به گزارش عصر ایران، سخنرانی سیدمحمد خاتمی در دانشگاه تهران ، بازتاب های فراوانی در مطبوعات امروز کشور داشت و رسانه های وابسته به هر جناح ، از زاویه دید خود به این مراسم پرسرو صدا نگاه کرده بودند .
عصرایران ، برای ایجاد امکان مقایسه نزدیک بین ادبیات و نوع نگاه های دو جریان اصولگرا و اصلاح طلب به این ماجرا ، گزارش های "کیهان" ، روزنامه شاخص اصولگرایان و "کارگزاران" روزنامه شاخص اصلاح طلبان و ارگان حزب کارگزاران سازندگی را بدون تغییر در تیتر و متن شان ، منتشر می کند و بر این باور است که با نگاه از زوایای مختلف به سخنرانی دیروز ، نتیجه گیری بهتری می توان نسبت به آن داشت ، ضمن آن که رویکردهای دو طرف نیز به خوبی قابل قضاوت و سنجش خواهد بود:
کیهان
حضور خاتمى در دانشگاه تهران ، اصلاح طلبان را به جان هم انداخت
در جریان سخنرانی روز گذشته محمد خاتمی رئیس جمهور سابق، اعضای سازمان ادوار دفترتحکیم در حالی که تصاویری از عبدالله نوری در دست داشتند خواستار حضور نوری در انتخابات ریاست جمهوری شدند و شعارهایی را علیه خاتمی سر دادند.
به گزارش کیهان سرانجام بعد از دو بار تغییر در زمان از پیش تعیین شده برای حضور محمدخاتمی در دانشگاه تهران، وی دیروز در دانشگاه تهران حاضر شد.
همزمان با حضور رئیس جمهور پیشین جمهوری اسلامی ایران در دانشگاه تهران جمعی از دانشجویان این دانشگاه با صدور نامه ای سرگشاده با عنوان «آقای خاتمی، ما هم سوال داریم» سوالاتی را از وی مطرح کردند.
براساس گزارشات دریافتی در دقایق آغازین این مراسم، طرفداران خاتمی و هواداران عبدالله نوری با یکدیگر درگیر شده و تنش هایی در سالن بروز کرد.
در جریان این تنش ها اعضای سازمان ادوار دفتر تحکیم در حالی که تصاویری از عبدالله نوری در دست داشتند خواستار حضور وی در انتخابات ریاست جمهوری شدند و شعارهایی را علیه خاتمی سر دادند. این در حالی بود که انجمن اسلامی دانشگاه تهران با هدف جلوگیری از ورود حامیان نوری به تالار شهید چمران محل سخنرانی خاتمی، تدابیر ویژه ای را به کار گرفته بود.
اعتراضات هواداران عبدالله نوری اما به همین جا ختم نشد چنانکه در اعتراض به حضور خاتمی در دانشگاه تهران درب سالن محل برگزاری سخنرانی را شکستند.
هواداران عبدالله نوری با آتش زدن تصاویر خاتمی و همچنین ریختن تصاویر وی در سطل زباله به حضور رئیس جمهور سابق در دانشگاه تهران اعتراض کردند.
این در حالیست که در میان حاضران در سالن دست نوشته هایی مبنی بر تحریم انتخابات به چشم می خورد.
صبح دوشنبه از دانشگاه های امیرکبیر، تربیت مدرس، خواجه نصیر، شریف و تربیت معلم، اتوبوس هایی برای انتقال دانشجویان به دانشگاه تهران و محل سخنرانی خاتمی توسط انجمن های اسلامی این دانشگاه ها در نظر گرفته شده بود. به طوری که وقتی درب سالن در اثر ازدحام جمعیت شکسته شد، دانشجویان با صندلی هایی که از ساعتی قبل با انتقال اتوبوسی پر شده بود، مواجه شدند.
پس از شکسته شدن درب سالن، یکی از اوباش، تصویر امام خمینی(ره) را که بالای درب نصب شده بود، پاره کرد.
حامیان خاتمی و اعضاء انجمن اسلامی دانشگاه تهران نیز که از خاتمی برای حضور در این مراسم دعوت کرده بودند، شعارهایی در حمایت از خاتمی سر دادند. «خاتمی قهرمان، برای حفظ ایران، امید ملت بمان»جزء شعارهای اصلی طرفداران خاتمی است که به صورت دست نوشته هایی نیز در سالن دیده می شد.
برخی زد و خوردهای پراکنده در گوشه و کنار سالن مشاهده شد.
مخالفان خاتمی با شعارهایی مانند «آزادی، مساوات، تحریم انتخابات»، «انجمن سنتی تو مایه خفتی»، فضای این مراسم را متشنج کردند. این طیف افراطی همچنین شعارهای متعددی علیه دولت سر دادند که در این شعارها، حامیان خاتمی نیز آنها را همراهی می کردند.
زمانی که مجری برنامه سخنانی در مورد فجایع غزه ایراد کرد با واکنش منفی حضار مواجه شد تا حدی که صدای وی تقریباً به کسی نمی رسید.
صحبت های بعدی مجری درباره آرمان های انقلاب نیز به همین صورت مورد استقبال حضار صورت نگرفت.
هیچ کدام از دانشجویانی که قصد سوال شفاهی از خاتمی را داشتند، اجازه این کار را پیدا نکردند. سوال های کتبی نیز تنها حول و حوش حضور یا عدم حضور خاتمی در انتخابات سال آینده بود.
جمعی از دانشجویان دانشگاه تهران نیز با صدور نامه ای سرگشاده با عنوان «آقای خاتمی، ما هم سؤال داریم» همزمان با حضور دیروز خاتمی در دانشگاه تهران، در این نامه سؤالاتی را از وی مطرح کردند.
در نامه سرگشاده جمعی از دانشجویان مسلمان دانشگاه تهران که پیش از ظهر دوشنبه در دانشگاه تهران منتشر شد، خطاب به سیدمحمد خاتمی آمده است: بعد از دوران اصلاحات، این سومین حضور شما در سیاسی ترین دانشگاه ایران است. حتما یادتان هست که در سال پایانی دوره 8 ساله ریاست جمهوری تان چه رخ داد! فرزندان شما که سالها برایتان سوت و کف زده بودند شما را هو کردند و چقدر زیبا شاهد شعار زنده باد مخالف من، بودند؛ به خاطر می آورید؟ به اخراج از سالن توسط همراهانتان، تهدیدشان کردید و در آدم بودنشان شک کردید و این دانشجویان ارزشی و مسلمان بودند که احترام رئیس جمهور مملکتشان را حفظ کردند و از حق نقد و سؤال های بیشمار خود از گفتمان اصلاح طلبان گذشتند.
رئیس جمهور سابق ما، آنجا شما از شنیده شدن صدای دشمن در پایگاه اصلاح طلبان گفتید، چقدر دیر این صدا به گوش شما رسید. صدایی که از همان ابتدا به گوش ما و سایر دوستداران نظام رسیده بود. امروز هم این صداها واضح تر شنیده می شود. از حمایت های رئیس جمهور آمریکا از اصلاح طلبان چه خبر؟ اخیرا برای چندمین بار از اصلاح طلبان بیروت تا تهران حمایت کرده است، به نظر شما این حمایت ها در پاسخ صداهای خارج شده از اردوگاه اصلاحات نیست؟
حجت الاسلام والمسلمین خاتمی، بالاخره ما نفهمیدیم که اصلاحاتی که تاکنون تعریف دقیقی نشده است برای دموکراسی قید دین می آورد یا برای دین قید دموکراسی؟ شما اظهارات آقایان آغاجری، سروش و گنجی را که بوی ارتداد از آن به مشام می رسد شنیده اید؟ موضع شما به عنوان یکی از رهبران اصلاحات چیست؟
همچنین «انجمن اسلامی دانشجویان دموکراسی خواه» دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران بخش های مهم 10 سؤال خود را در قالب یک بیانیه منتشر کرد.
در این بیانیه خاتمی را «رئیس سابق جمهوری» و «کاندیدای احتمالی ریاست آینده جمهوری» خوانده اند و تأکید کرده اند «معتقدیم اگر خاتمی می خواهد بیاید، این آمدن نباید با دعوت این و آن باشد» و نخستین سؤال خود را با موضوع «تدارکاتچی نبودن رئیس جمهوری و تلاش برای اجرای قانون اساسی»، نوشته اند.
در ادامه بیانیه نیز 9 مورد دیگر از پرسش های خود را با موضوع «وعده های خاتمی در زمان ریاست جمهوری» نوشته اند.
همچنین در بیرون از سالن گروهی با نام «گروه 88 دانشکده فنی» برگه های کوچکی با عکس خاتمی توزیع می کنند که در پشت آن این عبارت درج شده است: «پیوند دو جنبش ایرانی- جنبش دانشجویی و جنبش اصلاحات».
در همین حال خاتمی نیز با اصرار حضار آماده پاسخگویی درباره حضور 3 باره اش در انتخابات شد ولی زمانی که بار دیگر به شرط گذاری برای حضور در انتخابات تأکید کرد با واکنش بسیار منفی حضار روبرو شد به طوری که تعدادی از آنها تالار را ترک کردند.
خاتمی در پاسخ به سؤالی درباره عبور برخی از اصلاح طلب ها از وی بعد از مکث زیاد پاسخ داد: هر کس می خواهد عبور کند عیبی ندارد همانطور که امام گفته همه اجازه فعالیت دارند.
وی با بیان اینکه دیگر امروز رد و تأیید صلاحیت ها اثر منفی ندارد، مدعی شد: این امر باعث تأسف است. امروز زندان رفتن در این نظام باعث خفت نیست و این بسیار بد است. ما از حوزه دفاع از اسلام و جمهوری اسلامی سخن می گوئیم، باید بگونه ای شرایط باشد که هر کس که با او برخورد می شود، مانند یک انسان مجرم خطرناک باشد نه اینکه تنها به خاطر انتقام و به دلیل داشتن سلایق سیاسی برخورد و یا رد صلاحیت شود.
خاتمی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا هشت سال کافی نیست؟، گفت: برای رسیدن به آرمان های انقلاب هشت سال کافی نیست، بلکه وقتی اصلاحات تدریجی است، 28 سال هم برای آن کافی نیست. من به هیچ وجه نمی گویم که عیب نداشتیم. اتفاقاً عیوب زیادی هم داشتیم و حتی برخی فرصت ها را از دست دادیم. اگر آن زمان که برخی در مقابل اصلاحات و خواست مردم ایستادگی می کردند، با قاطعیت بیشتری عمل کرده بودیم، نتیجه بهتر بود. اگر بعضی از کارشکنی ها انجام نمی شد، قطعاً دستاوردهای بیشتری داشتیم و در عین حال اعتراف می کنم ضعف در دولت نیز وجود داشت.
وی در عین حال خاطرنشان کرد: البته به نام اصلاحات حرف های بی ربطی گفته شد اما آنها را به حساب اصلاحات مورد علاقه من نگذارید. اکنون اگر اصلاحات روی کار بیاید تجربه هشت سال دولت اصلاحات و چهار سال اخیر را هم دارد.
کارگزاران
خاتمی: نمی‌گویم نه
دانشگاه تهران و سیدمحمد خاتمی سالها بود كه چنین فضایی را تجربه نكرده بودند؛ روزی كه دانشكده فنی دانشگاه تهران پس از مدت‌ها حال و هوایی به خود گرفت كه تنها در روزهای منتهی به دوم‌خرداد 76 آن را حس كرده بود.
دیروز سیدمحمد خاتمی برای سومین‌بار پس از پایان دوران ریاست‌جمهوری‌اش به جمع دانشجویان دانشگاه تهران و دانشجویان دیگر دانشگاه‌ها كه با مشقت فراوان خود را به سالن شهیدچمران وارد كرده بودند، آمد و خاطرات تلخ و شیرین گذشته را با آنها مرور كرد. ازدحام جمعیت و حضور دانشجویان در محل سخنرانی خاتمی تا جایی بود كه مسوولان انتظامات دانشگاه تهران برای حفظ امنیت جانی حاضران در سالن شهیدچمران و راهروها و سالن‌های جنبی دانشكده فنی كه به وسیله مانیتور شاهد مراسم بودند، ناچار به بستن درهای متعدد ورودی به این دانشكده شدند.
حضور گسترده دانشجویان در مراسم بزرگداشت روز دانشجو كه با 10 روز تاخیر توسط انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم‌‌پزشكی تهران برگزار شد، باعث شد تا گنجایش دو هزار و 500 نفره سالن شهیدچمران، بیش از دو برابر ظرفیت خود، پر شود و این مسئله باعث به وجود آمدن مشكلات متعددی مانند كمبود هوا و گرمای فوق‌العاده برای حاضران شد. دانشجویان دانشگاه تهران و دیگر دانشگاه‌ها از ساعت 9 صبح دیروز تا 14، شعارهای مختلفی در حمایت از خاتمی، انتقاد از دولت نهم و برخوردهای صورت گرفته با دانشجویان و نهاد دانشگاه در سه سال و نیم اخیر سر دادند.
این در حالی بود كه همزمان با قطعی شدن روز بیست‌و‌پنجم آذر برای حضور خاتمی در دانشگاه تهران، رسانه‌های متعدد جریان حاكم با انتشار اخبار و بیانیه‌های جعلی و غیرواقعی، تلاش فراوانی را برای رودررو نشان دادن دانشجویان با خاتمی و تبدیل این جلسه به مراسم محاكمه رئیس‌جمهور سابق انجام دادند كه حمایت گسترده و پرشور دانشجویان از خاتمی كه بارها باعث قطع شدن سخنان او شد، این پروژه را با شكست مواجه كرد. در چنین فضایی كه یادآور روزهای پرخاطره دوم‌خرداد بود، سیدمحمد خاتمی به میان دانشجویان آمد و سخنان خود را آغاز كرد.
زخم 18 تیر باقی است
رئیس دولت اصلاحات در سخنان خود، حادثه كوی دانشگاه تهران را «تلخ» و «جنایت بزرگ» خواند و گفت: حادثه كوی دانشگاه نشانه مظلومیت دانشگاه و مقاومت ستودنی این دانشگاه بود. 18 تیر جنایت بزرگی بود كه زخم مظلومیت آن هنوز دل‌های دلسوزان نظام را می‌سوزاند. در صورتی كه این حادثه هیچ ربطی به دانشگاه نداشت و سبب شد كه فشار بر دانشگاه بیشتر شود. خاتمی با تاكید مجدد بر اینكه 16 آذر نماد جنبش دانشجویی بود، تصریح كرد: 16 آذر یك حادثه مستمر و دائم است كه همیشه باید به یاد آن بود. وی سپس با انتقاد از فشارهای وارده بر دانشجویان و نهاد دانشگاه اظهار داشت: آیا آزادی به معنای واقعی كلمه در جامعه ما نهادینه شده است؟ آیا دانشگاه‌های ما كه باید كانون آزادی باشند آزادی را احساس می‌كنند؟ آیا اكثریت در دانشگاه‌های ما با هیات‌های علمی شایسته است؟ آیا در دانشگاه‌های ما و در جامعه ما نقد قدرت هزینه ندارد؟ اگر ندارد این همه ستاره‌گذاری و محرومیت برای چیست؟
چرا هنوز در برخی از دستگاه‌ها و نهادها نقد كه وظیفه اصلی دانشگاه و روشنفكر جامعه است به عنوان براندازی محسوب می‌شود و با ناطق به عنوان برانداز برخورد می‌شود؟ وی تاكید كرد: آیا به قانون اساسی عمل می‌شود؟ آیا كسانی كه باید حافظ قانون اساسی باشند و در پاسداری از رأی مردم بكوشند چنین می‌كنند.
اگر به اهداف رسیده‌ایم پس سند چشم‌انداز 20 ساله یعنی چه؟ یعنی نرسیده‌‌ایم، یعنی تا رسیدن به این اهداف فاصله داریم. خاتمی در ادامه سوالات صریح خود گفت: آیا ما از عقب‌ماندگی رهایی یافته‌‌ایم؟ آیا فقر و فساد و تبعیض از جامعه ما رخت بربسته است، آیا دولت از اینكه كارفرمای بزرگ باشد، برآمده از مردم باشد و مسوول در برابر مردم باشد، آیا به جای اینكه دولت اینچنین باشد و كارفرمای بزرگ نباشد، در جامعه ما تحقق یافته است؟ آیا دولت پشتیبان امنیت و پیشرفت ملت شده است؟ آیا در جامعه ما میزان رأی ملت است یا هنوز به جای حفاظت از قانون و رأی مردم كسانی می‌خواهند بر مردم قیمومیت اعمال كنند؟ آیا شاهد پیشرفت همه‌‌جانبه هستیم؟
كشور را با نفت 8 دلاری اداره كردیم
خاتمی در یادآوری شعاری كه در زمینه توسعه سیاسی در دوران مسوولیتش مطرح می‌كرد، گفت: با وجود آنكه بر فعالیت‌های سیاسی تاكید می‌كردم، اما تحولات اقتصادی قابل تقدیری نیز در دولت اصلاحات شكل گرفت كه هنوز هم نان آن را می‌خورند. خاتمی با اشاره به وضعیت قیمت نفت در دوران اصلاحات كه به بشكه‌ای ٩ دلار رسید و دولت اصلاحات توانست بدون آنكه فشار زیادی بر مردم وارد شود كشور را اداره كند، اشاره كرد و آن را دیگر دلیل موفقیت این دولت ارزیابی كرد. وی به «خشكسالی كه در دوران اصلاحات در كشور اتفاق افتاد و به واسطه آن مجبور شدیم شش میلیون تن گندم وارد كنیم»، اشاره كرد و گفت: در همان زمان تورم به ٥/١١ درصد رسید.
صحبت تك‌نرخی كردن ارز بود كه گفته شد تورم در صورت تك‌نرخی شدن ارز ٩ تا ١٠ درصد افزایش پیدا می‌كند. ما این كار را انجام دادیم و كشور را با تورم ٣/١٥ درصدی تحویل دادیم اما امروز با نفت ٩٠ دلاری سوال كنید وضعیت تورم چطور است؟ وی اضافه كرد: مطمئنا به نام اصلاحات حرف‌های بی‌ربطی زده شد اما آن را به حساب اصلاحاتی كه مردم به آن رأی دادند، نگذارید. رئیس بنیاد باران، تاكید كرد: اگر اصلاحات مجددا رأی بیاورد هر چند حتی اگر من نیایم تجربه هشت سال و تجربه این چهار سال را داریم. خاتمی در پاسخ به این سوال كه آیا امیدی به آینده است؟، گفت: این كشور خیلی مهم است و انقلاب شما خیلی بزرگ بود.
امیدهای بزرگ به این كشور است. بنده به هیچ‌وجه معتقد نیستم دولت فعلی می‌خواهد كارها را خراب كند و مشكل ایجاد كند و مطمئنم قصد خیر دارند. خاتمی در ادامه به تدوین سند چشم‌انداز ٢٠ ساله نظام در دوران وی كه به تایید رهبری و تصویب مجمع تشخیص مصلحت رسید، اشاره كرد و با یادآوری اینكه برنامه چهارم توسعه نیز در راستای تحقق اهداف سند چشم‌انداز تدوین شد، گفت: اگر این برنامه را در افق چشم‌انداز اجرا می‌كردیم وضعیت ما بهتر بود، گفتند درست نیست ولی به جای آنچه گذاشتند. رئیس‌جمهور سابق كشورمان، در ادامه با ابراز امیدواری نسبت به اینكه ملت انتخابی انجام دهند كه در جهت بهبود امور باشد، اظهار داشت: با وضعیت فعلی دیرتر و گران‌تر به اهداف انقلاب می‌رسیم اما اگر وضعیت عوض شود زودتر و ارزان‌تر این اهداف محقق خواهد شد.
واكنش به تئوری عبور از خاتمی
وی همچنین در ادامه در پاسخ به سوالی درباره نگاهش به كسانی كه در مقطعی شعار عبور از خاتمی را مطرح كردند، اظهار داشت: طبعا همه اندیشه‌هایی كه به نام اصلاحات بیان شد را قبول ندارم، اما ما در جامعه متكثر زندگی می‌كنیم. خاتمی كسی نیست، هر كسی هر اندیشه‌ای كه دارد باید ابراز كند. رئیس بنیاد باران ادامه داد: مگر حضرت امام(ره) در پاریس نفرمود حتی كسانی كه اصل دین و اسلام را قبول ندارند و ماركسیست یا ماتریالیست هستند در جمهوری اسلامی آزادند صحبت كنند و تشكل و تجمع داشته باشند.
خاتمی همچنین هر كس، هر فرد یا گروهی را كه در چارچوب اندیشه‌های امام و انقلاب حركت كند را مورد تایید قرار داد. در ادامه این جلسه سوال دیگری پرسیده شد مبنی بر اینكه امروز عده‌ای هستند كه با مصادره امام در تلاشند كه به مطامع خود دست یابند امامی كه شما شناختید، چگونه امامی بود؟ خاتمی در پاسخ به این پرسش با بیان اینكه الان در این مكان مجال و فرصت برای صحبت از امام(ره) نیست، گفت: در آن زمان در آن بینشی كه نسبت به اسلام وجود داشت؛ جریانات اسلامی متفكر همچون علامه طباطبایی، شهید مطهری، مهندس بازرگان، آیت‌الله طالقانی و استاد شریعتی در آن بحران‌ها و سختی‌ها اندیشه‌های روشن اسلام را مطرح می‌كردند. وی افزود: امام(ره) از دو جهت امتیاز داشت یكی از جهت طرح اندیشه‌های مهم و دیگری از لحاظ اینكه اندیشه‌های ایشان ناظر به عمل بود. ایشان انسانی اسلامی و متدین بودند كه لحظه‌ای در انجام وظایف دینی تردید نمی‌كردند.
ایشان در مقابل خیلی‌ها مسئله جمهوری اسلامی را مطرح كردند. خاتمی در ادامه به بیان خاطره‌ای از امام(ره) پرداخت و گفت: زمانی كه امام در پاریس حضور داشتند و مسئله جمهوری اسلامی را مطرح كردند گروه‌های اسلامی غیردینی با بنده برای دیدار با امام تماس گرفتند البته این افراد بعد از مدتی ضد جمهوری اسلامی، امام و انقلاب اسلامی شدند، اما آن روز آنها اظهار ارادت و علاقه به امام و جمهوری اسلامی می‌كردند.
برخی از آنها خواستار دیدار با امام شدند. بنده به همین دلیل به حاج احمد‌آقا گفتم كه اینها قصد دیدار با امام را دارند البته این افراد همان كسانی هستند كه از دل آنها القاعده و طالبان درآمد. آنها در آن دیدار به امام اعتراض كردند كه جمهوری اسلامی یك بدعت است و در اسلام چیزی به نام جمهوری اسلامی وجود ندارد.
بنابراین اگر به نام خلیفه مسلمین در صحنه حاضر شوید با شما بیعت و همه امكانات را در اختیارتان قرار می‌دهیم. امام در واكنش به این سخنان با عصبانیت فرمودند كه بنده هیچ احتیاجی به امكانات شما ندارم. جمهوری اسلامی بدعت نیست و ما روشی جز جمهوری اسلامی را قبول نداریم. در این هنگام یكی از دانشجویان از میان جلسه فریاد زد پس انقلاب فرهنگی چه بود؟، كه خاتمی در واكنش گفت: صحبت از اندیشه است. امام(ره) به صراحت فرمودند هر اندیشه‌ای حتی اندیشه‌های الحادی در جمهوری اسلامی تا وقتی كه به توطئه نینجامد و دست به اسلحه نبرد، آزاد است. وی ادامه داد: ممكن است در انقلاب فرهنگی نیز برخی تندروی‌ها انجام شده باشد، اما این را نباید به حساب امام گذاشت. امامی كه من می‌شناختم امامی بود كه به رأی مردم، استقلال و آزادی مردم مومن بود و معتقد بود كه اسلام با همه اینها سازگاری دارد و اگر انحرافی وجود دارد، اینجاست.
انتقاد از رد صلاحیت‌های مجلس هشتم
وی در ادامه در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینكه آیا استراتژی‌ای برای مبارزه با كارشكنی‌ها در برابر اصلاح‌طلبان وجود دارد، با تاكید بر اینكه یقینا باید در این زمینه كار شود، توضیح داد: همه چیز دست ما نیست. شما دیدید كه در جریان انتخابات گذشته در امر تایید صلاحیت‌ها چه شد و چه نیروهای برجسته انقلابی سابقه‌داری از صحنه حذف شدند. وی ادامه داد: در جریان انتخابات مجلس هشتم از ٢٩٠ كرسی مجلس، جبهه اصلاحات با همه تسامحی كه داشت در ١٠٤ كرسی امكان رقابت داشت. دیدید كه در این ١٠٤ كرسی نزدیك به ٦٠ نفر به صحنه آمدند، جو جامعه اینچنین است. آیا اگر در ٢٩٠ كرسی نامزدهای اصلاح‌طلب حضور داشتند، امروز بالای ٥٠ درصد این مجلس در اختیار اصلاح‌طلبان نبود؟
رئیس‌جمهور سابق كشورمان همچنین در واكنش به برخی شعارها با محتوای «مرگ بر...» در سالن گفت: اصلا شعار مرگ ندهید، بحث دوستانه داریم. خاتمی در ادامه سخنانش اظهار كرد: اینكه بگذارند چه كسانی در عرصه بیایند و نیایند، یك مسئله است، گرچه متاسفانه امروز تایید یا ردصلاحیت‌ها اثر مثبت یا منفی در جامعه ندارد و این برای ما باعث تاسف است، بدین معنا كه ارزیابی در این زمینه برای جامعه ما چندان مورد توجه نیست. وی افزود: ما از موضع دفاع از اسلام و جمهوری اسلامی می‌گوییم باید در جامعه طوری باشد كه این طور تلقی شود كه هركس با او برخورد می‌شود، انسان مجرم خطرناكی است نه اینكه این شائبه ایجاد شود كه در برخی مواقع به خاطر انتقاد و آن هم نه اعتراض، برخوردی می‌شود یا افرادی به دلیل داشتن سلیقه خاص سیاسی ردصلاحیت می‌شوند، ولو اینكه سابقه آنها در انقلاب و سایر مسائل از برخی كسانی كه ردصلاحیت می‌كنند، بیشتر باشد.
خاتمی تصریح كرد: همه چیز دست ما نیست. ما فقط می‌توانیم اعتراض و مسئله را مطرح كنیم، به همین دلیل باید تلاش شود افرادی كه به هر حال توان ردصلاحیت آنها نیست یا ردصلاحیت آنها هزینه زیادی دارد بیشتر در صحنه شركت كنند.
وی ادامه داد: اگر این مشكل نبود افراد باصلاحیتی وجود داشتند كه می‌توانستند در انتخابات شركت كنند و مورد توجه مردم قرار گیرند و خدمت كنند. خاتمی در ادامه توضیح داد: افرادی كه انتخابات را برگزار می‌كنند رسالت و وظیفه خود را پاسداری از رأی مردم بدانند. وی ادامه داد: اینكه ما می‌گوییم باید كسانی در جمهوری اسلامی مسوولیت داشته باشند كه واقعا به رأی مردم معتقد باشند، واقعا معتقد باشند كه امام فرمود میزان رأی ملت است، این اصل راهبردی است.
رئیس موسسه بین‌المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها ادامه داد: انتخابات باید طوری باشد كه نظارت كامل از سوی ملت و نمایندگانی كه ممكن است مورد ستم قرار گیرند، واقع شود؛ اما متاسفانه در انتخابات مجلس نتوانستیم این موضوع را صددرصد اجرا كنیم؛ ولی دوستان سازوكاری را انجام دادند تا بتوانند نظارت را انجام دهند و حتی‌الامكان چهر‌ه‌های مطلوبی حضور پیدا كنند و از رأی مردم حمایت شود.
باید قاطع‌تر می‌بودم
رئیس دولت اصلاحات در ادامه سخنانش در دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال كه دستاورد هشت سال دولت شما چه بود؟، گفت: برای رسیدن به آرمان‌ها و اهداف انقلاب نه تنها فرصت هشت ساله كافی نیست؛ بلكه از آنجا كه اصلاحات تدریجی است، ٢٨ سال نیز كافی نیست.
وی در ادامه با بیان اینكه به هیچ‌وجه معتقد نیستم كه ما در این هشت سال عیبی نداشتیم، گفت: معتقدم بعضی جاها فرصت‌ها را از دست دادیم از جمله وقتی برخی كارشكنی‌ها شروع شد و با مصادره ارزش‌های انقلاب، در مقابل اصلاحات و حركت و خواست مردم ایستادند حتما اگر با قاطعیت بیشتر عمل می‌كردیم امروز وضع و حال‌مان بهتر می‌شد.
رئیس بنیاد باران ادامه داد: اگر بعضی كارشكنی‌ها نبود دستاوردهای بیشتری داشتیم. قبول می‌كنم ضعف از ما بود. موانع و كارشكنی‌ها هم بود و در مقابل آن عمل می‌شد.
آمریكا راضی به مذاكره نیست
رئیس دولت اصلاحات در ادامه با اشاره به مصاحبه‌های دوره ریاست‌جمهوری خودش كه «در آن به دفاع از همه اصول و ارزش‌های انقلاب پرداخت»، گفت: بعد از این مصاحبه برای اولین‌بار دولت آمریكا مطابق آن شروطی كه امام(ره) گذاشته بود (دولت آمریكا عذرخواهی كند و قول دهد دیگر در امور ایران دخالت نكند) رسما از ایران عذرخواهی كرد، اما به جای اینكه زمینه‌ها فراهم شود تا در راستای آن مشكلات رفع و منافع ملی نیز تامین گردد حجمی از تبلیغات علیه اصلاحات در جامعه شكل گرفت.
وی كه برنامه‌های دولت اصلاحات را برگرفته از ارزش‌ها، اصول و خواست‌های مردم و حقوق ملت می‌دانست آنچه در دوره اصلاحات در بحث برقراری رابطه با آمریكا پیش آمد را نیز در همین راستا ارزیابی كرد. خاتمی در ادامه با اشاره به وضعیت بحث مذاكره با آمریكا در دوره اصلاحات، اظهار داشت: امروز معتقدم دولت ما انصافا با شجاعت پیشگام مذاكره با آمریكاست و در مذاكره نیز بسته نیست: البته مشكل این است كه آمریكایی‌ها به عرصه نمی‌آیند.
اگر كارشكنی باشد، آمدن فایده ندارد
رئیس دولت اصلاحات در پاسخ به درخواست‌های متعدد و شعارهای دانشجویان مبنی بر ضرورت كاندیداتوری او در انتخابات آینده ریاست‌جمهوری، تصریح كرد كه در صورتی می‌توان با برنامه به مردم خدمت كرد كه نهادهایی كه دارای قدرت هستند، از دولت منتخب حمایت كنند یا لااقل در برابر آن كارشكنی نكنند.
رئیس‌جمهور سابق كشورمان تصریح كرد: باید با تدبیر اندیشید و در مسیر خدمت به مردم و آرمان‌های آنها كار كرد، همچنین برای اعتلای كشور، تامین آزادی‌ها در جامعه، مبارزه با فقر، ایجاد تولید و اشتغال و سایر مسائل و همچنین دفع تهدیدها تلاش كرد. در اینجا نباید متوجه فرد باشیم.
اگر كسی احساس كند آمدن او با كارشكنی توأم می‌شود باید به سراغ فردی رفت كه تحول‌خواه باشد و روی او هم حساسیت كمتر باشد تا هم بتواند به مردم خدمت كند و هم نیروها هدر نرود. این سخنان خاتمی، اعتراض گسترده دانشجویان را به دنبال داشت كه با سر دادن شعارهایی خواستار نامزدی شخص او در انتخابات شدند. اینگونه بود كه خاتمی در پاسخ به این پرسش كه در شرایط فعلی، اموری كه بر تصمیم‌گیری شما تاثیر می‌گذارد، چیست؟ اظهار داشت: ما آزادی، استقلال، پیشرفت و عدالت را می‌خواهیم، باید واقع‌بین بود و اید‌ه‌آل‌گرایی نكرد.
معتقدم ایران زمینه‌های بسیار مساعدی برای پیشرفت دارد. مردم ما شایسته برخورداری از آزادی و استقلال هستند و برای این كار باید برنامه داشت و بر این اساس آسان‌ترین كار داشتن برنامه است؛ به‌ویژه برای ما كه تجربه تدوین دو برنامه سوم و چهارم و اجرای كامل برنامه سوم را داشتیم و به مسائل آشنا هستیم و مطالب را می‌دانیم. وی افزود: معتقدم در حال حاضر شرایط سخت‌تر شده و نتوانسته‌ایم در مسیر اهدافی كه چشم‌انداز و سایر اهداف بلند دارند، حركت كنیم، اما انجام تحول در جامعه و پیشرفت كه هم مردم از نظر اقتصادی در جایگاه مناسب باشند و هم عدالت اجتماعی حاكم شود و هم تهدیدات نسبت به ایران كم شود و بسیاری از اصولی كه ما بر آن پافشاری می‌كنیم، حفظ شود، كاملا میسر است؛ مهم آن است چه كسانی و چگونه می‌توانند كار را انجام دهند.
رئیس‌جمهور سابق كشورمان در ادامه گفت: اگر برنامه خوب هم داشته باشید اما در مقابل با دو مسئله روبه‌رو باشید كه یكی توقع مردم است كه انتظار دارند یك شبه مسائل حل شود (این در حالی است كه مسائل یك‌شبه حل‌شدنی نیست اما می‌توان در آن جهت حركت كرد) و دومین مسئله اینكه با كارشكنی و تخریب مواجه شوید؛ یعنی دستگاه‌هایی كه باید كمك كنند فقط مردم را تحریك كنند، {نمی‌توان كار كرد}.
انگار همه جا گل و بلبل است
خاتمی ادامه داد: در زمان بنده هم فقر، فساد و گرانی وجود داشت و اشتغال نبود، در رسانه ملی و دستگاه‌های مختلف و تشكیلات مختلف {این امر مطرح شد}! اما امروز ان‌شاءالله همه جا گل و بلبل شده است. وی افزود: اگر شرایط به این صورت باشد كه واقع‌بینانه بتوان با مردم حرف زد و برنامه ارائه داد و بعد مطمئن بود كه این برنامه‌ها در عمل پیاده می‌شوند، و از طرف ارگان‌ها و نهادها پشتیبانی شود یا حداقل كارشكنی نشود، {می‌توان كار كرد}. خاتمی افزود: نمی‌توان به مردم قول داد و نتوانست عمل كرد و سپس جریان‌ها و جناح‌ها شروع به حمله كنند. بنده معتقدم باید فردی بیاید كه می‌تواند كار بكند، البته من نمی‌گویم نه!، دارم بررسی می‌كنم. این سخنان خاتمی با تشویق دانشجویان حاضر در سالن مواجه شد.
فضای دانشگاه‌ها مساعد نیست
خاتمی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینكه مگر قرار نبود در جمهوری اسلامی همه و به خصوص در دانشگاه‌ها، آزادی داشته باشند پس تكلیف «دانشجویان غیردینی» كه می‌خواهند در دانشگاه‌ها فعالیت كنند در فضای فعلی چه می‌شود؟ اظهار كرد: معتقدم فضای دانشگاه‌ها مساعد نیست، این موارد را در شورای انقلاب فرهنگی نیز بیان كردم اما در آنجا تنها یك رأی داشتم. عنوان كردم كه چرا فقط باید انجمن‌های اسلامی حق حضور داشته باشند و سپس انجمن‌های اسلامی كه بیشتر پایبند خط امام(ره) هستند تحت فشار باشند؟ باید همه جریانات و گروه‌ها بتوانند فعالیت‌های صنفی و فرهنگی كنند.
در این هنگام یكی از دانشجویان پرسید در این هشت سال برای تشكل‌ها چه كار كردید؟ خاتمی در واكنش گفت: مقداری كار كردم، مقداری هم نكردم و مقداری هم نگذاشتند انجام دهم. وی ادامه داد: رئیس‌جمهور كه در این چارچوب كار می‌كند امكانات و اختیارات محدودی دارد. نمی‌توان از او توقع انجام همه كارها را داشت والا اگر نظر بنده بود خیلی كارها انجام می‌شد. خاتمی خاطرنشان كرد: وقتی می‌گوییم جمهوری اسلامی به این معنا نیست كه دیگر ادیان و مذاهب، حقوق اساسی ندارند. رأی ملت یعنی رأی همه آنها و معتبر است.
در جمهوری اسلامی رأی یك مسیحی، یهودی، زرتشتی و مسلمان در موارد حساس و حیاتی مساوی است و همه باید اجازه فعالیت داشته باشند. رئیس‌جمهور سابق كشورمان خاطرنشان كرد: متاسفانه در جمهوری اسلامی برخی به صراحت گفتند كه امام هم «جمهوری اسلامی» را قبول نداشت!؛ با این تفكرات می‌خواهند بگویند نماینده اسلام هستند؟
این تفكر می‌تواند در جامعه باشد، ولی هیچ‌كس نباید اجازه دهد كه به نام انقلاب و در كانون‌هایی كه قدرت را در دست دارند این تفكرها حضور پیدا كنند. یكی از دغدغه‌های اساسی اصلاح‌طلبان با آنها در تحجر، واپس‌گرایی و ظاهرگرایی است. رئیس بنیاد باران تصریح كرد: ما از آن امام با آن اندیشه دفاع می‌كنیم. معتقدیم كه برخی اندیشه‌هایی كه وجود دارد كه با امام سازگار نبودند و امروز می‌كوشند كه بگویند كه امام تفكر آنها را داشته و باید با همه وجود ایستاد كه امام چیز دیگری غیر از این تفكرات موجود است. البته معتقدم این تفكرات می‌توانند حضور داشته و ابراز وجود كنند اما حق ندارند بر انقلاب و جامعه ما مسلط شوند.
جنبش دانشجویی در جنبش اجتماعی ریشه داشته باشد
خاتمی در آغاز سخنانش با اشاره به دلیل برگزاری این مراسم كه پاسداشت شهدای ١٦ آذر بود و بیان این نكته كه از چند منظر باید به ١٦ آذر نگاه كنیم، گفت: یكی از این جهات این است كه ١٦ آذر مظهر بیداری دانشگاه و هشیاری آن در دفاع از استقلال، آزادی و پیشرفت كشور است و پیشگامی دانشگاه به پرداخت هزینه به نفع كشور و به اعلام مبارزه نفسگیر نسبت به وضعیتی كه ایجاد شده بود باز می‌گردد.
وی با یادآوری فضایی كه بعد از كودتای ٢٨ مرداد بر كشور حاكم شد به مرور آنچه بعد از جنگ جهانی دوم در جهان اتفاق افتاد و بر مبنای آن آمریكا در جهت اینكه سایر كشورهای استعمارگر را كنار بزند و آنها را به پیروی از خود وادار كند، اشاره كرد و گفت: در این فضا دانشگاه پیشتاز بود به گونه‌ای كه مرحله جدیدی در مبارزه ایجاد شد. رئیس بنیاد باران، با یادآوری فضای رعب و اختناقی كه بعد از كودتای ٢٨ مرداد بر كشور حاكم شد و به واسطه آن همه شخصیت‌های آزادی‌خواه و وطن‌خواه اعم از ملی و مذهبی در زندان بودند، اظهار داشت: فضا، فضای رعب و وحشت بود تا مردم را مایوس كنند اما دانشگاه پیشگام شد برای شكستن این فضای رعب و سه قطره خونی كه در ١٦ آذر به زمین ریخت فوران آتش‌نشانی بود كه از دل مردم بپا خواست و در ٢٢ بهمن ٥٧ توانست رژیم را سرنگون كند. خاتمی كه ١٦ آذر را روزی دارای جایگاه ممتاز برمی‌شمرد این روز را شایسته آن دانست كه به عنوان روز دانشجو و سمبل جنبش دانشجویی معرفی شود. رئیس‌جمهور سابق كشورمان، در عین حال به حوادثی كه دانشگاه بعد از ١٦ آذر به خود دید خصوصا شهدای دانشجویی كه در جریان دفاع از انقلاب و تمامیت ارضی كشور در دوران دفاع مقدس تقدیم كشور كرد آن را نیز از دیگر خدمات دانشجو و جنبش دانشجویی به نظام و كشور دانست كه منشأ آن در متن ملت بود.
خاتمی در ادامه به حادثه ١٨ تیر اشاره كرد و از آن به عنوان حادثه‌ای تلخ كه نشان‌دهنده مظلومیت دانشگاه و دانشجو بود یاد كرد و اظهار داشت: در آن جریان دست‌ها و اندیشه‌های ناپاك سوءاستفاده كردند و آشوب ایجاد كردند كه باید با آن برخورد می‌شد و شد. وی بار دیگر حادثه كوی دانشگاه را حادثه‌ای تلخ كه سبب شد فشار بر دانشگاه و دانشجو زیاد شود یاد كرد و این حادثه را حادثه‌ای ارزیابی كرد كه هزینه آن را دانشگاه و دانشجو پرداخت. رئیس بنیاد باران افزود: ماهیت حادثه تلخ كوی دانشگاه با ١٦ آذر متفاوت است. ١٦ آذر نماد جنبش دانشجویی محسوب می‌شود. ١٦ آذر یك حادثه مستمر است كه همه روز باید به یاد آن بود به‌خصوص برای دانشگاه كه مظهر جنبش دانشجویی است. وی در ادامه با طرح این سوال كه آیا در ایران جنبش اجتماعی فراگیر وجود دارد؟
به سابقه ١٠٠ ساله آزادی و دموكراسی‌خواهی در ایران اشاره كرد و اظهار داشت: ملت ایران بیش از ١٠٠ سال است كه در جهت نفی استمرار، استقرار جامعه مدنی، پیشرفت، توسعه و عدالت حركت می‌كند و انقلاب اسلامی ایران از موج‌های این جنبش است كه توانست خواست‌های یكصد ساله ملت ایران را محقق كند. رئیس دولت اصلاحات در ادامه با طرح این سوال كه آیا با پیروزی انقلاب اسلامی به اهداف خود رسیدیم یا هستند اهدافی كه هنوز احساس می‌شود محقق نشده‌اند؟ افزود: بیش از یكصد سال است كه این ملت در جهت اهداف خود حركت می‌كند و انقلاب اسلامی در جهت تحقق این اهداف بود.
جمهوری اسلامی مطرح شد تا ما نشان دهیم می‌خواهیم بر استبداد و دیكتاتوری خط پایان بكشیم و آزادی‌های مدنی براساس خواست ملت را در جامعه پیاده كنیم و از عقب‌ماندگی نجات پیدا كنیم. وی ادامه داد: ما می‌خواستیم دارای نظامی شویم كه به واسطه آن، خود بر سرنوشت‌مان حاكم باشیم. جامعه‌ای كه در آن فقر و تبعیض نباشد، همه اقوام از حقوق خود بهره‌مند شوند. اخلاق بر آن حاكم شود. رئیس دولت اصلاحات در ادامه با اشاره به آنچه امروز در غزه شاهد آن هستیم از استقرار جامعه‌ای بر مبنای اخلاقیات كه دیگر شاهد حوادثی نظیر ماجرای غزه