چشم و هم چشمی در همه زوایای زندگی امروزه ما ایرانیان ریشه دوانده است و انجام اعمال مشابه هرچند اشتباه ، رواج زیادی دارد و در بیشتر اوقات سعی بر این است كه كارهایی كه پیشتر و توسط دیگر آشنایان انجام شده است، هر چندباشكوه تر صورت بگیرد و گاهی این رفتارها تا مرحله ای ادامه پیدا می كند كه خودنمایی و تظاهر از سرورویش می بارد. مراسم عزاداری و مرگ عزیزان، گاهی اوقات به مراسم روکم کنی بستگان سایر متوفیان دور و نزدیک نیز تبدیل می شود. رسم اهدای تاج گلهای آنچنانی در مجالس ترحیم از جمله این چشم بسته به دنبال یكدیگر رفتن ها است و در بیشتر اوقات قصد نهایی این است كه شركت كنندگان درمراسم عزاداری متوجه این موضوع باشند كه با انسان دست و دلبازی طرف هستند!!!
جلوی در مسجد نور، واقع در میدان فاطمی، بزرگترین تاج گل از طرف یکی از مدعوین به صاحبان مجلس تقدیم شده است. اگرچه پیدا كردن او در میان آن همه سیاهپوش كار مشكلی است، ولی دیدن شخصی كه برای جابه جایی تاج گل اهدایی اش از نیسان وانت استفاده می شد، به سختی آن می ارزد. وقتی فهمید من هم متوجه شده ام بزرگترین تاج گل را او آورده است، در میان آن همه غم، لبخندی محو روی لبان او نقش بست، هرچند كه خیلی سعی می كرد به طریقی پنهانش كند. در مورد علت كار خودتوضیح می دهد: «بالاخره از ما بیشتر از بقیه توقع دارند ما هم مجبوریم برای حفظ آبرو!!! مطابق آن چیزی كه درباره ما در ذهن دوستانمان هست، عمل كنیم» او در مورد اینكه با مبلغ پرداختی بابت تاج گل، می توانست كار خداپسندانه انجام دهد كه اثراتی به مراتب ماندگارتر داشته باشد می گوید: "هر چیزی به جای خودش، ما هم به اندازه خودمان كمك می كنیم."
برگزاری مراسم های عزاداری تجملاتی در حالی روز به روز در میان مردم در حال افزایش است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان این رفتارها کم کم در حال تبدیل شدن به یک خرده فرهنگ نامناسب و غیر منطقی در میان خانواده های ایرانی است که می تواند در درازمدت تاثیرات مخربی را بر باورها و نگرشهای مردم نسبت به ماهیت مرگ بگذارد. این موضوع مانند برخی سنت های رایج غلط دیگر می تواند به معضلی بزرگ تبدیل شود و تا چند وقت دیگر این مشکل نیز به مشکلات دیگر شهروندان اضافه می شود که این هزینه ها تجملاتی از قبیل تهیه تاج گل را چگونه باید تامین کنند.تشریفات اضافه ای که به بهانه آبرو داری و حفظ شا ن میت انجام می شود نه تنها هیچ کمکی برای راحتی فرد فوت شده در آن دنیا فراهم نم کند که حتی ممکن است تن او را در قبر بلرزاند و بر گنا هان او بیفزاید.
در همین رابطه حجت الاسلام نخعی کارشناس مسائل مذهبی معتقد است: در کشور ما هزینه های سر سام آور پس از مرگ که شامل کفن و دفن و برگزاری مراسم ختم می شود به یک معضل مبدل شده و تقریبا در حال تبدیل شدن به یک خرده فرهنگ است و پا به پای هزینه های ازدواج به پیش می رود.جالب است که این خرده فرهنگ هیچ سنخیتی با آموزه های دینی ما و سنت بزرگان ما ندارد.
وی می گوید: گر چه در فرهنگ اسلامی هزینه های گزاف برای متوفی هیچ تاثیری در کارنامه اعمال او ندارد ،اما این معضل در حال فراگیری است و اگر کمی با چشم و همچشمی همراه شود به یک فرهنگ مسلط تبدیل خواهد شد که مناسب و برازنده جامعه اسلامی نیست.
حجت الاسلام نخعی ادامه می دهد: با این پول های گزافی که صرف تشریفات اضافه مراسم های ترحیم می شود، می توان اقدامات انسان دوستانه و خیر خواهانهای انجام داد که باعث آمرزش گناهان و شادی روح اموات می شود. این در حالی است که طبق اعتقادات دینی و آموزه های اسلام، آنچه برای متوفی بیش از هر چیز دیگر یاری رسان و آرامش بخش است، خیراتی است که بازماندگان برایش می فرستند.
تاج گلهای بالا شهری و پایین شهری
گل فروشیها در تهران بستگی به منطقه ای که گل می فروشند قیمت تاج گلهای عزاداری را متفاوت عرضه می کنند. یکی از فروشندگان گل که در خیابان میر داماد مغازه دارد فروش تاج گلهایش را خوب اعلام می کند و می گوید که حداقل هفته ای 2تا3 تاج گل در نرخهای مختلف می فروشد . این گل فروش قیمت پایین ترین تاج گلش را 80 هزار تومان اعلام می کند ولی سقف معینی را برای آخرین قیمت در نظر نگرفته است و می گوید: «حتی اگر كسی بخواهد تا مبلغ ۲ میلیون تومان گل برای تاج گلی كه سفارش می دهد، به كاربرده شود، ما با مشكلی از جهت كمبود گل مواجه نخواهیم شد». وی در پاسخ به بالاترین نرخ تاج گلی که برای مجلس ترحیم تا به حال فروخته است ،قیمت 700 هزار تومان را اعلام می کند و ادامه می دهد:برخی از افراد تاج گلهای دو طبقه سفارش می دهند که به زور داخل نیسان جا می گیرد . البته این تاج گلها قطعا تا شب هفت مرحوم هم دوام نمی آورند و هر نوع گلی که در آن به کار گرفته شده باشد نهایتا تا سه روز زیبا جلوه می کند و بعد از آن پلاسیده می شوند.
اما فروشنده دیگری که در میدان خراسان مشغول به کار است خیلی از فروش تاج گلهایش برای مراسمهای ختم راضی نیست . وی می گوید : این گونه تاج گلها در این مناطق زیاد مشتری ندارد .اگر کسی هم بخواهد برای مجلس ختم سنگ تمام بگذارد یا تاج گل ارزان قیمت سفارش می دهد که به صرفه نیست و یا تاج گل مصنوعی اجاره میکند.این گل فروش پایین ترین نرخ تاج گلهای طبیعی اش را 30 هزار تومان و بالاترین قیمت آن را 200 هزار تومان بیان می کند و می افزاید: اجاره تاج گلهای مصنوعی اش از 10 هزار تومان آغاز و نهایتا به 25 هزار تومان ختم می شود . این در حالی است که موسسه خیریه ای در شمال شهر تهران برای کمک به ایتام تاج گل مصنوعی با حداقل اجاره 50 هزار تومان تا 100 هزار تومان در اختیار خیرین قرار می دهد.
مفهوم مباحث بالا وقتی روشن می شود كه حجم معاوضه روزانه گل و پول را در نظر بیاوریم. اگر رابطه مبادلات روزانه خرید گل و تاج گل برای مراسمهای ختم را با تعداد گلفروشی هایی كه در كشور وجود دارد، به دست آوریم، به رقم قابل توجهی برخورد خواهیم كرد. طبق گفته حقیقی كارمند اتحادیه صنف گلفروشان ۴۸۰ گلفروشی با جواز دائم ، ۵۰ گلفروشی باجواز موقت ۳ ساله (قابل تمدید) و حدود ۱۰۰ گلفروشی هم بدون اینكه پروانه كسب داشته باشند، در تهران مشغول به كار هستند و براساس پرس و جو از اتحادیه دكه داران، مشخص شد كه فقط در منطقه ۱ تهران، ۳۳ دكه جهت فروش گل وجود دارد و 21 منطقه دیگر شهرداری تهران هم به نوبه خود دارای چنین مكانهایی هستند كه از هر كدام از آنها می توان تاج گل تهیه کرد.این در حالی است که به طور متوسط فقط در تهران 130 نفر روزانه راهی دیار باقی می شوند و اگر هر كدام از گلسراهای موجود در كشور ما حتی فقط هفته ای یك بار، تزیین كردن تاج گل را تجربه كنند، باز هم بودجه ای كه جهت این كار صرف می شود، رقمی قابل توجه است. پولهایی كه فردا یا پس فردای مجالس ختم و نهایتاً روز هفتم مرگ عزیزان، پلاسیده می شوند و برخلاف میلمان مجبور به دورانداختن اسكناس های هزارتومانی می شویم. هزارتومانی هایی كه می توانند زندگی بسیاری را زیرورو كنند و جلوی خیلی از جرم و جنایتها سد بسازند. البته هر كس اختیار جیب خودش را دارد اما خانواده ای ۶ نفره در تهران زندگی می كنند که ماهانه ۳۰ هزارتومان بیشتر درآمد ندارند و هر روز انتظار مرگ را می کشند.