۱۰ کشف مهم علمی سال 2009

۱- آردی، کهنسال‌ترین نیای انسان: با داشتن انگشتان کلفت و دراز و قامت ۴ فوتی و سری کوچک، «آردی» Ardi قدیمی‌ترین اسکلت موجودی شبه‌انسانی است که تا به حال پیدا شده.
قطعات این فسیل در سال ۱۹۹۲ پیدا شد و سپس طی ۱۷ سال و با تحمل رنج و دشواری زیاد و با کنار هم چیدن قطعاتش که در میان ۱۰۰ فسیل دیگر در زیر خاک اتیوپی پراکنده بود، شکل گرفت.
این اسکلت متعلق به یک زن از گونه آردی و به عبارت صحیح Ardipithecus ramidus بود و ۴٫۴ میلیون سال پیش می‌زیست.
بعد از ۱۷ سال پژوهش، گروهی از دانشمندان به رهبری «تیم د. وایت»، از دانشگاه برکلی کالیفرنیا، ماه اکتبر امسال، نتایج تحقیقات خود را به صورت چند مقاله در مجله Science منتشر کردند.

۲- اپی‌ژنوم‌های انسان رمزگشایی شد: یک دهه قبل، رمزگشایی از ژنوم انسان این امید را زنده کرده بود که همه بیماری‌های ارثی انسان از این راه قابل فهم ‌شوند. اما ارتباط بین ژن و بیماری‌ها، از چیزی که تصور می‌رفت، پیچیده‌تر بود. دانشمندان دریافتند که رفتار ژن‌ها به وسیله عوامل محیطی قابل تغییر هستند و این تأثیرات در طی نسل‌ها کاهش می‌یابند، به این عوامل «اپی‌ژنوم» گفته شد.

۳- درمان ژنتیکی، کوررنگی را شفا می‌دهد: دانش مدرن پیش از این توانسته راه‌هایی برای درمان افسردگی، افزایش تمایل جنسی، بهبود عملکرد ورزشی، افزایش میزان تمرکز و سلامتی عمومی انسان پیدا کند، اما در ماه سپتامبر، پیشرفتی حاصل شد که پیش از این در حد داستان‌های علمی- تخیلی بود:

۴- روبوت دانشمند: شاید پیدا کردن نقش یک دو جین ژن در یک سلول مخمر، کشف علمی ارزشمندی محسوب نشود. اما چیزی که این کشف را مهم کرد، دانشمندی بود که این کشف را انجام داده بود: روبوتی به نام «آدام» Adam!

این روبوت در دانشگاه Aberystwyth ولز ساخته شده است و نخستین سامانه روبوتیک است که موفق شده یک کشف علمی را بدون مداخله انسان به انجام برساند. این روبوت مراحل یک تحقیق علمی را از نظریه تا انجام آزمایش و فرموله کردن نهایی نظریه، انجام داد.
در آینده، هوش مصنوعی، ظرفیت‌های نامحدودی در زمینه‌های علمی خواهد داشت، شاید روزی برسد که به یاری هوش مصنوعی به اکتشافاتی در حد نسبیت خاص اینشتین نائل آییم.

۷- اصل «لِما»، حل شد: در سال ۱۹۷۹، یک ریاضی‌دان کانادایی- آمریکایی به نام روبرت لنگلندز Robert Langlands، تئوری جاه‌طلبانه و انقلابی‌ای‌ را ارائه کرد که دو شاخه ریاضیات، یعنی تئوری اعداد و گروه را به هم متصل می‌کرد. لنگلندز می‌دانست که روند اثبات فرضیه‌اش، کار چند نسل از ریاضی‌دان را طلب می‌کند. ولی در این میان، مانع بزرگی که در برابر راه این دانشمندان بود، اثبات یکی اصل اساسی به نام اصل لِما lemma بود. لنگلندز به همراهی همکاران و شاگردانش توانستند این اصل را در حالات خاص به اثبات برسانند، اما اثبات آن در حالت کلی بسیار دشوارتر از چیزی شد که لنگلندز، تصور می‌کرد، آن چنان دشوار که اثباتش ۳۰ سال طول کشید.

۹- شروع دوباره کار LHC : ربع قرن طول کشید تا سازمان اروپایی پژوهش‌های هسته‌ای موفق به طراحی و ساخت بزرگ‌ترین شتاب‌دهنده ذرات روی زمین یعنی LHC شود، کار بزرگی که ۱۰ میلیارد دلار هزینه صرفش شد و منجر به ساخته شدن ساختمان عظیم حلقه‌مانندی به طول ۱۷ مایل در زیر سطح زمین شد. در این شتاب دهنده، ذرات در دمایی پایین‌تر از دمای عمق فضا، به سرعتی نزدیک به نور می‌رسند. در ۲۹ نوامبر بعد از یک تأخیر ناشی از خرابی، دانشمندان موفق شدند، یک پروتون را با انرژی ۱٫۰۵ تریلیون الکترون ولت برسانند که بسیار بیشتر از انرژی‌ای بود که بزرگ‌ترین شتاب‌دهنده قبلی، یعنی شتاب‌دهنده Tevatron در ایلینویز، می‌توانست به ذرات بدهد.

۱۰- سیاره جدید یا کوتوله قهوه‌ای، کشف شد: در ماه دسامبر، گروهی از اخترشناسان خبر دادند که یک شیء سیاره‌مانند را کشف کرده‌اند که دور ستاره‌ای شبیه خورشید می‌چرخد. این ستاره ۳۰۰ تریلیون مایل، یعنی حدود ۵۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و این جسم سیاره‌مانند ۱۰ تا ۴۰ برابر مشتری اندازه دارد. دانشمندان با کمک یک ابزار جدید که برای کشف سیارات دور به کار می‌رود و در تلسکوپ Subaru در هاوایی جاسازی شده، موفق شدند، عکس‌های مستقیمی از این سیاره‌مانند بگیرند. محتمل است که این شیء سیاره‌مانند یک کوتوله قهوه‌ای یا یک ستاره تکوین‌نیافته باشد. گرچه قبلا هم عکس‌های مستقیمی از منظومه‌های دیگر گرفته شده بود، اما برای نخستین بار است که اخترشناسان موفق شده‌اند عکس‌هایی از ستاره‌ای شبیه خورشید -از لحاظ دما و اندازه- بگیرند.