در فصل گرما مراقب گرمازدگی كودكمان باشیم!

 

- گرمای زیاد چه اثراتی روی كودك دارد؟
بدیهی است اگر كودك در معرض گرما قرار گیرد دمای بدنش افزایش می‌یابد و حالت یك كودك تب‌دار را نشان می‌دهد، گونه‌ها سرخ می‌شود، دچار تعریق بیشتر شده و علایمی دیگری مثل بی‌حالی و یا در مواردی تهوع و استفراغ خواهد داشت. چنین كودكی به تدریج دچار كم‌آبی بدن (دهیدراتاسیون) می‌شود كه خود را به صورت چشمان گودافتاده، كاهش اشك، خشكی مخاط دهان و كاهش طراوت پوستی نشان می‌دهد. اگر گرمازدگی دراثر در معرض نورخورشید قرار گرفتن ایجاد شده باشد، علایم پوستی بارزتری را شاهد خواهیم بود.

 

- آفتاب سوختگی چگونه ایجاد می‌شود؟
آفتاب سوختگی اساساً با اشعه ماوراءبنفش B ایجاد می‌شود كه طول موج 320- 290 نانومتر دارد. حساسیت كودكان به اشعه ماوراء بنفش (UV) براساس نوع پوست آنها (تیره یا روشن بودن) متفاوت است. كودكان دارای پوست‌های روشن و سفید بیشتر دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند و كمتر پوستشان برنزه می‌شود در حالی كه كسانی كه پوست‌های تیره‌تر دارند با تابش اشعه خورشید بیشتر برنزه می‌شوند تا دچار آفتاب‌سوختگی شوند. اثرات ایجاد شده UVB  بعد از 12-6 ساعت بعد از اولین مواجه ایجاد شده و در مدت 24 ساعت به حداكثر می‌رسد. اثرات شامل قرمزی، درد، تورم و حتی تاول می‌باشد.

 

- چگونه آفتاب سوختگی شدید را درمان كنیم؟
آفتاب سوختگی حاد شدید را باید با كمپرس‌های آب سرد كنترل نمود. همچنین با تجویز پزشك و استفاده از داروهای كورتیكواستروئید موضعی، التهاب و درد تا حدی كاهش می‌یابد و داروهای خوراكی مثل ایبوپروفن می‌توانند قرمزی و درد را كاهش دهند. تركیبات حاوی بی‌حس‌كننده‌های موضعی نسبتاً بی‌تاثیر بوده و به علت احتمال ایجاد درماتیت تماسی، استفاده از آنها خطرناك خواهد بود.

 

- مواجهه طولانی مدت با اشعه آفتاب چه اثرات مخربی می‌تواند داشته باشد؟
در صورت آسیب‌ پوست توسط نورخورشید كه به علت مواجه طولانی مدت و غیرضروری با اشعه آفتاب ایجاد می‌شود، علاوه بر ایجاد پیری زودرس در پوست و چین و چروك در آینده، كودك در معرض خطر ضایعات بدخیم پوستی قرار می‌گیرد. سرطان‌های پوستی بدخیم مثل SCC، BCC ملائوما تماماً با شیوع بیشتر در پوست آسیب‌دیده با نورخورشید رخ می‌دهند، به خصوص آفتاب سوختگی‌های تاولی در كودكان و نوجوانان به طور قابل ملاحظه‌ای خطر ایجاد ملانوم بدخیم را افزایش می‌دهند.

 

- چگونه می‌توان در بچه‌ها از آفتاب سوختگی پیشگیری كرد؟
بهترین روش جلوگیری از ایجاد آسیب‌های ذكر شده اجتناب از مواجهه با نورمستقیم و شدید خورشید خصوصاً در حدفاصل ساعات 11 صبح تا 3 بعدازظهر می‌باشد. همچنین استفاده از محافظت‌كننده‌های فیزیكی پوستی مثل سایه‌بان و كلاه برای پیشگیری از آفتاب سوختگی به خصوص در كودكان توصیه می‌شود. در ارتباط با كودكانی كه پوست روشن و سفید دارند با تجویز پزشك استفاده از ضدآفتاب‌هایی با فاكتور محافظتی در برابر نورخورشید (SPF) حدود 15 می‌تواند مناسب باشد.

 

- چگونه متوجه كم‌آبی بدن كودك گرمازده بشویم؟
كودكی كه در اثر گرمازدگی دچار كم‌آبی بدن شده است در ابتدا دچار بی‌قراری و تحریك‌پذیری می‌شود. این كودك تشنه است و اگر آب یا نوشیدنی دیگری در دسترسش قرار گیرد با ولع می‌نوشد. چشم‌هایش گودافتاده است و پوست بدنش طراوت لازم را ندارد. در این شرایط است كه باید هر چه سریعتر مایعات خنك در اختیار كودك قرار گیرد و جهت درمان به پزشك مراجعه نماید.

 

- آیا گرمازدگی می‌تواند شرایطی كه تهدیدكننده‌ جان كودك است ایجاد كند؟
طبیعتاً ادامه كم‌آبی بدن كودكی می‌تواند نتایج جبران‌ناپذیری را ایجاد نماید. اگر به كودكی كه دچار كم‌آبی شده رسیدگی مناسب نشود، فرورفتگی چشم‌ها افزایش می‌یابد، كودك دچار خواب‌آلودگی غیرعادی یا كاهش سطح هوشیاری می‌شود، توانایی نوشیدن مایعات كاهش یافته و یا دیگر نمی‌تواند مایعات را بنوشد. در این حالت است كه باید فوراً نسبت به رساندن كودك به بیمارستان جهت دریافت مایعات وریدی و مانیتورینگ مداوم اقدام شود.

 

- چگونه می‌توانیم از ایجاد گرمازدگی پیشگیری كنیم؟
دمای مطلوب برای محیط زندگی كودكان بین 24- 20 درجه سانتی‌گراد است بنابراین باید از قرار دادن كودكان در محیط‌های بسیار گرم پرهیز كرد. همچنین مانع قرار گرفتن مداوم آنها در برابر اشعه شدید و مستقیم آفتاب در فصول گرما و زمان‌های تابش مستقیم آفتاب شد. بنابراین در چنین شرایطی حضور كودك در سایه مناسب‌تر خواهد بود و استفاده از چتر، سایه‌بان و كلاه می‌تواند مناسب باشد. همچنین می‌بایست مایعات خنك كافی در اختیار كودك برای نوشیدن قرار گیرد، پیش از آنكه آنقدر دچار مشكل شود تا دیگر نتواند بنوشد!

 

تهیه شده توسط ماهنامه کودک - دكتر وحید قبادی دانا -بورد تخصصی از دانشگاه تهران عضو هیأت علمی

اختصاصی سیمرغ