تصویر باشكوه از یك قهرمان

«افسانه بروس ‌لی» كه از شبكه 2 سیما در حال پخش است محصول شبكه تلویزیونی دولتی چین CCTV است كه با هزینه‌ای 6 میلیون دلاری، قصه زندگی بروس‌ لی چهره سرشناس دنیای بازیگری هنگ‌كنگ و ایفاگر نقش‌های كاراته‌باز ـ یا آن چه كه این روزها هنرهای رزمی گفته می‌شود ـ را تعریف می‌كند. شانون لی بازیگر زن 2 دهه اخیر سینما تهیه‌كننده این مجموعه است و كووك كوآن چان ـ كه به دنی چان هم معروف است ـ در آن در نقش بروس‌ لی ظاهر شده است. این مجموعه در 50 قسمت تهیه شد و در لوكیشن‌های چین، تایوان، هنگ‌كنگ، آمریكا و ایتالیا جلوی دوربین رفت. شبكه CCTV در حالی دست به تولید مجموعه قصه زندگی بروس‌ لی زد كه برای سال‌ها، نام بردن از بروس‌ لی در كشور چین ممنوع بود و فیلم‌هایش اجازه اكران عمومی در این كشور را نداشتند. با ورود چین به جامعه بین‌المللی و باز شدن فضای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن بروس‌ لی هم تبدیل به یكی از نقاط مثبت كشور چین شد و تولید فیلم‌ها و مجموعه‌هایی درباره وی در این كشور رونق گرفت.
«افسانه بروس‌ لی» همان‌طور كه از نام آن پیداست، مجموعه شرح حال‌گونه درباره معروف‌ترین بازیگر فیلم‌های كاراته‌ای دنیای سینماست كه در سال 1973 و در سن 32 سالگی به دلیل تومور مغزی درگذشت. مرگ او در اوج شهرت وی رخ داد و هنوز هم پس از سال‌ها كه از مرگش می‌گذرد، این رویداد در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. این ابهام به قدری زیاد است كه حتی رسانه‌های گروهی را نیز وادار كرد تا در آن دوران به پخش این شایعه بپردازند كه بروس‌ لی را كشته‌اند و مرگ وی طبیعی نبوده است.
در همان ایام در ایران هم مثل بسیاری از كشورهای جهان این طور شایعه شد كه لی را سر صحنه فیلمبرداری آخرین فیلمش به قتل رسانده‌اند.
اما قصه مجموعه تلویزیونی چینی توجه چندانی به بخش آخر زندگی بروس‌ لی ندارد و به كالبدشكافی این موضوع نمی‌پردازد. قصه مجموعه به نوعی شرح حال بروس‌ لی را از دوران كودكی و نوجوانی تا جوانی وی به تصویر می‌كشد. عزیمت لی به آمریكا برای ادامه تحصیل و فراگیری فنون‌ هنرهای رزمی ـ‌ كه به كشیده شدن وی به دنیای سینما منجر شد ـ بخش مهمی از قصه «افسانه بروس‌ لی» است. سازندگان مجموعه بر این نكته اصرار می‌ورزند كه افسانه بروس‌ لی بازگوكننده ناگفته‌های زندگی و فعالیت‌های هنری و اجتماعی این كاراكتر افسانه‌ای است. اما طرفداران بروس‌ لی می‌گویند با این همه كتاب و مقاله كه درباره چهره مورد علاقه‌شان منتشر شده، دیگر جایی برای صحبت كردن درباره ناگفته‌های زندگی وی باقی نمانده است. به گفته آنها نه‌تنها تمام مسائل زندگی لی در طول سال‌های گذشته گفته و دوباره‌گویی شده است، بلكه حتی اضافات راست و دروغ زیادی هم به آن وصل شده است.

اتفاقی به نام افسانه بروس‌ لی
با وجود این، مجموعه «افسانه بروس‌ لی» در تاریخ هنری كشور چین حكم یك اتفاق را دارد. بروس‌ لی در شرایطی علاقه خود به هنرهای رزمی را در سرزمین مادری‌اش آشكار كرد كه بحث درباره این رشته و مطالعه كتاب‌های كمیك استریپی هنرهای رزمی در چین ممنوع بود. دولتمردان چپگرای كشور این نوع قصه‌ها و ورزش كاراته را یك موضوع امپریالیستی ارزیابی می‌كردند كه هیچ سنخیتی با فرهنگ مردم كشور ندارد، اما اهالی چین بدون توجه به این دستورالعمل‌های اجباری، در خفا به مطالعه این‌گونه كتاب‌ها می‌پرداختند و درباره‌شان بحث می‌كردند. از قرار معلوم، یكی از دلایل سفر بروس‌ لی به خارج از كشور هم در ارتباط با همین ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هاست، اما تغییر سیاست‌های رسمی حزب كمونیست چین در سال‌های اخیر، شامل حال بروس‌ لی هم شد و او بالاخره توانست سوژه اصلی یك مجموعه طولانی شود.
از زمانی كه در چین به صورت رسمی خبر تولید افسانه بروس‌ لی پخش شد، میلیون‌ها بیننده تلویزیونی در این كشور چشم انتظار پخش عمومی آن بودند. روزشمار پخش این مجموعه زمانی به اوج خود رسید كه تلویزیون چین آگهی 6 دقیقه‌ای مجموعه را پخش كرد. حتی پس از پخش این آگهی، هنوز كسانی در چین بودند كه پخش مجموعه زندگی بروس‌ لی از تلویزیون كشور را یك رویا ارزیابی می‌كردند و می‌گفتند هیچ وقت چنین اتفاقی رخ نخواهد داد. پخش آگهی تبلیغاتی افسانه بروس‌ لی بحث‌های متفاوتی را برانگیخت. تماشاگران تلویزیونی صحنه‌هایی از زندگی و مبارزات بروس‌ لی را می‌دیدند كه با یك كارگردانی اغراق شده و افراطی همراه بود و بجز دنی چان در نقش بروس‌ لی، ‌تعدادی از بازیگران مطرح سینمای غرب را می‌دیدند كه در نقش‌های مختلف آن بازی كرده‌اند. طبیعی بود كه همین تیزر 6 دقیقه‌ای هم باعث بحث و مجادله در بین طرفداران بروس‌ لی با مقامات رسمی كشور بشود.

بازیگری شبیه بروس‌لی
نكته‌ای كه سازندگان مجموعه بشدت بر روی آن تاكید می‌كنند، این است كه افسانه بروس‌لی با یك هزینه تولید معقول تهیه شده است و پول زیادی را درگیر خود نكرده است. اما وقتی به تركیب نام بازیگران و لوكیشن‌های آن دقت می‌شود، براحتی می‌توان به این نتیجه‌گیری رسید كه هزینه‌ای بیش از 5‌/‌6 میلیون دلار، نباید صرف تولید چنین مجموعه‌ای شود. دنی چان بازیگر نقش بروس‌لی تا قبل از بازی در مجموعه یك چهره بسیار مطرح نبود و این افسانه بروس‌لی بود كه باعث شد تا وی بتواند تبدیل به بازیگری مشهور شود. او كار بازیگری را از سال 2001 با كمدی اكشن «فوتبال شائولین» شروع كرد و پس از آن فیلم‌های مطرح «شكارچیان خون‌آشام‌ها» و «كونگ‌فو هاسل» را بازی كرد. در تمام این فیلم‌ها وی بازیگر نقش مكمل بود. افسانه بروس‌لی اولین و تنها كار تلویزیونی دنی چان تا به امروز است. این بازیگر پس از موفقیت مجموعه تلویزیونی خویش، نقش‌های مهم‌تر و بهتری در 3 كار بعدی سینمایی خود گرفت.
منتقدان تلویزیونی چین افسانه بروس‌لی را در كل یك كار اكشن ارزیابی می‌كنند كه صحنه‌های اكشن و هنرهای رزمی آن خیلی خوب كار شده است. دنی چان كه خودش یك كاراته‌كار است توانسته از عهده ایفای نقش بروس‌لی ـ كه خود یكی از طرفداران پر و پا قرص او است ـ برآید. دنی چان هم از خیلی جهات پس‌زمینه‌ای شبیه بروس لی دارد و از نوجوانی مثل او با كار در رشته‌های هنرهای رزمی و حركات موزون، فعالیت‌های هنری خود را شروع كرد. با این حال، منتقدان عقیده دارند توانایی بروس‌لی در ارائه حركات رزمی بسیار بهتر از دنی چان است و حتی تكنولوژی پیشرفته سینمایی هم نتوانسته باعث خلق صحنه‌های رزمی بهتری برای چان بشود. دنی چان هنگام بازی در فوتبال شائولین ساخته استفن چو مهارت‌های هنرهای رزمی خود را تكمیل كرد. وی در شرایطی در نقش بروس‌لی در مجموعه تلویزیونی افسانه بروس‌لی ظاهر شد كه قبل از او تعداد زیادی بازیگر این نقش را روی پرده سینما و صفحه كوچك تلویزیون بازی كرده بودند. حتی كسانی مثل جكی چان و دانی ین كه سوپراستارهای سینمای كشور خود هستند، تلاش كردند تا در نقش این چهره افسانه‌ای ایفای نقش كنند. دنی چان بازی در نقش بروس‌لی را نیز راحت به دست نیاورد. وی با غلبه بر حداقل 50 بازیگری كه نامزد بازی در این نقش بودند، توانست امتیاز بازی در نقش لی را از آن خود كند.

تقویت توریست
نمایش افسانه بروس‌لی همان طور كه پیش‌بینی می‌شد با استقبال گسترده تماشاگران چینی روبرو شد و خیلی زود لقب موفق‌ترین مجموعه تلویزیونی كشور را از آن خود كرد. نمایش این مجموعه در هنگ‌كنگ هم وضعیت مشابهی داشت،‌موفقیت مجموعه در داخل چین، توجه كشورهای خارجی را به خود جلب كرد و باعث شد تا بسیاری از شبكه‌های تلویزیونی آسیایی و غیرآسیایی،‌آن را برای پخش عمومی خریداری كنند. در همین حال، این مجموعه صنعت توریسم چین و هنگ‌كنگ را نیز تقویت كرده است. پس از پخش مجموعه به شمار بازدیدكنندگان از منزل دوران كودكی و جوانی لی در شهر شونده در منطقه گوآنگدونگ چین افزایش بسیار زیادی یافته است. بخشی از صحنه‌های مجموعه در همین محل فیلمبرداری شده است. فیلم‌های سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی لی (او در بیش از 40 فیلم و مجموعه ایفای نقش كرده است) نیز دوباره موردتوجه محافل عمومی قرار گرفته و قرار است شبكه‌های تلویزیونی چین و هنگ‌كنگ، هر چند وقت یكبار مرور بر آثار وی را ترتیب داده و كارهایش را به نمایش بگذارند.

سلامی دوباره به افتخار چین
رسانه‌های داخلی چین می‌گویند افسانه بروس لی در اصل قرار بود قبل از بازی‌های المپیك پكن در سال 2008 آماده نمایش بشود. اما وقوع زمین‌لرزه منطقه شیچوان در 12 می آن سال ـ كه باعث مرگ تعداد زیادی از مردم چین شد و توجه عمومی را به خود جلب كرد ـ باعث شد كه پخش آن به عقب بیفتد. كشته شدن 70 هزار نفر در این حادثه دلخراش طبیعی، تهیه‌كنندگان مجموعه را مجاب كرد كه باید زمان بهتری را برای پخش مجموعه خود در نظر بگیرند. رسانه‌های چینی و منتقدان تلویزیونی با تیتر «چین به بروس‌لی خوشامد می‌گوید» به استقبال مجموعه رفتند. به گفته آنها،‌مسوولان چینی در شرایطی به استقبال لی می‌روند كه چند دهه از موفقیت و اعتبار چهره‌ای می‌گذرد كه افتخار ملی چینی‌ها بود و باعث افتخار زیادی برای چین در سطح بین‌المللی شد. بروس‌لی در فیلم‌های اوایل دهه هفتادی خود نقش یك جوان عاصی چینی را بازی كرد كه برعلیه قدرتمداران زورگو مبارزه می‌كند و همواره مدافع مردم محروم جامعه خود است. این فیلم‌ها كه اجازه نمایش عمومی در چین را نداشتند، در دهه 80 میلادی به صورت نوارهای ویدئویی راه خود را به داخل كشور باز كردند. لی آنقدر زنده نماند تا شاهد نمایش فیلم‌هایش در سرزمین‌ مادری باشد و واكنش مثبت تماشاگران نسبت به‌ آنها را ببیند.

بروس لی با شكوه
یوشنگ لی یكی از تهیه‌كنندگان افسانه بروس لی می‌گوید این مجموعه اولین كار هنری (سینمایی و تلویزیونی)‌ در داخل كشور چین است كه درباره بروس لی ساخته می‌شود. مجموعه هر شب از شبكه CCTV پخش می‌شد و هنگام نمایش آن، خیابان‌های اكثر نقاط كشور خالی از مردم عادی بود. هر اپیزود مجموعه حدود 2?ساعت طول می‌كشید، ولی با این حال بینندگان انبوه خود را داشت. شانون لی دیگر تهیه‌كننده مجموعه، یك بازیگر نسبتا قدیمی سینماست كه اتفاقا اولین فیلم سینمایی او «اژدها: قصه بروس لی» بود كه قصه زندگی لی را به تصویر می‌كشید. مجموعه تلویزیونی كه او تهیه كرده،‌ اولین كار وی در زمینه تهیه‌كنندگی است. او پس از این مجموعه در سال گذشته یك كار تلویزیونی دیگر به نام «بروس لی دنیا را تغییر داد» را تهیه كرد كه باز هم درباره بروس لی است. او نیز یكی از طرفداران قدیمی این بازیگر ورزشكار است.
دنی چان كه بازی در نقش بروس لی را بزرگ‌ترین موفقیت هنری خود می‌داند، در رابطه با این مجموعه و كاراكتر لی می‌گوید: «ما همیشه وجه مثبت و باشكوه بروس لی را در فیلم‌ها و مجموعه‌ها دیده‌ایم. فیلم‌های او سرگرم‌كننده‌اند و حضورش پرده سینما را به آتش می‌كشد. اما تعداد اندكی از مردم می‌دانند كه او از چه چیزهایی درد می‌كشید و چه عواملی باعث ناراحتی و دلگیری او شدند. اما مجموعه ما سعی دارد جنبه‌های مختلف شخصیت او را به نمایش بگذارد. برای مثال،‌ كمتر كسی می‌داند كه او از بیماری وحشت زیادی داشت و بالاخره همین بیماری بود كه او را از پا انداخت. نام لی مترادف با توانایی، قدرت، ‌هوش و افتخار است. او براحتی می‌تواند به عنوان سمبل پرقدرت چین جدید كه هم‌اكنون در حال رشد است، معرفی شود. او باعث شد تا مردم عادی متوجه كشور چین و مردم آن شوند.»
در همین رابطه است كه تحلیلگران هنری تولید مجموعه افسانه بروس لی توسط تلویزیون رسمی چین را یك اقدام دیرهنگام توصیف می‌كنند و می‌گویند این مجموعه در زمانی ساخته شده كه همگان با افسانه بروس‌ لی آشنایی كامل دارند و این مجموعه بیشتر به درد آن دسته از سیاستمداران چینی می‌خورد كه طی 30 سال گذشته سعی در حذف نام و افسانه بروس لی داشتند.

شكست‌ناپذیر
مجموعه افسانه بروس‌لی تازه‌ترین تلاش دنیای هنر برای به تصویر كشیدن قصه زندگی لی از سال 1973 تاكنون است. این در حالی است كه طرفداران بروس لی هربار كه یك كار هنری جدید در ارتباط با او ساخته می‌شود، اعتراضات خود نسبت به تحریف بخش‌هایی از زندگی او را شروع می‌كنند. كار تولید افسانه بروس‌لی با سر و صدای زیاد از آوریل سال 2007 شروع شد و حدود یك سال طول كشید. سازندگان مجموعه گفته‌اند با تولید آن قصد دارند چالش‌‌های پیش‌روی لی برای كسب عنوان قهرمان هنرهای رزمی بین‌‌المللی را به نمایش بگذارند. لی در دوران زندگی خود با رقبای داخلی و بین‌المللی زیادی روبه‌رو شد، ولی همچنان به عنوان كسی به یاد آورده می‌شود كه هیچ وقت طعم شكست را نچشید. لی‌كیو ون كارگردان مجموعه می‌گوید برای ساخت آن زحمت زیادی كشید كه بخش مهمی از آن اختصاص به كار نگارش فیلمنامه داشت. به گفته او، همه از ماجراهای زندگی بروس‌لی خبر دارند. او می‌گوید: بروس‌لی كسی نیست كه برای تماشاگران تلویزیونی ناشناخته باشد. حتی كسانی كه دوستدار و طرفدارش نیستند با افسانه او آشنا هستند. همین مساله كار مرا در زمان تحقیق برای نگارش فیلمنامه مشكل می‌كرد. من باید دقت كافی می‌داشتم تا چیزی را در جلوی دوربین به تصویر نكشم كه بعدا باعث سر و صدا و جنجال شود.
احتمالا به همین دلیل بود كه افسانه بروس‌لی تمام زندگی این چهره افسانه‌ای را از دوران كودكی تا زمان مرگ به نمایش می‌گذارد. تعریف كل قصه زندگی لی به سازندگانش كمك می‌كند تا مجبور نباشند تمام جنبه‌های زندگی لی را با ذكر جزئیات كامل به تصویر بكشند. با این حال، قصه مجموعه بخش بیشتری را به دوران زندگی حرفه‌ای و سینمایی لی اختصاص داده است. تهیه‌كنندگان مجموعه به این دلیل تصمیم گرفتند قصه زندگی بروس‌لی را روی صفحه كوچك تلویزیون ـ و نه پرده سینما ـ به تصویر بكشند كه بر این باور بودند كه نمایش 32 سال زندگی این مرد در قالب یك فیلم سینمایی نمی‌گنجد.

 

 گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ

www.seemorgh.com/culture

منبع: jamejamonline.ir

 

بازگشت كره‌ای‌ها؛ این بار نوه جومونگ!

آدم‌های عصر ویكتوریا مقابل دوربین تلویزیون

گفتگو با گویندگان کارتون «فوتبالیست‌ها» (2)

هشدار برای كبری 11؛ هشدار برای عامه

خانواده سیمپسون‌ها را بشناسید!