این بیماری پایان زندگی نیست

بسیاری از افراد با شنیدن نام ام‌اس تصور می‌کنند، دنیا به آخر رسیده و تمام امید خود را از دست رفته می‌دانند؛ غافل از این که باوجود دشوار بودن علائم روحی و جسمی این بیماری، درمان‌های سریع و بموقع، تاثیر بسیار شگرفی بر کیفیت زندگی این افراد می‌گذارد. بنابراین، شناخت علائم ام‌اس در مراحل اولیه می‌تواند روند تشخیص و درمان بیماری را سرعت بخشیده، به پزشکان در درمان بیماری کمک کند.

ام اس نوعی بیماری غیرقابل پیش بینی است که با علائمی خفیف آغاز می شود و در صورتی که دیر شناسایی شود و اقدامات درمانی بموقع صورت نگیرد، تا سر حد ناتوان کردن بیمار پیش می رود. این بیماری 250 تا 350 هزار نفر را در آمریکا و 5 / 2 میلیون نفر را در سطح جهان مبتلا کرده است. بسیاری از محققان معتقدند، ام اس نوعی بیماری خودایمنی قلمداد می شود که در آن، بافت پوشش دهنده اعصاب، موسوم به میلین مورد حمله سیستم ایمنی بدن قرار می گیرد و از بین می رود. این حملات گاه با برخی محرک های محیطی از قبیل ویروس ها آغاز می شود و به دلیل آسیب وارد شده به مغز یا طناب نخاعی، سیگنال های عصبی را مختل می کند. در واقع آسیب عصبی به دلیل التهابی ایجاد می شود که با حمله سلول های ایمنی به سیستم عصبی رخ می دهد. معمولا علائم بیش از 24 ساعت طول می کشد و حداقل 30 روز پس از آخرین حمله بار دیگر رخ می دهد. این حملات در بخش های مختلفی از بدن مانند مغز، عصب بینایی و طناب نخاعی رخ می دهد.

بیشتر افراد بین 20 تا 40 سالگی با نخستین علائم بیماری مواجه می شوند، ولی به طور کلی در هر سنی می توان این بیماری را مشاهده کرد. علامت های اولیه ای که افراد باید نسبت به آنها آگاه باشند و با مشاهده آنها به پزشک مراجعه کنند، عبارتند از: تاری دید یا دوبینی، اشتباه در تشخیص رنگ ها یا حتی نابینایی در یک چشم، سوزن سوزن شدن انگشتان، بی حسی، گرفتگی عضلانی و مشکلات کنترل ادرار. بسیاری از مبتلایان این بیماری از ضعف عضلانی و نبود هماهنگی و تعادل در ناحیه پاها و بازوها رنج می برند. این علائم از خفیف شروع می شود و گاه به حدی می رسد که توان راه رفتن یا حتی ایستادن را از بیمار می گیرد و در مواردی باعث فلج نسبی یا کامل فرد می شود. برخی درد شدیدی را تحمل می کنند و برخی نیز از اشکال در تکلم، لرزش و سرگیجه و گاه کاهش شنوایی رنج می برند.

مطالعات نشان می دهد، حدود نیمی از بیماران مبتلا به ام اس علائمی مانند نداشتن تمرکز و توجه و ضعف حافظه را تجربه می کنند. افسردگی و ضعف و سستی عضلات از شایع ترین علائم ام اس است چرا که آسیب وارد شده به بخش پوشش عصبی باعث ایجاد اختلال در سیگنال های ارسالی از مغز به سوی اندام ها می شود و آنها در مواقع لازم بدرستی عمل نمی کنند.

جنسیت و ام اس
محققان در بررسی های خود دریافته اند، ام اس در زنان بیش از مردان مشاهده شده و احتمال ابتلای آنها به این بیماری تقریبا دو تا سه برابر مردان است. مهم ترین علت بروز ام اس، ویروس یا نقص ژنتیک است. در این میان عوامل محیطی نیز نقش مؤثری ایفا می کنند. علائمی که بر اثر این بیماری در زنان ایجاد می شود، به طور تقریبی همانند علائمی است که مردان را درگیر می کند. البته علائم بسته به محل بیماری و شدت تخریب عصب، در مردان و زنان متفاوت است. از جمله علائم ام اس که در مردان و زنان دیده می شود، بروز اختلال جنسی است، به طوری که فرد مبتلا دچار کاهش تمایلات و برانگیختگی جنسی می شود. همچنین زنان علاوه بر این قبیل اختلالات، با کاهش ترشحات واژینال و تحمل درد در زمان برقراری روابط جنسی مواجه می شوند. البته با وجود این که زنان بیش از مردان به ام اس مبتلا می شوند، ولی شدت علائم به همان اندازه ای است که مردان با آن مواجه هستند.

نقش تغذیه در کنترل ام اس
متخصصان پس از سال ها تحقیق و مطالعه دریافتند، تغذیه سالم و مصرف مواد مغذی نقش بسیار مؤثری در بهبود شرایط جسمی و روحی بیماران مبتلا به ام اس و کنترل علائم آنها دارد. طبق بررسی های صورت گرفته، هیچ رژیم غذایی به تنهایی قادر به درمان ام اس نیست. به دلیل متغیر بودن علائم بیماری، نمی توان براحتی یک ماده غذایی خاص را بر بهبود کامل علائم آن موثر دانست. با وجود این، محققان معتقدند مصرف مواد غذایی کم چرب و سرشار از فیبر می تواند برای این بیماران مفید باشد. به گفته آنها، مصرف چربی های اشباع شده ـ که در فرآورده های حیوانی و برخی روغن ها وجود دارد ـ باعث تشدید علائم ام اس می شود. به عبارتی، همواره بین استفاده از چربی و پیشرفت این بیماری ارتباط مستقیمی وجود دارد، به طوری که حتی می تواند علائم آن را تشدید کند. بنابراین توصیه می شود برای کاهش علائم ام اس شیر، پنیر، ماست و سایر فرآورده های لبنی کم چرب مصرف شود.

نوشیدنی های حاوی آسپارتام (نوعی شیرین کننده مصنوعی) و کافئین تحریک کننده مثانه است و می تواند علائم مرتبط با مشکلات مثانه ای و دفع ادرار را در بیماران تشدید کند. با وجود این، متخصصان توصیه می کنند مصرف مواد غذایی سالم و ترغیب افراد مبتلا به رژیم سالم تغذیه ای، علائم بیماری را تحت کنترل در خواهد آورد. همچنین ورزش کردن، سیگار نکشیدن و ننوشیدن مشروبات الکلی همراه درمان هایی که برای این بیماری از سوی پزشکان توصیه می شود، کمک زیادی به بهبود علائم و کنترل پیشرفت ام اس می کند.

کنترل، بهترین درمان
تاکنون تمام محققان به این نتیجه رسیده اند که ام اس درمان قطعی ندارد و درمان هایی که از سوی پزشکان توصیه می شود، تنها به منظور کنترل و جلوگیری از تشدید و نیز مدیریت علائم بیماری و حملات ایجاد شده و نیز کاهش روند بیماری است. از معمول ترین درمان های ام اس، استفاده از کورتیکواستروئیدهاست که به منظور کاهش التهاب، به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز می شود.
در روش درمانی دیگری موسوم به پلاسمافرز، پزشکان خون بدن بیمار را گرفته، سلول های خونی آن را از پلاسما جدا می کنند و سپس سلول های خونی را با محلول جایگزین ترکیب کرده، خون را به بدن بیمار تزریق می کنند. از این روش اغلب به منظور کاهش علائم بیماری ام اس در گروهی از بیمارانی که به درمان های تزریقی پاسخ مثبت نمی دهند، استفاده می شود. برخی شیوه های دارویی نیز تنها به منظور کاهش روند پیشرفت بیماری مورد استفاده قرار می گیرد.

برخی داروهای خوراکی نیز عملکرد عضلانی را بهبود می بخشد و در راه رفتن به بیماران کمک می کند. همچنین برخی شل کننده های عضلانی از قبیل باکوفن، سفتی و گرفتگی ماهیچه ای ایجاد شده بر اثر ابتلا به ام اس را بخصوص در ناحیه پاها کاهش می دهد. پزشکان داروهایی را به منظور کاهش خستگی ناشی از این بیماری و نیز داروهای مسکن تجویز می کنند. علاوه بر دارودرمانی، درمان های دیگری نیز برای بهبود علائم به کار می رود.

درمان جسمی از جمله راه هایی است که با آموزش حرکات و ورزش های کششی و استقامتی و آموزش استفاده از وسایل ورزشی خاص، انجام کارهای روزانه را برای بیماران آسان تر می کند. بتازگی محققان روی برخی شیوه های درمانی مشغول مطالعه هستند و امید است در سال های آینده روش های نوین بتواند درمان قطعی برای بیماران ام اس به ارمغان آورد. از این روش ها می توان به پیوند سلول های بنیادین اشاره کرد، به طوری که پزشکان در این روش سلول های بنیادین سالم را به بدن بیماران تزریق و آنها را جایگزین سلول های بیمار می کنند.