سریال مختارنامه به کارگردانی داوود میرباقری در حالی وارد ششمین سال تولید خود می شود که خبرهایی مبنی بر توقف این پروژه از اسفندماه سال گذشته تاکنون به گوش می رسد. از قرار معلوم پرداخت های عوامل پروژه شش ساله مختارنامه به صورت ماهیانه است و عدم پرداخت حقوق اسفند و فروردین ماه آنها برای تهیه کننده بدهی های کلان به جا گذاشته.
این در حالی است که اغلب عوامل مختارنامه همزمان در پروژه های دیگر نیز مشغول به کار هستند. خبر توقف مختارنامه در هفته های گذشته، واکنش های مختلفی را در پی داشت. در حالی که برخی از توقف این سریال به عنوان یک پروژه ملی ابراز تاسف کردند، اسلامی مهر مدیر سیمافیلم در گفت وگو با مهر ضمن تکذیب شایعه توقف، از مختارنامه به عنوان بزرگ ترین پروژه تلویزیون از دو منظر سخت افزاری و نرم افزاری یاد کرد و توقف های کوتاه را در مسیر چنین تولیدی امری طبیعی دانست.
وی در این گفت وگو تاکید کرد مجموعه تلویزیونی «مختارنامه» با حمایت های بسیار سیمافیلم ساخته می شود و رسانه ملی برای تولید این پروژه ملی و حرفه یی تلاش زیادی کرده است. اسلامی مهر همچنین شایعه بدهی یک میلیاردی سیمافیلم به پروژه مختارنامه را بی اساس دانست و تاکید کرد که بدهی ها جزیی است. همزمان با این واکنش، در نمابری که از سوی روابط عمومی سیمافیلم به رسانه ها ارسال شد، آمده بود؛ «از آنجایی که مرکز سیمافیلم نسبت به پروژه های مذهبی حساسیت ویژه یی دارد، بهترین عوامل برای این پروژه ها به کار گرفته می شوند تا کار هیچ گاه دچار مشکل و توقف نشود. البته همان طور که دوستان حرفه یی همکار می دانند، گاهی هر پروژه یی به فراخور محتوا و مقدمات، دچار مشکلاتی از قبیل تامین تجهیزات یا آماده سازی و یافتن لوکیشن مناسب می شود. وقفه یی کاملاً طبیعی که خیلی زود و پس از برطرف کردن موانع، پشت سر گذاشته می شود و صدالبته این سیمافیلم است که بیش از همه به فکر تامین هزینه این گونه وقفه های اجباری است تا دیگر دوستان دغدغه یی از این باب نداشته باشند،» توقف مختارنامه در ششمین سال تولیدش در حالی رسانه یی می شود که اغلب تهیه کنندگانی که در سیمافیلم در حال تهیه سریال یا تله فیلمی هستند، از واریز شدن بودجه های کلان سیمافیلم به سریال مختارنامه و امتیازهایی که برای گروه تولید آن در نظر گرفته اند، شکایت دارند و معتقدند توجه بیش از حد به گروه تولید مختارنامه، آسیب هایی جدی به تولیدات آنها وارد ساخته است. داوود میرباقری که با سریال امام علی(ع) یکی از موفق ترین تولیدات تلویزیونی بعد از انقلاب را در کارنامه خود دارد، در طول شش سال گذشته فارغ از دغدغه های رایج کارگردان های دیگر، چه از جهت زمان و چه از جهت بودجه، به کیفیت کار خود اندیشیده است.
در این میان عده یی معتقدند مدیران تلویزیون باید قدر کار او را بدانند و هرآنچه را می خواهد در اختیارش قرار دهند و به قول معروف دندان روی جگر بگذارند تا بار دیگر شاهد یکی از سریال های قابل تامل بعد از انقلاب باشیم. این عده از مختارنامه به عنوان پروژه یی ملی یاد می کنند که بنا بر نشانه های موجود بعدها از آن به عنوان اثری که اقتدار فرهنگی جمهوری اسلامی را به نمایش خواهد گذاشت یاد می شود. عده یی دیگر در حالی که منکر توانایی های میرباقری در سریال سازی نیستند، نسبت به تبعیض قائل شده از سوی مدیران سیما گلایه دارند. میرباقری در مراسمی که به مناسبت پنجاه سالگی اش در شاهرود زادگاهش برگزار شد، از مختارنامه به عنوان اثری در راستای اقتدار نظام جمهوری اسلامی یاد کرد.
داستان
مختارنامه در چهل قسمت داستان زندگی و قیام «مختار ابو عبید ثقفی» ملقب به ابواسحاق را روایت می کند. سریال به سه مقطع جوانی، میانسالی و پیری مختار می پردازد. مختار یک علوی است که عشق و ارادت زیادی به خاندان پیامبر دارد. سیاستمداری کهنه کار و باهوش و در عین حال جنگاوری بی نظیر است. شهرت مختار به دلیل قیامی است که پس از واقعه عاشورا برای خونخواهی از شهدای دشت کربلا توسط او شکل می گیرد و به پیروزی می رسد. در زمانی که مردم کوفه از امام حسین(ع) برای آمدن به کوفه دعوت می کنند، او و قبیله اش نیز به طرفداری از امام حسین(ع) حرکت خود را آغاز می کنند. اما مختار توسط عبیدالله بن زیاد دستگیر و روانه زندان می شود و در روز عاشورا نیز در زندان است. توطئه بنی امیه برای قتل او به نتیجه نمی رسد و در نهایت او بعد از آزادی از زندان، با شعار یالثارات الحسین به خونخواهی امام حسین(ع) قیام خود را آغاز می کند؛ قیامی که به قصاص تمامی قاتلان کربلا و در نهایت تشکیل حکومتی شیعه و عدالت محور منجر می شود.
تولید
تدارکات اولیه برای ساخت سریال مختارنامه از مهرماه سال 1381 آغاز شد. از شهریورماه سال 1382 سریال وارد مرحله پیش تولید شد و پس از شش ماه پیش تولید، فیلمبرداری آن به شیوه 35میلی متری در کاشان آغاز شد. گروه سازنده تا اواسط اردیبهشت ماه 83 در رمل ها و بیابان های کاشان بخش هایی از این اثر را مقابل دوربین بردند. پس از آن به منطقه احمدآباد مستوفی در جنوب غربی تهران آمدند. در این محل دکورهای شهر کوفه در زمینی به مساحت هفت و نیم هکتار برای ساخت این سریال ساخته شده است. کاخ دارالاماره، مسجد، زندان کوفه، خانه ها، میادین و... بناهایی است که در این محل برپا شده تا فیلمبرداری این سریال در آن انجام شود.
از نیمه دوم اردیبهشت ماه سال 83 فیلمبرداری در این لوکیشن آغاز شد و این بخش از کار همچنان ادامه دارد. بخش هایی از سریال هم در منطقه ورامین مقابل دوربین رفته است. در این محل و در روستای «عشق آباد»، لوکیشن های مربوط به «دهکده لفقا» ساخته شد که محل زندگی مختار و همسر اولش عمره بود. ضمن آنکه بخش هایی از کار هم در گندمزارهای حوالی ورامین در نیمه اول سال 85 فیلمبرداری شد. گروه سازنده مختارنامه در زمستان سال 85 به آبادان رفتند تا بخش های دیگری از سریال مختارنامه را در این لوکیشن مقابل دوربین ببرند. این بخش ها مربوط به فضاهایی بود که در آن بر جغرافیای خاص مکانی- نخلستان، رودخانه و... - تاکید می شد. ساخت مختارنامه سال 1386 با فیلمبرداری در دکورهای شهر مدائن آغاز شد. این دکورها در مجموعه دکورهای منطقه احمدآباد مستوفی ساخته شده بود و شامل کاخ مدائن، بازار مدائن و... بود. بخش هایی از این صحنه ها در سال گذشته مقابل دوربین رفت و ادامه فیلمبرداری صحنه های باقیمانده به سال 87 و تکمیل دکورها موکول شد.
از شهریور سال 86 هم گروه سازنده به شهرستان شاهرود رفتند تا در این شهرستان جنگ های مختار را به تصویر بکشند. این مرحله از کار تا پایان سال 86 ادامه یافت.
گروه سازنده مختار درصدد هستند بخش های دیگری از جنگ ها را در شهرک سینمایی دفاع مقدس مقابل دوربین ببرند. طبق پیش بینی گروه تولید فیلمبرداری این سریال تا پاییز سال 87 به پایان می رسد. گروه تولید در سال گذشته نیز پیش بینی کرده بودند که سریال تا پایان سال به اتمام برسد. شنیده می شود در دیدار گروه تولید با عزت الله ضرغامی رئیس سازمان صدا و سیما این قول داده شده بود، با این حال سریال مختارنامه همچنان ادامه دارد تا رکوردی را در زمان تولید و بودجه دریافتی برای خود نسبت به دیگر تولیدات تلویزیونی ثبت کند. از قرار معلوم مدت باقیمانده فیلمبرداری به بخش های «مکه» و «مدائن» اختصاص دارد. تدوین این سریال به صورت همزمان از ابتدای خرداد ماه 84 آغاز شده و تلاش گروه سازنده این است تا بعد از اتمام فیلمبرداری در سال 1388 این سریال را برای پخش آماده کنند.
بازیگران
در سریال مختارنامه ترکیبی از بازیگران تئاتر، سینما، تلویزیون و چهره های جوان حضور دارند. فریبرز عرب نیا در این سریال نقش مختار ثقفی را ایفا می کند و دیگر بازیگران آن به ترتیب حروف الفبا به شرح زیر است؛ ابراهیم آبادی، داوود آریا، روژان آریا منش، انوشیروان ارجمند، فرهاد اصلانی، محمود اردلان، کریم اکبری مبارکه، عباس امیری، رحمان باقریان، مریم بوبانی، اسماعیل پورستار، پرویز پور حسینی، معصومه تقی پور، علی جاوید فر، محمود جعفری، بهناز جعفری، صدرالدین حجازی، شهرام حقیقت دوست، محمدرضا حقگو، الهام حمیدی، میر صلاح حسینی، علیرضا خندان، اسماعیل خلج، حسین خانی بیک، مسعود خدا بخشیان، ماه چهره خلیلی، آهو خردمند، حبیب دهقان نسب، نصرت دستمردی، جعفر دهقان، رضا رویگری، داوود رشیدی، بهزاد رحیم خانی، امین زندگانی، جواد زیتونی، فریدون سورانی، محمد علی سلیمان تاش، بهرام شاه محمد لو، جمشید شاه محمدی، عنایت شفیعی، ولی الله شیر اندامی، رامونا شاه، محمد صادقی، شهرزاد صفوی، مهرداد ضیایی، مصطفی طاری، ژاله علو، حمید رضا عطایی، احمد علامه دهر، شهرام عبدلی، حدیث فولادوند، مهدی فخیم زاده، تورج فرامرزیان، محمد فیلی، هوشنگ قوانلو، فریبا کوثری، حسن کاخی، شهره لرستانی، مظفر مقدم، حسن میر باقری، حامد میرباقری، امیر مولوی، صالح میرزا آقایی، حمید مظفری، نسرین مقانلو، احمد نمازی، فرخ نعمتی، عزیز هنرآموز، کاظم هژیرآزاد، محمد یگانه