و تعداد فیلم های بخش جنبی و خارج از مسابقه را نیز اعلام می کند. ما زمانی که امکان دیدن فیلم ها را داشته باشیم می توانیم به هیئت انتخاب و جشنواره نمره بدهیم . مخاطب این کار را می کند و فیلم‌ها را می‌بیند و ارزشگذاری می‌کند. ما متاسفانه خودمان را جای مردم قرار می دهیم و گاهی ارزشی‌بازی می‌کنیم درحالی که این ارزش گرایی نیست ارزش بازی است. انتهای مسابقه شکست کامل است. حوزه هنری یک اظهار نظر می کند و چهار اظهار نظر دیگر نیز به آن اضافه می شود. اعتدال، استحکام اندیشه، تسلط به سینما و اعتماد به مردم در سینما جوابگو است.

جشنواره فجر بین‌المللی نیست، جشنواره‌ای داخلی است و نقطه مثبت آن است

*برگزارکنندگان جشنواره عنوان می‌کنند ما سعی کردند مانند جشنواره‌های خارجی عمل کنند و تعداد محدودی فیلم انتخاب کنیم تا جشنواره قاعده‌مند باشد.

ابدا مانند جشنواره های خارجی نیست جشنواره های خارجی فیلم های غیر از کشور برگزارکنندگان را می‌پذیرند و بخش مسابقه تنها فیلم های تولید شده کشور برگزار کننده نیست . جشنواره کن 3000 فیلم خارجی در آن شرکت می کنند. شاید 10 فیلم فرانسوی در جشنواره حضور داشته باشد بقیه اش فیلم کشورهای دیگر است. ما اصلا جشنواره بین المللی نیستیم. ما یک جشنواره داخلی هستیم و این نقطه مثبت جشنواره است که می تواند فیلم های ساخته شده در طول سال در این جشنواره عرضه شود و مورد قضاوت قرار گیرد و تبلیغ یا ضد تبلیغ فیلم ها شود. اجازه بدهیم در جشنواره فجر فیلم برایش ضد تبلیغ باشد و سالن با تعداد کم تماشاچی فیلم نمایش داده شود و انعکاسش در مطبوعات دیده می شود.

حذف بخش جنبی و خارج از مسابقه خیانت به جشنواره است

ما در همه موارد خودمان را جای مردم قرار می دهیم و هزاران اشتباه می‌کنیم. حذف بخش جنبی و خارج از مسابقه به نظر من خیانت به جشنواره فیلم فجر است.

حذف فیلم یعنی در بوق و کرنا کردن آن

*با توجه به این که خودتان در ترکیب هیئت انتخاب بودید باید ترکیب هیئت انتخاب چگونه باشد و چه آثاری را انتخاب کند؟

ترکیب هیئت انتخاب باید از طیف سینما اعم از کارگردان، بازیگر، کارشناس و منتقد باشد و سینمای خوبی را برای مخاطب در نظر بگیرد و تنوع سلیقه ها را در آن بگنجاند .سینمای خوب و سرپایی باشد و تنوع آرا در آن دیده شود. جای مردم تصمیم نگیرد و تمام طیف های جامعه را نمایندگی کند. ما نباید به افراد باج بدهیم کارشناسان مختلف در رشته‌های مختلف را برای هیئت انتخاب دعوت کنیم. معیار هم به آنها داده شود، نگاه مستقل داشته باشیم با این خط قرمزها بعد از انتخاب برای بخش مسابقه بقیه فیلم ها را در بخش های دیگر می گنجانیم. این رفتار بسیار معتدل است. نه کسی را حذف کردیم و نه کسی را در بوق و کرنا کردیم. به عقیده من حذف کردن یعنی در بوق و کرنا کردن .

*در مورد ترکیب هیئت داوران هم بفرمایید.

جالب است امسال شنیدم می خواهند کار عجیب و غریبی انجام دهند و هفت داور همه کارگردان مهم سینما . این ترکیب بد است البته کارگردانان نمی پذیرند ولی این ترکیب بد است. ترکیب هیئت داوران علاوه بر فیلمساز باید طراح صحنه، منتقد، بازیگر و... ترکیبی که بتواند جنبه های مختلف فیلم را ببیند نه اینکه هفت کارگردان در باره آثار رای بدهند. هیچ جشنواره ای در دنیا این نوع ترکیب هیئت داوران نخواهد داشت.

*با توجه به انتخاب فیلم‌ها توسط هیئت انتخاب باید به سلیقه آنها احترام گذاشت.

می‌تواند هیئت انتخاب فیلم انتخاب کند، خب سلیقه هیئت انتخاب بوده است اما برگزارکنندگان جشنواره چرا فیلم های دیگر را حذف کردند. بعد با دیدن فیلم ها می توانستیم به ارتقاء سینما کمک کنیم.

حوزه هنری سیاسی کاری می‌کند
*برگزارکنندگان می گویند جشنواره انقلاب است و محتوای آن باید با ایام فجر منطبق باشد.
یعنی چی؟ مگر قبلا جشنواره انقلاب نبوده . جشنواره پیش از این بخش جنبی و خارج از مسابقه داشته . این نگاه عوامفریبی است. الان نباید به این فکر کنیم که بله جشنواره بی خطری خواهیم داشت و حوزه هنری هم هیچ مشکلی برای فیلم ها ایجاد نمی‌کند. تفکر و این نوع نگاه به سینما که در حوزه هنری بیمار است زیرا سیاسی کار می کنند. بعد هم وقتی «کلاه قرمزی» را برای اکران به سینماهایش ندهید دادش بلند می شود. اگر «رسوایی» را به حوزه ندهید ببیند چه واکنشی نشان خواهند داد.