رفیق ممیز هم رفت

 

به بهانه درگذشت شیگئو فكودا
شیگئو فوكودا، گرافیست نامدار ژاپنی، پنجشنبه، 26 دی، در هفتادوهفت‌سالگی، چشم از جهان فرو بست. بسیاری از گرافیست‌های جوان ایران فوكودا را به رفاقتش با مرتضی ممیز و سفر او در ده سال و هشت ماه گذشته به ایران به خاطر دارند. البته، قبل از آن، سلسله مباحث آموزشی به قلم او و به شكل درس گفتارهایی در ماهنامه گرافیك (1371) به چاپ رسیده بود.

 

گرافیك فوكودا متعصبانه بر ایده مستقر است، تا آنجا كه همه خصوصیتهای فرم را برای رسیدن به محتوای گرافیك فدا می كند. این شیوه سختگیرانه و مستقیم برای القای معنا وی را به شناخته شده‌ترین طراح گرافیك آسیا مبدل كرد. ابراهیم حقیقی در مقدمه‌ای بر آثار او می‌نویسد: “فوكودا همچون هم‌نسلان دیگر خود یكی از معماران بزرگ ژاپن بعد از جنگ است. هم نسلانی همچون كوروساوا، اوزو، كوبایاشی، میزوگوشی، میشیما، ناگایی و ... اینها تعریف تازه‌ای از تصویر و ارتباط به دست دادند. اینها جهان را به گونه‌ای دیگر می‌خواستند و لااقل در آثارشان آن را ساختند. شاخصه آثار فوكودا، در میان طراحان گرافیك جهان، طراحی ناب ( design) به معنی اصلی آن است. شاید بهترین لغت در فارسی همان معمار است. او معمار است.”1

فوكودا، اول بار، همزمان با بیینال ششم و به دعوت مرتضی ممیز، در كارگاهی یك‌روزه در فرهنگسرای نیاوران شركت كرد. در همان زمان (خرداد 1378) سخنرانی دیگری در محل موزه هنرهای معاصر تهران كرد. بجز صراحت، رك‌گویی و پیام غیر كلامی، كه بخش اعظم گرافیك مستقیم اوست، شهرت جهانیاش را مدیون طنز شاعرانه‌ای است كه از دهه 70 میلادی نامش را بر سر زبانها انداخت. نگاه منحصربه‌فرد او جوایز متعددی را از قبیل مدال طلای چهارمین دوسالانه بین‌المللی لهستان (1972)، نُهمین فستیوال هنر ژاپن (1974)، المپیك مونترال (1975)، جایزه اول و دوم دوسالانه كاریكاتور بلغارستان (1975) و نمایشگاه بین‌المللی پوستر امریكا (1978) نصیبش كرد.

 

 او، در زمان اقامت كوتاهش در ایران، به شدت تحت تأثیر گرافیك معماری اصفهان قرار گرفته بود. وی در مصاحبه‌ای در این باره گفته بود: “به این باور رسیده‌ام كه مبحث نگاتیو و پوزوتیو را روبین پایه‌گذاری نكرده است، بلكه ایرانیان بعد از اسلام منشأ چنین تفكری بوده‌اند.” در جلسات عمومی‌اش در تهران نیز بارها بر این موضوع پافشاری می‌كرد كه از این پس معیار معماری گرافیك او بر اصل گرافیك سنتی ابنیه ایرانی استوار خواهد بود.

هرچند به قول مرتضی ممیز (در همان جلسه نیاوران) این ادعا بیشتر نوعی ادای ادب به میزبانان پرشوری بود كه عمیق‌ترین احترامات را نثارش می‌كردند. فوكودا فارغالتحصیل دانشگاه هنر و موسیقی توكیو بود و نمایشگاههای مختلفی را از 1967 در سراسر جهان برپا كرد.
او آغازگر گرافیكی است كه از شدت سادگی در نظر پیچیده می‌آید. از درخشان‌ترین نمونه‌های این سلیقه می‌توان به مجموعه غیر قابل اجراها اشاره كرد. فوكودا، موریس اشری بود كه در توكیو به دنیا آمده بود.

 

 

 

 

تهیه شده توسط: مجله تندیس

www.seemorgh.com/culture

اختصاصی سیمرغ

 

مطالب پیشنهادی:

تئو یانسن را با مجسمه‌های متحرک جالبش بشناسید!+تصویر

 پوستر المپیکهای سالیان دور و نزدیک

این هنرمند، نامی جز آیدین آغداشلو ندارد

بهترین پوسترهای تاریخ سینمای جهان (3)