تصویربرداری و رادیولوژی در بارداری ضرورتی خطر ساز یا ایمن ؟

 دوران بارداری یکی از حساس ترین و مهم ترین برهه های زندگی برای هر مادری می باشد، که نگرانی و سوالات زیادی در این باره ذهن وی را درگیر می کند. در طول دوره بارداری برای آگاهی از سلامت جنین و مادر و همچنین بررسی دقیق وضعیت جنین و رشد آن انجام تصویربرداری لازم است. یکی از سوالات مهمی که برای اغلب مادران باردار وجود دارد این است که آیا تصویربرداری هایی از جمله سونوگرافی، ام آر آی، سی تی اسکن و رادیولوژی برای جنین خطرناک باشد و باعث ایجاد آسیب به جنین شود یا خیر؟

سونوگرافی در بارداری و عوارض آن

سونوگرافی روشی غیر تهاجمی، بی ضرر و قابل استفاده در تمام دوران بارداری است به همین دلیل در دوران بارداری برای بررسی های لازم اغلب از سونوگرافی استفاده می شود که می توان آن را از روی شکم (Transabdominal Sonography) و یا از راه واژن، (Transvaginal Sonography) انجام داد. در این شیوه امواج صوتی با استفاده از یک پروب فرکانس پایین به داخل بدن فرستاده می شود و سپس انعکاس آن را دریافت می کند و‌ تصویری که ایجاد می‌کند بر روی مانیتور قابل مشاهده است. سونوگرافی بارداری کاربرد های متفاوتی دارد از جمله:

• تشخیص حاملگی و تعیین سن حاملگی
• تشخیص حاملگی های مولار و خارج رحمی
• تعیین اندازه و وضعیت ساک حاملگی
• اثبات فعالیت قلب جنین و زنده بودن جنین
• تعیین سن، جنس و اندازه جنین
• تعیین سرعت رشد جنین و تشخیص کاهش رشد داخل رحمی(IUGR)
• تعیین میزان مایع آمنیوتیک
• تعیین محل و اندازه جفت و تشخیص ناهنجاری های مربوط به آن
• تشخیص چند قلویی
• بررسی بیماری های رحمی مثل فیبروم که برای مادر در حین بارداری امکان دارد رخ دهد. و...

هر چند تاکنون گزارشی از تاثیرات منفی سونوگرافی بر جنین ثبت نشده است اما در انتخاب یک مرکز رادیولوژی و سونوگرافی معتبر باید دقت کرد تا از تشخیص های غلط و مشکلات حاصل از آن جلوگیری شود.

انجام ام آر آی در دوران حاملگی ضرر دارد؟

MRI هم روشی غیر تهاجمی، بی خطر و دقیق است که برای تمامی ارگان ها و بافت های بدن استفاده می شود. در این شیوه از اشعه غیر یونیزه استفاده می کنند که با اشعه ایکس متفاوت است، هرچند که به اندازه سونوگرافی مورد استفاده قرار نمی گیرد اما برای بررسی دقیق سلامت جنین و مادر مثل بررسی چسبندگی جفت از آن به خصوص در سه ماهه دوم و یا سوم همانند سایر روش های تصویربرداری به دستور پزشک و در صورت لزوم استفاده می شود.

در مورد ام آر آی با تزریق ماده حاجب به دلیل امکان عبور ماده حاجب از جفت ترجیحا نباید انجام شود.

اشعه ایکس در طول دوره بارداری

در سایر روش ها از جمله رادیوگرافی و توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویربرداری پزشکی هسته ای از اشعه ایکس برای تولید تصاویر استفاده می شود. این نوع تشعشع می تواند مضر باشد، به خصوص در اوایل دوران بارداری؛ به این علت که می تواند باعث سقط جنین و یا ایجاد نقایص و ناهنجاری در جنین شود.

بنابراین مهم است که پزشک شما زمانی که تصویربرداری با اشعه ایکس مثل رادیوگرافی، سی تی یا تصویربرداری هسته ای تجویز می کند، از بارداری شما آگاه باشد.

در مورد انجام سی تی اسکن با تزریق ماده حاجب همانند ام آر آی با تزریق هر چند هنوز گزارشی از تاثیر بر روی جنین ثبت نشده است اما به طور کلی توصیه نمی شود.

تصویربرداری با اشعه ایکس در صورت عدم آگاهی از بارداری

اگر قبل از اینکه متوجه شوید باردار هستید رادیوگرافی یا سی تی اسکن انجام داده اید،  نگران نباشید. اما به محض آگاهی از بارداری موضوع را پزشک معالج در میان بگذارید، تا بررسی های لازم جهت آنالیز تاثیر اشعه بر روی جنین را انجام دهد.

به طور کلی، در تصویربرداری هایی که شامل لگن نمی شوند، جنین تحت تابش بسیار کمی قرار می گیرد. این مقدار کمتر از مقداری است که جنین از تشعشعات موجود در محیط طبیعی دریافت می کند. (هر فردی روزانه به مقدار کم در معرض تشعشعات محیط طبیعی خود قرار می گیرد.)

عکس دندان در دوران بارداری

عکس دندان یا همان رادیوگرافی دندان است، که همانطور در قسمت های قبل هم توضیح داده شد که در دوران بارداری توصیه می شود فرد تحت اشعه ایکس قرار نگیرد هرچند این موضوع در صورت لزوم و ضرورت گرفتن عکس دندان با لباس محافظ قابل کنترل است و می توان از آسیب اشعه به جنین جلوگیری کرد.

کلام آخر

انجام تصویربرداری های پزشکی مثل سونوگرافی و ام آر آی به طور کلی در دوران بارداری بی خطر هستند، و در مورد تصویربرداری ها با استفاده از اشعه ایکس در صورتی که انجام آن ها امری ضروری باشد پزشک معالج و تکنسین تصویربرداری حتما باید مطلع باشند که در صورت امکان با کم کردن مدت تصویربرداری، کاهش شدت دوز اشعه، استفاده از لباس های محافظ میزان اشعه وارده به جنین را کاهش داد.

مرکز تصویربرداری رازی شهرری به سرپرستی دکتر علیزاده یکی از با سابقه ترین و بهترین مراکز تصویربرداری تهران است که کلیه خدمات تصویربرداری تخصصی و فوق تخصصی را زیر نظر مجرب ترین متخصصین رادیولوژی و سونوگرافی و با استفاده از به روز ترین تجهیزات پزشکی دنیا ارائه می دهد.

گردآوری : گروه خدمات و محصولات سیمرغ
seemorgh.com
منبع:alizaderadiology.com