شما هم از خشکی دهان رنج می‌برید؟

احساس هیجان بطور موقت باعث خشکی دهان می‌شود. اما تداوم خشکی دهان ممکن است علامت یک بیماری زمینه‌ای باشد بنابراین مهم است که توسط پزشک معاینه شوید. در ضمن چون خشکی دهان منجر به پوسیدگی دندان‌ها می‌شود ویزیت توسط دندانپزشک هم مهم است.

خشکی دهان ممکن است باعث اشکال در صحبت کردن، جویدن و بلع و تغییر در مزه غذای شما شود. همچنین ممکن است باعث گلودرد، گرفتگی صدا و بوی بد دهان شود. خشکی دهان می‌تواند در هر سنی ایجاد شود اما افراد مسن‌تر مستعد‌تر هستند. البته خشکی دهان یک نتیجه طبیعی افزایش سن نیست، بلکه افراد مسن ممکن است داروهای متعددی مصرف کنند که باعث ایجاد خشکی دهان شوند. بیش از ۴۰۰ دارو وجود دارند که از عوارض آن‌ها خشکی دهان می‌باشد مثل داروهای ضد افسردگی، آنتی هیستامین‌ها، شل کننده‌های عضلات و داروهای فشار خون.

علل دیگر خشکی دهان عبارتند از:

    درمان سرطان‌ها، مثل شیمی درمانی و رادیو تراپی سرو گردن.
    تغییرات هورمونی، مثل حاملگی و یائسگی.
    بیماریهایی مثل ایدز، دیابت و سندروم شوگرن (که یک بیماریست که در آن سیستم ایمنی شخص به بافتهای بدن، از جمله غدد ایجاد کننده رطوبت حمله می‌کند).
    خرو پف یا تنفس با دهان باز.

نقش بزاق:

بزاق توسط سه جفت غدد بزاقی اصلی و غدد بزاقی فرعی ایجاد شده و نقش اصلی در موارد زیر دارد:

    جویدن، بلع و هضم غذا
    جلوگیری ازعفونت در دهان با کنترل کردن باکتری‌ها
    جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها

بزاق عمدتا از آب تشکیل شده ولی حاوی آنزیم‌ها و مواد لیز کننده هم هست. آنزیم‌ها به هضم غذا کمک می‌کنند و مواد لیز کننده (لوبریکانت‌ها) باعث راحت شدن صحبت، جویدن و بلع می‌شوند. بزاق به کنترل باکتری‌ها که به سطح دندان‌ها می‌چسبند کمک می‌کند. باکتری‌ها از قند موجود در غذا تغذیه می‌کنند. یک محصول قند متابولیزه شده اسید است که باعث خوردگی سطح دندان‌ها می‌شود. بنابراین بدون وجود بزاق، پوسیدگی دندان‌ها ایجاد می‌شود.

درمان‌های خشکی دهان:

پزشک یا دندان پزشک شما ممکن است شستشو و مرطوب کننده‌های دهان را توصیه کند یا بزاق مصنوعی تجویز کند. برخلاف دارو‌ها بزاق مصنوعی عملکرد شیمیایی ندارد بلکه اثر آن مکانیکی است. بزاق مصنوعی دهان را مرطوب و لیز می‌کند اما غدد بزاقی را تحریک به ایجاد بزاق نمی‌کند. بزاق مصنوعی درمان کامل نیست ولی باعث رفع کوتاه مدت علایم خشکی دهان می‌شود. بزاق مصنوعی به اشکال مختلف وجود دارد مثل دهانشویه، اسپری، ژل، و قرص هایی که در دهان حل می‌شوند. همچنین داروهایی هم وجود دارند که خشکی دهان ناشی از بعضی بیماری‌ها مثل سندرم شوگرن و خشکی ناشی از رادیوتراپی را بهبود می‌بخشند.

نکاتی برای رفع خشکی دهان:

    جرعه‌های کوچک آب یا نوشیدنی‌های بدون قند را بنوشید یا تکه‌های یخ را بمکید.
    از محرک هایی مثل الکل، دخانیات و کافئین پرهیز کنید. بیاد داشته باشید کافئین علاوه بر قهوه و چای در بسیاری از نوشابه‌های گازدار وجود دارد.
    آدامس بدون قند بجوید یا آب نبات بدون قند بمکید.
    از غذاهای شور یا ادویه دار که ممکن است دهان را تحریک کنند دوری کنید.
    شب‌ها در اتاق خواب از دستگاه بخور استفاده کنید.
    استفاده از بزاق مصنوعی را در نظر داشته باشید.

دکتر محمد مهدی طرزی - متخصص گوش، حلق و بینی